na zdjęciu widać spotkanie w ramach konsultacji społecznych w Urzędzie Miasta Poznania

arch. UMP

W 2017 r. w Poznaniu rozwijano dialog społeczny i partycypację publiczną.

Jednostki pomocnicze Miasta – osiedla

W Poznaniu funkcjonują 42 jednostki pomocnicze Miasta – osiedla. W 2017 r. dysponowały one środkami finansowymi w wysokości ponad 25,3 mln zł (w 2016 r. – 24,3 mln zł), w tym środki naliczone zgodnie z uchwałą Rady Miasta Poznania wyniosły blisko 20,9 mln zł, środki na konkurs grantowy – 3,5 mln zł, PBO 2016 i 2017 – ponad 806 tys. zł. Otrzymane środki osiedla przeznaczyły na działania związane z następującymi obszarami:

  • drogi, chodniki, ścieżki rowerowe (39,6%)
  • oświata (24,3%)
  • tereny zielone (14,8%)
  • sport i rekreacja (8%)
  • kultura (4,5%)
  • administracja (3,3%)
  • porządek i bezpieczeństwo (3,1%)
  • pomoc społeczna, zdrowie (2,4%).

Część jednostek pomocniczych Miasta zawiązało Porozumienie Osiedli Samorządowych, a 5 jednostek pomocniczych tworzących obszar Śródmieścia Koalicję Osiedli Śródmiejskich.

Projekty aktywizacji społeczności lokalnej

W 2017 r. realizowano liczne działania wspierające aktywizację społeczności lokalnej na rzecz dobra publicznego i spraw lokalnych, w tym m.in.:

  • kolejną edycję akcji „Odmień swoje podwórko”, która polegała na zaprojektowaniu nowych szyldów, witryn i wnętrz sklepowych dla wybranych lokali znajdujących się przy ul. Święty Marcin; akcja realizowana była we współpracy z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej Oddział Regionalny w Poznaniu oraz Koalicją Święty Marcin, w 2017 r. do udziału w akcji zgłosiło się 12 przedsiębiorców, do współpracy zostali także zaproszeni studenci Wydziału Architektury Wnętrz Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz projektanci, realizacja szyldów zaplanowana została na 2018 r.
  • 5. edycję programu „Przyjazne podwórko”, którego celem jest polepszenie warunków techniczno-funkcjonalnych otoczenia budynków mieszkalnych wspólnot mieszkaniowych z osiedli śródmiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem tworzenia trwałych elementów infrastruktury, miejsc wypoczynku, placów gier i zabaw. Idea programu zakłada wspólne finansowanie przez wspólnoty mieszkaniowe i Miasto Poznań przedsięwzięć realizowanych na gruntach komunalnych. W 2017 r. zagospodarowano 6 podwórek (w 2016 r. – 3 podwórka), przeznaczając na ten cel kwotę ponad 473 tys. zł (w 2016 r. – 90 tys. zł), w tym środki z budżetu Miasta wyniosły blisko 200 tys. zł; w latach 2013-2017 w ramach Programu zrealizowano 31 przedsięwzięć o łącznej wartości ponad 1,4 mln zł, w których udział finansowy Miasta Poznania wyniósł ponad 477 tys. zł
  • projekt „Lokalne Inicjatywy Osiedlowe”, mający na celu rozwój prospołecznych postaw wśród mieszkańców, w ramach którego odbyła się II edycja konkursu „Łazarskie, Staromiejskie i Wildeckie Inicjatywy Osiedlowe”; każdy mieszkaniec osiedli Łazarza, Wildy lub Starego Miasta mógł złożyć wniosek o organizację projektu lub wydarzenia na swoim osiedlu; wnioski oceniła komisja konkursowa, a autorzy zwycięskich projektów otrzymali środki na ich realizację – maksymalnie 7 tys. zł; łączna kwota na realizację 49 inicjatyw na 3 osiedlach wyniosła blisko 190 tys. zł.

