Miasto Poznań w 2020 r. było członkiem 16 krajowych organizacji i sieci skupiających m.in. inne samorządy. Są to stowarzyszenia, fundacje, a także inne platformy współpracy powołane na mocy porozumień lub deklaracji.
Miasto Poznań należało do następujących organizacji krajowych:
- Związek Miast Polskich;
- Unia Metropolii Polskich;
- Metropolia Poznań
- Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski;
- Wielkopolski Ośrodek Kształcenia i Studiów Samorządowych;
- Fundacja POMOST;
- Fundacja Rozwoju Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej;
- PLOT – Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna;
- Szlak Piastowski;
- Stowarzyszenie „Forum Rewitalizacji”;
- Stowarzyszenie gmin, powiatów i województw „Droga S 11”;
- Stowarzyszenie Jednostek Samorządu Terytorialnego „Komunikacja”;
- Stowarzyszenie Producentów Energii z Odpadów;
- Stowarzyszenie Zdrowych Miast Polskich;
- Wielkopolski Klaster Teleinformatyczny;
- Związek Stowarzyszeń Wielkopolski Bank Żywności.
W 2020 r. aktywność władz Miasta, angażujących się w działania krajowych sieci samorządowych, najbardziej widoczna była w pracach Unii Metropolii Polskich i Stowarzyszenia Metropolia Poznań. Warto także podkreślić dokonania Związku Miast Polskich, zwłaszcza na polu legislacyjnym.
Unia Metropolii Polskich
Unia Metropolii Polskich jest organizacją zrzeszającą 12 największych polskich miast (Białystok, Bydgoszcz, Gdańsk, Katowice, Kraków, Lublin, Łódź, Poznań, Rzeszów, Szczecin, Warszawa i Wrocław), założoną w październiku 1990 r. Jej zadaniem jest wspieranie rozwoju samorządności terytorialnej i gospodarczej, promocja inicjatyw oraz działań związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem struktur regionalnych i lokalnych, w szczególności powstających na obszarach metropolitalnych.
Prezydent Miasta Poznania jest członkiem Zarządu Unii Metropolii Polskich, natomiast przedstawicielki i przedstawiciele miast zasiadają w problemowych komisjach i zespołach wypracowujących rekomendacje działań dla Zarządu i Rady Unii. Rekomendacje przekładają się na stanowiska przedkładane następnie rządowi – bezpośrednio ministerstwom lub za pośrednictwem Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Współpraca w ramach Unii Metropolii Polskich ma pomóc we wspólnym rozwiązywaniu problemów wielkich miast. Przedstawicielki i przedstawiciele samorządów wymieniają się doświadczeniami w ramach stałych i doraźnych komisji tematycznych. W 2020 r. zintensyfikowano prace w ramach komisji i zespołów. Przedstawiciele władz miast tworzących Unię Metropolii Polskich spotykali się z większą niż do tej pory częstotliwością w formule wideokonferencji, których w 2020 r. odbyło się 57. Odbyły się także 3 posiedzenia Rady (jedno zdalne i dwa stacjonarne). W 2020 r. Unia Metropolii Polskich wykazała się aktywnością w procesie legislacyjnym, działaniach związanych z zarządzaniem miastami w sytuacji pandemicznej, organizacji pracy urzędów miast, działaniach związanych ze stabilnością finansów w samorządach, organizacji systemu oświaty. Zajmowała się także zagadnieniami z zakresu ochrony środowiska i klimatu, w tym gospodarki odpadami, a także bezpieczeństwa, spraw społecznych, zdrowia, kultury czy gospodarki mieszkaniowej.
W 2020 r. wydana została publikacja pt. „Dobre praktyki miast Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza”, w której miasta prezentują swoje najbardziej innowacyjne rozwiązania. Znajdują się w niej także następujące poznańskie doświadczenia:
- w rozdziale „Troska o ludzi”: Viva Senior – innowacyjne usługi dla najstarszych mieszkańców Poznania;
- w rozdziale „Siła napędowa rozwoju, czyli badania i innowacje”: Otwarte dane miejskie;
- w rozdziale „Budowanie więzi z samorządami”: Współpraca metropolitalna odpowiedzią na współczesne wyzwania w dużych miastach.
Sprawozdanie z prac Unii Metropolii Polskich w 2020 r.
Spotkanie członków Unii Metropolii Polskich
arch. Unii Metropolii Polskich
Stowarzyszenie Metropolia Poznań
Stowarzyszenie Metropolia Poznań zrzesza Miasto Poznań, Powiat Poznański, wszystkie gminy z terenu powiatu oraz gminy spoza jego granic: Szamotuły, Oborniki, Śrem i Skoki. Prezydent Miasta Poznania jest Prezesem stowarzyszenia. W ostatnich latach w ramach stowarzyszenia realizowana jest najbardziej intensywna, międzysamorządowa współpraca w zakresie organizacji krajowych.
