Cudzoziemcy i cudzoziemki w Poznaniu

W 2021 r. Poznań zamieszkiwało ok. 50 tys. osób z obywatelstwem ukraińskim. Stanowiły one najliczniejszą grupę osób z zagranicy przebywających w mieście.

Osoby z zagranicy zameldowane na pobyt stały i czasowy

W 2021 r. w Poznaniu na pobyt stały lub czasowy – powyżej 3 miesięcy – zameldowanych było  ok. 7,7 tys. osób posiadających obce obywatelstwo, pochodzących z ponad 100 państw. Oznacza to, że mimo  pandemii COVID-19, w ciągu roku nastąpił wzrost liczby osób z obcym obywatelstwem zameldowanych w mieście. Z krajów europejskich pochodziło 85% osób posiadających obce obywatelstwo (13% z krajów Unii Europejskiej), w tym:

• z Ukrainy pochodziło 4,0 tys. osób;
• z Białorusi pochodziło 1,0 tys. osób;
• z Rosji pochodziło 0,2 tys. osób;
• z Niemiec pochodziło 0,2 tys. osób.

Spośród krajów Unii Europejskiej najwięcej osób posiadało obywatelstwo:

• niemieckie (ok. 190 osób);
• brytyjskie (ok. 115 osób);
• włoskie (ok. 110 osób);
• hiszpańskie (ok. 95 osób);
• francuskie (ok. 95 osób).

Udział osób z innych kontynentów przedstawiał się następująco:

• z Azji pochodziło 7,6% osób z obcym obywatelstwem;
• z Afryki pochodziło 4,0% osób z obcym obywatelstwem;
• z Ameryki Północnej pochodziło 1,3% osób z obcym obywatelstwem;
• z Ameryki Południowej pochodziło 0,7% osób z obcym obywatelstwem;
• z Australii i Oceanii pochodziło 0,1% osób z obcym obywatelstwem.

Liczba osób z obcym obywatelstwem zameldowanych w Poznaniu w 2021 r. zwiększyła się o 1,4 tys. osób.

Osoby z zagranicy studiujące w Poznaniu

W roku akademickim 2021/2022 ok. 6,8 tys. osób z obcym obywatelstwem pobiera naukę w poznańskich szkołach wyższych, studiując, na stałe lub czasowo w ramach programu Erasmus+, głównie na Uniwersytecie Medycznym, Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza oraz w Wyższej Szkole Bankowej. Najwięcej, ok. 1,7 tys., osób posiada obywatelstwo ukraińskie, a ok. 1,1 tys. białoruskie. Na pełen program studiów licznie przyjeżdżają do Poznania także obywatele Nigerii, Chin, Tajwanu, Etiopii, Turcji, USA, Kanady, Indii, Rwandy. Na wymianę czasową najczęściej przyjeżdżają obywatele Hiszpanii, Turcji i Portugalii.

Studenci zagraniczni w Poznaniu

arch. UMP (fot. K. Fryś)

Uczniowie i uczennice z zagranicy

W poznańskich szkołach w roku szkolnym 2021/2022 uczyło się 6,3 tys. osób z zagranicy, pochodzących z 71 państw obejmujących wszystkie kontynenty. Do najodleglejszych rejonów, z których pochodzili uczniowie należały:

• Australia, Nowa Zelandia;
• Argentyna, Wenezuela, Brazylia i Kuba w Ameryce Południowej;
• USA, Kanada, Meksyk i Nikaragua w Ameryce Północnej;
• Tajwan, Chiny, Filipiny, Japonia, Wietnam, Korea Południowa i Indonezja w Azji;
• Republika Południowej Afryki, Angola i Mauritius w Afryce.

Uczennice i uczniowie zagraniczni, kształcący się w poznańskich szkołach dla dzieci, młodzieży oraz dorosłych, najczęściej pochodzili z państw europejskich – 96,5%, spośród których najliczniejszą grupę stanowili obywatele Ukrainy – 74,3% (4,7 tys. osób), Białorusi – 12,2% (0,8 tys. osób) oraz Rosji – 5% (0,3 tys. uczniów).

Z państw pozaeuropejskich najwięcej uczennic i uczniów pochodziło z Kazachstanu (38 osób), Gruzji (35 osób), USA (32 osoby) i Wietnamu (10 osób).

Ponad połowa uczennic i uczniów zagranicznych uczęszczała do szkół policealnych (3,5 tys. osób), a co czwarta osoba kształciła się w szkołach podstawowych (1,8 tys. osób), przy czym w szkołach podstawowych zauważalny był dynamiczny wzrost liczby uczennic i uczniów cudzoziemskich, głównie z Ukrainy i Białorusi, co wymagało dostosowania form pracy oraz organizacji zajęć wspierających naukę języka polskiego.

