W 2020 r. w Poznaniu działały 42 jednostki pomocnicze Miasta – osiedla, obejmujące obszar całego miasta.
Działalność rad osiedli odbywa się w ramach czteroletniej kadencji 2019-2023.
Jednostki pomocnicze Miasta – osiedla
| Jednostki pomocnicze wg stanu na 31.12.2020 r. | Obszar Miasta* | ||||
| Grunwald | Jeżyce | Nowe Miasto | Stare Miasto | Śródmieście | |
| Liczba jednostek pomocniczych | 10 | 8 | 10 | 9 | 5 |
| Powierzchnia objęta jednostkami pomocniczymi w km2 | 46,25 | 51,19 | 102,39 | 42,22 | 19,85 |
| Liczba mieszkańców zamieszkujących obszar objęty jednostkami pomocniczymi (tys. osób) | 100 093 | 55 865 | 115 383 | 109 406 | 106 336 |
*Od 1.01.2020 r. Wydział Wspierania Jednostek Pomocniczych Miasta, w związku z reorganizacją, funkcjonuje w innej strukturze, która nie łączy się z tradycyjnym podziałem na dzielnice. Obecnie funkcjonują 4 oddziały obsługi: Nowe Miasto, Południe, Północ, Śródmieście. Oddział Obsługi Jeżyce został połączony z Oddziałem Obsługi Stare Miasto, w wyniku czego powstał Oddział Obsługi Północ. Osiedla obsługiwane dotychczas przez Oddział Obsługi Jeżyce podlegają Oddziałowi Obsługi Północ z wyjątkiem Osiedla Ogrody, który podlega Oddziałowi Obsługi Śródmieście. Oddział Obsługi Grunwald zmienił nazwę na Oddział Obsługi Południe.
Źródło: UMP
W 2020 r. powierzchnia terenów podlegających osiedlom została zwiększona o 4,2% w stosunku do 2019 r. Zwiększenie to dotyczy terenów rekreacyjnych. W 2020 r. powierzchnia terenów podlegających osiedlom wynosiła 233,3 km2.
Wykaz jednostek pomocniczych Miasta – osiedli w Poznaniu
Jednostki pomocnicze Miasta – osiedla na mapie Poznania
Jednostki pomocnicze Miasta – zadania i kompetencje
Jednostki pomocnicze Miasta – osiedla – dane statystyczne
Uchwały jednostek pomocniczych Miasta Poznania
Osiedla nie posiadają odrębnej od gminy osobowości prawnej, działać mogą zatem tylko w ramach osobowości prawnej gminy na podstawie udzielonych przez organy gminy upoważnień.
Zadania i kompetencje jednostek pomocniczych Miasta
Osiedla posiadają inicjatywę uchwałodawczą w sprawach przekazanych, dotyczących obszaru ich funkcjonowania.
Uchwały podjęte przez organy osiedli w 2020 r.
| Liczba sesji rad osiedli | Liczba uchwał podjętych przez rady osiedli | Liczba posiedzeń zarządów osiedli | Liczba uchwał podjętych przez zarządy osiedli |
| 320 | 1 436 | 271 | 263 |
źródło: UMP
Tematyka uchwał podjętych przez rady osiedli w 2020 r. obejmowała następujące kategorie:
- wydawanie opinii w sprawach przekazanych przez wydziały Urzędu Miasta Poznania (UMP), miejskie jednostki organizacyjne, Radę Miasta Poznania i Prezydenta Miasta Poznania – 448;
- kierowanie wniosków w sprawach ważnych dotyczących osiedli, wymagających rozstrzygnięć Rady Miasta Poznania, Prezydenta Miasta Poznania (wydziałów UMP, miejskich jednostek organizacyjnych) – 261;
- planowanie finansowe, tj. projekty planów wydatków osiedli, zmiany w planach, przeznaczanie środków celowych, planowanie wieloletnie – 380;
- rozdysponowanie diet – 155.
Wydatki jednostek pomocniczych Miasta Poznania
Jednostki pomocnicze Miasta – osiedla prowadzą gospodarkę finansową w ramach budżetu Miasta Poznania.
Finanse jednostek pomocniczych Miasta
Środki finansowe przekazane jednostkom pomocniczym – osiedlom w 2020 r.
| Środki przekazane osiedlom – podział ze względu na źródło | Kwota w zł* |
| Środki wolne naliczone zgodnie z uchwałą Rady Miasta Poznania** | 24 072 435 |
| Środki z programu budowy dróg lokalnych na lata 2020–2023 | 8 905 500 |
| Środki celowe naliczone dla Wydziału Oświaty, Zarządu Dróg Miejskich oraz Zarządu Zieleni Miejskiej na realizację zadań powierzonych osiedlom | 6 762 245 |
| Dochody z mienia komunalnego | 17 356 |
| Inne (np. z tytułu kar umownych) | 13 526 |
*Środki, które nie zostały wykorzystane w 2019 r. przeniesiono do realizacji w 2020 r. Natomiast środki na zadania niewykorzystane w 2020 r. zostały przeniesione do realizacji na 2021 r.