W Rocznym Programie Współpracy Miasta Poznania z Organizacjami Pozarządowymi w 2017 r. przeznaczono 855 tys. zł na realizację działań w sferze „Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych”, w tym w szczególności na:

  • tworzenie i wspieranie Centrów Inicjatyw Lokalnych
  • prowadzenie kampanii informacyjno-edukacyjnych – „Młodzi liderzy obywatelskiego Poznania”
  • działania integrujące mieszkańców w środowisku lokalnym
  • przechadzki z cyklu „Kino, Kawiarnia, Spacer”
  • działania społeczne w zakresie rewitalizacji integrujące i aktywizujące mieszkańców na obszarach Miejskiego Programu Rewitalizacji
  • utworzenie i wspieranie Centrum Mediacji oraz wsparcie projektów społecznych promujących Miasto Poznań

Inwestycje lokalne z udziałem mieszkańców

Miasto i mieszkańcy wspólnie realizowali przedsięwzięcia w zakresie budowy infrastruktury technicznej w ramach tzw. inicjatyw lokalnych. Ta forma współpracy w obecnej formule funkcjonuje w mieście od ponad 20 lat i każdego roku cieszy się dużym zainteresowaniem lokalnych społeczności. W ramach powoływanych stowarzyszeń, mieszkańcy mogą realizować inwestycje z zakresu uzbrojenia komunalnego, nawierzchni dróg i chodników oraz oświetlenia, partycypując od 25% do 50% ogółu kosztów. Oprócz świadczeń pieniężnych, wkład własny wnioskodawcy może też przyjmować formę pracy społecznej lub świadczeń rzeczowych (w szczególności dokumentacji projektowej, kosztorysów inwestorskich i innych dokumentów niezbędnych do realizacji inicjatywy lokalnej).

W 2017 r. zawarto 15 umów ze stowarzyszeniami na realizację wspólnych inwestycji infrastrukturalnych o łącznym koszcie ponad 1,7 mln zł, w tym środki z budżetu Miasta wyniosły ponad 1,3 mln zł. Osobom najbardziej zaangażowanym w realizację lokalnych inwestycji Miasto przyznaje wyróżnienia – Złotą i Srebrną Różę.

Centra Inicjatyw Lokalnych

Centra Inicjatyw Lokalnych (CIL) to program realizowany w ramach otwartych konkursów ofert na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Polega na współpracy pomiędzy samorządem a organizacjami pozarządowymi i powstał z potrzeby rozwoju społeczności lokalnej oraz promowania aktywności społecznej.

Program CIL charakteryzują:

  • połączenie 2 metod aktywizacji społeczności lokalnych – regrantingu i organizowania społeczności lokalnej
  • wspieranie społeczności w rozwijaniu wspólnych działań i tworzeniu sieci współpracy
  • sieć współpracujących ze sobą podmiotów, które w ramach swoich indywidualnych i wspólnych działań tworzą płaszczyznę do aktywnego udziału mieszkańców w życiu lokalnym, gdzie kreowane i koordynowane są działania wzmacniające i pobudzające aktywność społeczną, w tym działania na rzecz wspólnej przestrzeni, rozwoju społecznego i partycypacji
  • wspieranie przez utworzone sieci współpracy rozwoju społeczności, sposobów rozwiązywania przez nią problemów i tworzenia środowiska zmiany

Założenia Centrum Inicjatyw Lokalnych obejmują:

  • pobudzanie aktywności społecznej oraz tworzenie warunków do rozwoju wspólnot lokalnych
  • działania oparte o diagnozę środowiska lokalnego, mapę zasobów i potrzeb
  • tworzenie kompleksowej oferty skierowanej do określonej terytorialnie grupy docelowej
  • tworzenie przestrzeni sprzyjającej samoorganizacji i integracji mieszkańców.

Najważniejsze zadania CIL Lokalnego to:

  • ułatwianie kontaktów, doprowadzenie do lepszego poznania się mieszkańców i tworzonych przez nich grup i środowisk
  • animowanie wśród mieszkańców dyskusji dotyczących ważnych aspektów codziennego życia, zwłaszcza nierozwiązanych problemów lokalnych, wyszukiwanie i wspieranie liderów lokalnych
  • diagnozowanie potencjału lokalnego środowiska
  •  inicjowanie powstawania grup obywatelskich
  • motywowanie grup i środowisk do podejmowania aktywności ukierunkowanych na dobro wspólne
  • budowanie lokalnych koalicji
  • moderowanie sytuacji edukacyjnych w środowisku
  • pobudzanie energii potrzebnej do podjęcia i podtrzymania działania przez osobę/grupę.