Celem Metropolii Poznań jest wspieranie idei samorządu terytorialnego i obrona wspólnych interesów jego członków. Stowarzyszenie wspiera rozwój społeczno-gospodarczy Metropolii Poznań oraz współpracę gmin i powiatów w tym zakresie. Zinstytucjonalizowana forma współpracy pozwala na wspólną realizację zadań publicznych, których zakres i oddziaływanie przekracza granice pojedynczej jednostki terytorialnej oraz buduje silne powiązania funkcjonalne i ekonomiczne Poznania z pozostałymi samorządami w regionie.
Priorytetowymi obszarami współpracy w 2020 r., poza realizacją Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, były działania na rzecz profilaktyki i ograniczania skutków pandemii COVID-19. Przedstawiciele samorządów spotykali się, przede wszystkim online, by wymieniać się informacjami na temat podejmowanych działań. Nowe obowiązki, wynikające przede wszystkim z wprowadzanych obostrzeń, nakładały na samorządy konieczność wypracowania nowych rozwiązań, które – dzięki współpracy metropolitalnej i wymianie doświadczeń – można było wdrożyć w sprawniejszy sposób.
„Kocham, więc zakładam” – to hasło kampanii informacyjnej, którą na bazie działań Miasta Poznania rozwinęła Metropolia Poznań, przekonując do noszenia maseczek ochronnych i powszechnego stosowania zasady DDM (dystans, dezynfekcja, maseczka). W jej ramach powstały filmy, przygotowano komunikaty głosowe, grafiki i plakaty wykorzystane w mediach społecznościowych. Akcja informacyjna miała przekonać do zachowań rekomendowanych przez medyków w celu zatrzymania zwiększenia liczby chorych.
Plakat kampanii DDM
arch. Stowarzyszenia Metropolia Poznań
Samorządy tworzące Metropolię Poznań prowadziły także inne projekty związane z przeciwdziałaniem skutkom pandemii COVID-19, w tym m.in.:
- projekt „Odważ się na zdrowie” skierowany do osób z nadwagą i otyłością, w ramach którego oferowano mieszkańcom profesjonalną pomoc psychologiczno-terapeutyczną;
- uruchomienie bezpłatnej profesjonalnej pomocy skierowanych do osób dotkniętych przemocą domową, która nasiliła się w trakcie lockdownu; samorządy skorzystały z doświadczeń Miasta Poznania, które systemem telefonicznych porad konsultantów Poznańskiego Centrum Profilaktyki Społecznej (PCPS) objęło wszystkie miasta i gminy tworzące Metropolię Poznań; porady były dostępne telefonicznie lub za pośrednictwem komunikatorów internetowych; w sytuacjach wyjątkowych, związanych z brakiem lub znaczącym utrudnieniem możliwości swobodnego skorzystania z pomocy oferowanej zdalnie, można było skorzystać z bezpośredniego kontaktu ze specjalistą w punkcie informacyjno-konsultacyjnym PCPS;
- wsparcie służb sanitarno-epidemiologicznych poprzez skierowanie przez jednostki samorządu terytorialnego blisko 100 pracowników samorządowych (po odpowiednim przeszkoleniu) do kontaktów telefonicznych – przekazywania i zbierania informacji od pacjentów, którzy mają pozytywny wynik testu na obecność SARS-CoV-2 lub mieli kontakt z takimi osobami;
- uzyskanie przez stowarzyszenie (dzięki decyzji Rady Metropolii o dodatkowym wkładzie własnym samorządów) blisko 10 mln zł dla szpitali na sprzęt medyczny (aparaty RTG, USG i EKG, łóżka szpitalne i materace, wózki do przewożenia chorych, dźwig szpitalny obszaru COVID, kardiomonitory czy defibrylator); za ponad 3 mln zł zakupione zostaną środki ochrony osobistej i do dezynfekcji, które trafią przede wszystkim do Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego im. J. Strusia w Poznaniu i Szpitala Miejskiego im. F. Raszei w Poznaniu.
W 2020 r. odbyła się debata samorządowców Metropolii Poznań prezentująca analizy finansowe skutków pandemii, efekty zmiany systemu fiskalnego, rosnącą lukę oświatową, oceny tarcz antykryzysowych i Funduszu Inwestycji Samorządowych oraz rozbieżności między samorządami a rządem. Metropolia zorganizowała także kampanię zachęcającą mieszkańców do aktywnego udziału w wyborach prezydenckich.
W 2020 r. trwały także przygotowania do realizacji Metropolitalnego Systemu Informacji Przestrzennej (MeSiP).
Poznańska Kolej Metropolitalna
Poznańska Kolej Metropolitalna (PKM) to pierwsze wspólne tak duże przedsięwzięcie samorządów i jedno z największych tego typu przedsięwzięć w Polsce. Pierwsze 5 linii kolejowych połączyło Grodzisk Wielkopolski, Jarocin, Nowy Tomyśl, Wągrowiec i Swarzędz z Poznaniem. Docelowo w stolicy Wielkopolski pociągi PKM będą zatrzymywać się na 13 stacjach i przystankach. Kursy w godzinach szczytu odbywają się co 30 minut. Zasięg PKM będzie coraz większy, aby usprawniać ruch nie tylko w samej aglomeracji. ale także w regionie. Do 2021 r. aktywowane będą połączenia z Gniezna, Kościana, Rogoźna, Wronek i Wrześni.