**Uchwała nr IX/126/VIII/2019 z 2 kwietnia 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad naliczania środków budżetowych na realizację zadań przez osiedla oraz szczegółowych uprawnień do prowadzenia gospodarki finansowej przez osiedla.
arch. UMP
W 2020 r. wykonanie wydatków jednostek pomocniczych Miasta Poznania wyniosło 27 392 778 zł. Organy osiedla decydują o sposobie wydatkowania środków w przygotowywanych przez siebie planach. Zadania przyjęte w planie realizują właściwe merytorycznie wydziały lub jednostki organizacyjne Miasta. Zasady planowania zadań w ramach przyznanych do dyspozycji środków określa Zarządzenie nr 476/2019/P Prezydenta Miasta Poznania z 31 maja 2019 r. w sprawie zasad planowania zadań jednostek pomocniczych Miasta.
Wydatki jednostek pomocniczych – osiedli w 2020 r. według dziedzin:
| Dziedzina | Kwota w zł | % |
| Drogi oraz komunikacja zbiorowa | 14 449 174 | 52,7 |
| Oświata | 5 527 585 | 20,3 |
| Gospodarka komunalna i ochrona środowiska | 2 816 134 | 10,3 |
| Kultura fizyczna i turystyka | 1 634 503 | 6 |
| Administracja | 898 731 | 3,2 |
| Kultura i ochrona dóbr kultury | 693 657 | 2,5 |
| Polityka społeczna i zdrowotna | 659 974 | 2,4 |
| Bezpieczeństwo mieszkańców | 538 481 | 2 |
| Mieszkalnictwo | 95 000 | 0,3 |
| Inne (organizacja konkursu Zielony Poznań, montaż oświetlenia świątecznego, ogrody botaniczne i zoologiczne) | 79 539 | 0,3 |
| Ogółem | 27 392 778 | 100 |
Źródło: UMP
Od 2000 r. w budżecie Miasta Poznania wydzielone są środki na dofinansowanie zadań inwestycyjnych, wyłonionych w drodze konkursu projektów zgłoszonych przez osiedla.
Zasady konkursu określone zostały w Zarządzeniu nr 416/2019/P Prezydenta Miasta Poznania z 6 maja 2019 r. w sprawie organizacji konkursu na dofinansowanie zadań inwestycyjnych jednostek pomocniczych miasta – osiedli.
Lokalne inicjatywy społeczne jednostek pomocniczych Miasta – osiedli
Jednostki pomocnicze – osiedla w 2020 r. podejmowały i wspierały szereg inicjatyw kierowanych do wielu grup mieszkańców: dzieci i młodzieży, uczniów, rodzin, seniorów, osób zagrożonych wykluczeniem, osób samotnych, cudzoziemców. Wiele z podejmowanych przez rady osiedli inicjatyw wykazuje cechy innowacji społecznych.
Lokalne inicjatywy społeczne jednostek pomocniczych Miasta – osiedli
Komunikacja jednostek pomocniczych Miasta z mieszkańcami osiedli
Na stronie miasta www.poznan.pl/osiedla, funkcjonuje Portal Osiedlowy, na którym znaleźć można:
- biuletyn miejski informujący o najważniejszych wydarzeniach na osiedlach w skali całego miasta;
- informacje na temat działalności rad osiedli, aktualności i najważniejsze wydarzenia z terenu poszczególnych osiedli (np. organizowane festyny, przeprowadzane czy planowane remonty);
- zakładki dotyczące każdej z 42 rad osiedli (składy rad i zarządów, nazwiska przewodniczących rad i zarządów oraz podstawowe dane kontaktowe osiedli i niektórych przedstawicieli);
- zakładkę Osiedlowe ABC, gdzie można dowiedzieć się niemal wszystkiego o charakterze, sposobie działania i finansowania rad osiedli oraz organów osiedli; zakładka zawiera m.in. bibliotekę dokumentów, która umożliwia zapoznanie się z wszystkimi aktami prawnymi dotyczącymi rad osiedli;
- terminarz sesji rad osiedli, gdzie można na bieżąco śledzić, kiedy i gdzie odbywają się sesje, oraz zapoznać się z porządkiem obrad;
- protokoły z sesji i uchwały rad osiedli z podziałem na kadencje 2015-2019 i 2019-2023.
W 2020 r. rozpoczęto starania o rozszerzenie funkcjonalności Biuletynu Informacji Publicznej w zakresie zwiększenia zakresu informacji publikowanych w Miejskim Informatorze Multimedialnym o dokumenty (protokoły i uchwały) z posiedzeń zarządów osiedli. Ma to umożliwić mieszkańcom uzyskanie szerszego dostępu do informacji o działalności nie tylko rad, ale również zarządów osiedli oraz przyczynić się do zwiększenia transparentności ich działań. Funkcjonalność ta zostanie uruchomiona w 2021 r.
W 2020 r. w Poznaniu 15 rad osiedli wydawało gazetki osiedlowe.
Gazetki dostępne były zarówno w wersji tradycyjnej – drukowanej, jak i w wersji elektronicznej.