W roku szkolnym 2021/2022 w 5 szkołach podstawowych funkcjonowały 24 klasy przygotowawcze, w których uczyło się 267 uczennic i uczniów cudzoziemskich. Uczennice i uczniowie w klasach przygotowawczych przygotowują się do nauki w polskich szkołach, poprzez naukę języka polskiego w rozszerzonym wymiarze godzin oraz realizację podstawy programowej. Uczennice i uczniów wspierał nauczyciel znający ich język ojczysty.

Na stronie internetowej Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży w Poznaniu dostępna jest zakładka Cudzoziemcy i Powracający, zawierająca materiały z informacjami dla uczennic i uczniów pochodzących z innych krajów lub powracających z emigracji, w tym dotyczące systemu szkolnictwa w Polsce i rekrutacji do szkół ponadpodstawowych.

W poznańskich szkołach realizowany był Rządowy Programy Integracji Społeczności Romskiej. Uczestniczyło w nim ok. 40 uczennic i uczniów pochodzenia romskiego, u których wzmacniano kompetencje w zakresie posługiwania się językiem polskim, motywowano do dalszej nauki, wskazywano na mocne strony i sukcesy w procesie kształcenia.

Wsparciem dla nauczycieli i nauczycielek uczących języka polskiego jako drugiego są opracowane pakiety materiałów edukacyjnych „Poznaniacy i poznanianki, poznaj ich! cz.2 – webinar” oraz „Poznaniacy i poznanianki, poznaj ich! Cz.3 – karty pracy i webinar”. Pakiety zostały przygotowane przez Poznańskie Centrum Dziedzictwa (PCD) i udostępnione na stronie internetowej tej instytucji oraz partnera programu – Migrant Info Point. Pedagodzy mogą je wykorzystać również w trybie zdalnego nauczania. Celem tego działania jest wsparcie uczennic oraz uczniów z doświadczeniem migracji w procesie integracji i doskonalenia znajomości języka polskiego. Pakiety edukacyjne są kontynuacją programu „Witaj w Poznaniu”, który był realizowany w latach 2019-2020. Ponadto PCD przeprowadziło webinaria, podczas których zaprezentowane zostały główne założenia merytoryczne kart.

Grafika Poznaniacy i poznanianki, poznaj ich!

arch. UMP

Osoby z zagranicy na poznańskim rynku pracy

W 2021 r. w Poznaniu i powiecie poznańskim zarejestrowano 97,7 tys. oświadczeń pracodawców o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom, o 22,1 tys. więcej niż rok wcześniej, w tym 80% oświadczeń dotyczyło osób z Ukrainy, 7% z Białorusi, 7% z Gruzji, 3% z Rosji, 2% z Mołdawii, 0,02% z Armenii. W większości przypadków przedsiębiorcy zatrudniali osoby z zagranicy do wykonywania prac prostych.

Od 2018 r. urzędy pracy wydają zezwolenia na pracę sezonową, dotyczące wykonywania przez cudzoziemców prac w rolnictwie, ogrodnictwie i turystyce. W 2021 r. Powiatowy Urząd Pracy w Poznaniu wydał 1893 zezwoleń tego typu. Pracodawcy na podstawie zezwolenia na pracę sezonową w 87% przypadków zatrudnili obywateli Ukrainy. Pozostałe 13% dotyczyło obywateli: Filipin, Białorusi, Mołdawii, Gruzji, Rosji oraz krajów innych azjatyckich i afrykańskich.

Osoby z obcym obywatelstwem zarejestrowane w Powiatowym Urzędzie Pracy w Poznaniu stanowiły niewielką grupę wśród zarejestrowanych bezrobotnych. Ich udział wynosił 1%.

Integracja osób z obcym obywatelstwem

W Poznaniu aktywnie działał prowadzony przez Fundację Centrum Badań Migracyjnych Migrant Info Point (MIP) oferujący wsparcie informacyjno-doradcze dla osób z zagranicy.

W 2021 r. Miasto Poznań wraz z Fundacją Centrum Badań Migracyjnych (prowadzącą MIP) oraz Międzynarodową Organizacją ds. Migracji (IOM) kontynuowało realizację, rozpoczętego w 2020 r., projektu „#AKTYWATOR WLKP – Wsparcie integracji migrantów w województwie wielkopolskim”, współfinansowanego z Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, w celu poszerzenia zakresu działań realizowanych na rzecz osób cudzoziemskich w Poznaniu. Przy ul. Półwiejskiej kontynuował działalność Poznański Ośrodek Integracji, w którym MIP prowadzi szeroki zakres doradztwa dla migrantów w zakresie m.in: legalizacji pobytu i procedur administracyjnych, praw pracowniczych, pomocy integracyjnej, opieki zdrowotnej, systemu edukacji i opieki przedszkolnej oraz łączenia rodzin, a także innych kwestii związanych z codziennym życiem w Polsce. Cudzoziemcy mogą skorzystać również z kursów języka polskiego jako obcego, doradztwa zawodowego, z lokalnych działań integracyjnych adresowanych zarówno do społeczeństwa polskiego, jak i migrantów, służących ich wzajemnemu poznaniu i budujących proces dwustronnej integracji w wymiarze lokalnym (np. spotkania klubu konwersacyjnego, nauka języka arabskiego od podstaw).