Posiedzenie Rady Metropolii Poznań w lipcu 2020 r.
W 2020 r. Rada Metropolii obradowała 4 razy (w tym 2 online), podejmując 10 uchwał. Zarząd spotkał się 5 razy (w tym raz online) i podjął 12 uchwał. Bieżące informacje o realizowanych działaniach dostępne są na stronie: www.metropoliapoznan.pl
Związek Miast Polskich
Związek Miast Polskich (ZMP) to największa i najstarsza polska organizacja samorządowa skupiająca ponad 300 miast. Aktywnie angażuje się w działania wspierające samorządność lokalną i decentralizację oraz dąży do lepszego rozwoju polskich miast. Zadania te realizuje poprzez lobbing, wsparcie eksperckie, wymianę doświadczeń, promocję miast, współpracę zagraniczną oraz działalność informacyjną i wydawniczą.
Przygotowane przez ZMP stanowiska i projekty zmian ustaw dotyczących samorządu są przedstawiane Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz jej zespołom roboczym, komisjom Sejmu RP i Senatu RP, a także odpowiednim ministerstwom.
Uchwałę o przystąpieniu do ZMP Poznań podjął 9 października 1990 r. Delegatem Miasta Poznania do ZMP jest Przewodniczący Rady Miasta Poznania. Przedstawiciele Poznania angażują się ponadto w prace komisji tematycznych.
Obecnie w ZMP działa 20 komisji tematycznych. Są to gremia doradcze, w których pracuje ponad 600 pracowniczek i pracowników samorządowych z miast członkowskich. Do zakresu działania komisji należy m.in. opiniowanie i przygotowanie stanowisk i wniosków dotyczących projektów aktów prawnych, wymiana doświadczeń, a także analizowanie stanu danej dziedziny. Stanowiska komisji są prezentowane na posiedzeniach Zarządu, który na ich podstawie przyjmuje niektóre stanowiska ZMP. Poznań przewodniczy Komisji Polityki Miejskiej i Rozwoju Miast oraz Komisji Sportu.
Pierwotny plan działania ZMP na 2020 r. uległ całkowitemu przeobrażeniu z powodu pandemii COVID-19. Pierwsza kampania informacyjna („Jedno dla wszystkich, wszystkie dla jednego”) została zrealizowana na początku roku, a dalsze działania na rzecz umacniania relacji wewnątrzzwiązkowych zostały przekształcone w budowanie nowych, wirtualnych sposobów współdziałania. ZMP prowadził szeroką akcję związaną ze sprzeciwem samorządów wobec przeprowadzenia wyborów prezydenckich 10 maja 2020 r. w sposób niezgodny z prawem. W jej ramach wyposażył miasta członkowskie i inne zainteresowane gminy w ekspertyzy i opinie prawne. Zorganizował także wymianę doświadczeń w zakresie lokalnych inicjatyw w ramach przeciwdziałania pandemii („Miasta wobec epidemii”), a także poparł akcję Stowarzyszenia Samorządy dla Polski stanowiącą sprzeciw wobec groźby zawetowania budżetu Unii Europejskiej przez rząd RP.
ZMP zapewnia wsparcie eksperckie dla miast. Zamawia ekspertyzy prawne, prowadzi badania ankietowe i monitoruje usługi publiczne za pośrednictwem Systemu Analiz Samorządowych (SAS). SAS jest bazą danych statystycznych dotyczących ważnych sektorów działalności samorządów miejskich. Nowym narzędziem, uruchomionym dla miast, pozwalającym na syntetyczną ocenę potencjału społeczno-ekonomicznego gminy w czasie i w relacji do innych gmin o podobnej funkcji, jest Monitor Rozwoju Lokalnego. Stanowi on wsparcie władz i mieszkańców w przygotowaniu decyzji, przede wszystkim o charakterze strategicznym. Monitor pozyskuje dane z Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego oraz z Ministerstwa Finansów.
Wymiana doświadczeń prowadzona przez ZMP obejmuje również prezentowanie i popularyzację dobrych praktyk miejskich oraz przygotowanie konferencji tematycznych, seminariów i warsztatów. Poprzez udział w licznych gremiach krajowych i międzynarodowych ZMP jest ambasadorem spraw samorządowych oraz partnerem merytorycznym polskich miast. Reprezentuje interesy miast członkowskich w organizacjach europejskich skupiających samorządy.
W 2020 r. odbyły się 4 posiedzenia stacjonarne (w lutym w Poznaniu), a także 12 posiedzeń online (2 w marcu, 4 w kwietniu oraz po jednym w maju, sierpniu, wrześniu, październiku, listopadzie i grudniu). Zarząd przyjął 55 stanowisk i opinii oraz zaopiniował 60 projektów ustaw, 18 projektów rozporządzeń i 15 innych otrzymanych dokumentów. Komunikaty z posiedzeń, lista zaopiniowanych dokumentów oraz stanowiska i opinie są na bieżąco zamieszczane na stronie internetowej ZMP w Aktualnościach oraz w Strefie dla miast.
Sprawozdanie z prac Zarządu ZMP w 2020 r.