Wykaz rad osiedli w Poznaniu, które w 2020 r. wydawały gazetki osiedlowe
Wpływ pandemii COVID-19 na funkcjonowanie jednostek pomocniczych Miasta – osiedli:
- prowadzenie sesji rad osiedli w trybie zdalnym – pandemia COVID-19 zmieniła sposób obradowania organów osiedli w większości na tryb zdalny; artykuł 15zzx ust. 1 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych umożliwił zwoływanie i odbywanie obrad, sesji, posiedzeń organów jednostek pomocniczych Miasta, w tym podejmowanie uchwał, z wykorzystaniem środków porozumiewania się na odległość lub korespondencyjnie (zdalny tryb obradowania); warto podkreślić, że to dzięki inicjatywie Miasta Poznania, na etapie prac w Senacie, wniesiono poprawkę zakładającą zmianę art. 15zzx ww. ustawy przewidującą możliwość odbywania sesji zdalnych przez organy jednostek pomocniczych gminy (pierwotnie przepis ten nie wymieniał organów jednostek pomocniczych, a sama jego redakcja oraz przebieg procesu legislacyjnego nie pozwalały na uznanie go za wystarczającą podstawę prawną do zdalnego obradowania i podejmowania uchwał przez organy osiedli); po wejściu w życie ww. zapisu rolą Miasta było wdrożenie infrastruktury do przeprowadzania sesji zdalnych – zapewnienie oprogramowania oraz zaplanowania ich pod kątem organizacyjno-prawnym, m.in. opracowanie stosownych procedur i klauzul informujących o przetwarzaniu danych osobowych, zagwarantowanie jawności obrad, zapewnienie udziału w sesjach zdalnych mieszkańcom miasta; przyjęto dwa modele organizacji sesji zdalnych z wykorzystaniem programu ZOOM: zwykłe, tj. sesje, w których wszyscy członkowie łączą się zdalnie z wykorzystaniem prywatnego sprzętu komputerowego i łącza internetowego, oraz hybrydowe, podczas których część radnych łączy się zdalnie z wykorzystaniem prywatnego sprzętu komputerowego i łącza internetowego, część radnych korzysta z infrastruktury udostępnionej przez Miasto; drugie z rozwiązań ma na celu umożliwienie uczestnictwa w sesji radnym nieposiadającym sprzętu bądź nieradzącym sobie z obsługą programu ZOOM; udział mieszkańców został zapewniony poprzez udostępnienie danych dostępowych do sesji w Biuletynie Informacji Publicznej; przejście z trybu obradowania tradycyjnego na tryb zdalny wymusiło opracowanie treści klauzul informacyjnych dla ich uczestników; Miasto określiło wewnętrzną procedurę organizacji sesji zdalnych oraz sesji stacjonarnych z zachowaniem reżimu sanitarnego, które zostały przyjęte przez Zespół ds. monitorowania zagrożeń związanych z koronawirusem SARS-CoV-2 na terenie miasta Poznania;
- dostosowywanie organizacyjne funkcjonowania osiedli do częstych zmian uregulowań prawnych – wprowadzanie kolejnych obostrzeń związanych z pandemią COVID-19 powodowało konieczność stałej kontroli przebiegu procesów legislacyjnych i szybkiego dostosowania się do zmian w prawie (m.in. analizy legalności zwoływania stacjonarnych sesji i posiedzeń zarządów osiedli w okresie epidemii oraz możliwości i zasad udostępniania infrastruktury sportowo-rekreacyjnej na terenach powierzonych osiedlom i obiektach zarządzanych przez Miasto z zachowaniem zasad sanitarnych czy terminów postępowań m.in. w zakresie spraw związanych z udostępnianiem informacji publicznej;
- czasowe zawieszenie realizacji zadań przez osiedla – decyzją Prezydenta Miasta Poznania w okresie od kwietnia do czerwca 2020 r. wstrzymana została realizacja zadań, z w wyjątkiem tych które dot. zachowania ciągłości funkcjonowania Miasta;
- wydłużenie okresu realizacji zadań – sytuacja epidemiczna wydłużyła okres procedowania umów i zadań, których realizacja zakładała pozyskiwanie uzgodnień, decyzji itp. (zdalna praca w części instytucji, dłuższy obieg korespondencji); niektóre zawarte umowy wymagały aneksowania przede wszystkim z uwagi na przesunięcie terminu realizacji zadania, część zadań przesunięto do realizacji na kolejny rok ze względu na trudności w realizacji zadań lub wstrzymanie ich realizacji w pewnym okresie czasu;
- odwołanie większości zaplanowanych wydarzeń kulturalnych i sportowych, festynów, warsztatów, spotkań dla mieszkańców – tylko niektóre z wydarzeń kulturalnych oraz sportowo-rekreacyjnych odbyły się w okresie letnim w skromniejszej formule i z zachowaniem reżimu sanitarnego; w drugiej połowie 2020 r. osiedla były zmuszone dokonać zmian zadań, które przekazały wydziałom i miejskim jednostkom do realizacji i przesuwały środki na inne zadania (głównie na zakupy wyposażenia, modernizację i remonty miejskiej infrastruktury).