Poznański Ośrodek Integracji

arch. UMP

Ponadto, w ramach projektu, Miasto Poznań oraz IOM realizują inne działania, takie jak:

• infolinia dla migrantów „Migrant.info” (tel. 22 490 20 44), obsługiwana przez IOM w języku polskim, angielskim, ukraińskim i rosyjskim;
• szkolenia kulturowe dla migrantów oraz szkolenia dla osób bezpośrednio pracujących z migrantami, takich jak np. pracownicy samorządów, oświaty, służby zdrowia, organizacji pozarządowych;
• aktualizowanie strony migrant.info.pl o praktyczne informacje, w tym także dotyczące Poznania;
• bieżącą promocję działań poprzez tworzenie grafik, plakatów, ulotek, udostępnianie postów na fanpage’a POINT na Facebooku, spotów w komunikacji publicznych itp.;
• utworzenie wielojęzycznej Aplikacji dla migrantów na urządzenia mobilne, która jest do pobrania w Sklepie Play i Play Store pod nazwą „Aktywator WLKP”, informującej o wydarzeniach odbywających się w ich otoczeniu;  informacje te dostępne są również na stronie: https://iom.nfinity.pl/;
• organizację konferencji „Międzynarodowa mobilność pracowników i różnorodność w miejscu pracy – wyzwania i szanse dla biznesu”.

Jednym z celów projektu jest również opracowanie Polityki na rzecz Integracji Imigrantów i Imigrantek w Poznaniu, której powstanie pilotuje powołany Zarządzeniem Prezydenta Miasta Poznania Zespół ds. Polityki na rzecz Integracji Imigrantów i Imigrantek. Polityka ma wskazywać najistotniejsze potrzeby migrantek i migrantów w zakresie integracji z lokalnym społeczeństwem oraz optymalne rozwiązania dotyczące kluczowych obszarów ich życia. W 2021 r. odbyły się warsztaty dot. przeciwdziałania dyskryminacji, edukacji obcokrajowców i rynku pracy.

Zawarto także umowę z Centrum Badań Migracyjnych na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza dot. realizacji badania społecznego „Potrzeby mieszkańców i mieszkanek Poznania z doświadczeniem migracyjnym dotyczące integracji społecznej”.

W 2021 r. prowadzone były działania w zakresie profilaktyki i przeciwdziałania COVID-19, polegające na przeprowadzeniu akcji o charakterze edukacyjno-profilaktycznym, skierowanej do osób narodowości romskiej zamieszkujących koczowisko przy ul. Lechickiej w Poznaniu. Celem akcji było uświadomienie i zachęcenie mieszkanek i mieszkańców koczowiska do zaszczepienia się przeciwko COVID-19, przeprowadzanie wstępnej kwalifikacji do szczepienia osób chętnych i wizyty poszczepiennej u osób zaszczepionych. W tym celu odbyło się łącznie 5 wyjazdów do koczowiska.

Miasto wspólnie ze Starostwem Powiatowym w Poznaniu i Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego,  przekazało uczelniom poznańskim w 2021 r. środki finansowe w formie dotacji, z przeznaczeniem na stypendia dla studentów z Białorusi. Ze wsparcia samorządów skorzystało łącznie ponad 50 osób. Miasto Poznań przeznaczyło na ten cel w 2021 r. 183 tys. zł. Studenci otrzymywali stypendium w wysokości 1,0 tys. zł miesięcznie przez 9 miesięcy.

Miasto przekazało Politechnice Poznańskiej środki finansowe w formie dotacji z przeznaczeniem na wsparcie socjalne dla studentów z Syrii. Miasto przeznaczyło na ten cel 55,2 tys. zł.

Do studentów poznańskich uczelni, w tym także cudzoziemców, przygotowujących się do podjęcia zatrudnienia w poznańskich firmach, skierowany jest program stypendialny Miasta Poznania. W jego ramach finansowany jest półroczny staż dla studenta ze stypendium w wysokości 6,0 tys. zł brutto. Kwota stypendium może być przeznaczona na całkowite lub częściowe pokrycie kosztów stażu w kraju lub za granicą, np.: kosztów szkolenia, podróży, utrzymania, zakwaterowania. Miasto oferuje również pełne wsparcie firmom białoruskim z sektora BPO, SSC, IT czy branży game development, które będą rozważały przeniesienie swoich procesów z Białorusi do Poznania.