W działaniach na rzecz rozwoju wspólnot lokalnych powinny być uwzględnione następujące zasady:

  • Diagnoza – wszelkie działania zaplanowane w ramach CIL powinny być poprzedzone diagnozą bieżącej sytuacji (potrzeb i problemów), przy współudziale mieszkańców, których to dotyczy
  • Partycypacja – na każdym etapie realizacji działań włączana jest jak najszersza grupa mieszkańców
  • Komunikacja – zapewniony jest stały dostęp do informacji dla wszystkich zaangażowanych w działania CIL.

Komponenty i struktura działań CIL:

  • Diagnoza/mapa zasobów i potrzeb – to proces badania oraz analizy sytuacji danej społeczności, zarówno pod względem jej potencjału, jak i potrzeb oraz problemów, w tym ich przyczyn, przejawów i skutków
  • Aktywizacja – wiąże się z budowaniem sieci powiązań, rozwijaniem wzajemnych kontaktów oraz włączaniem przedstawicieli społeczności lokalnej we wspólne działania
  • Integracja społeczna – polega na tworzeniu wspólnych wartości, wzorców działania oraz uzgadnianiu poglądów, uwspólnianiu interesów i powoływaniu do życia wspólnych instytucji
  • Edukacja – zwłaszcza nieformalna oraz pozaformalna, ukierunkowana zarówno na poszerzenie wiedzy i umiejętności członków społeczności lokalnej, jak i na pobudzanie ich aktywności.

Przedsięwzięcia realizowane w ramach działalności CIL to działania o charakterze:

  • informacyjnym – budowanie i promocja wizerunku CIL, tworzenie warunków do wymiany doświadczeń
  • animacyjnym – promowanie współpracy sąsiedzkiej, organizowanie współpracy partnerskiej, zagospodarowanie czasu wolnego, rozwój i wzmacnianie postaw aktywnych i prospołecznych, inspirowanie mieszkańców do włączania się w ruchy społeczne, konsultacje społeczne, wolontariat
  • edukacyjnym – promowanie postaw prospołecznych i obywatelskich, wolontariatu, ruchów społecznych, aktywnego stylu życia i spędzania czasu wolnego, organizowanie warsztatów, szkoleń, spotkań z ekspertami oraz spotkań tematycznych
  • inicjatyw oddolnych – realizowanie inicjatyw oddolnych mieszkańców z uwzględnieniem potrzeb i zasobów społeczności lokalnej

W programie CIL zastosowano regranting, czyli formę współpracy finansowej pomiędzy organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie a organami samorządu terytorialnego polegającą na przekazaniu dotacji, otrzymanej przez organizację pozarządową lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 (za wiedzą i zgodą organu, który tej dotacji udzielił), innym organizacjom pozarządowym lub podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3. Regranting przynosi, zarówno Miastu, jak i organizacjom pozarządowym oraz mieszkańcom następujące korzyści:

  • zwiększenie puli środków przeznaczonych na realizację zadań publicznych dzięki wkładowi finansowemu, osobowemu lub rzeczowemu ze strony operatora i grantobiorców
  • efektywniejsze wykorzystanie środków przeznaczonych na zlecanie zadań publicznych
  • uzyskanie nowych, innowacyjnych sposobów realizacji zadań i rozwiązywania problemów społeczności lokalnych
  • lepsze rozpoznanie indywidualnych potrzeb i zasobów społeczności lokalnych oraz dostosowanie do nich realizowanych działań
  • możliwość realizacji pomysłów, które najlepiej odpowiadają na potrzeby mieszkańców
  • skuteczniejsze dotarcie z ofertą konkursów do rożnych organizacji i środowisk
  • budowa partnerstwa międzysektorowego i wzajemnego zaufania
  • wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowych
  • większe wsparcie przy składaniu ofert i rozliczaniu przyznanych dotacji oraz przy realizacji dofinansowanych projektów
  • zwiększenie aktywności społecznej beneficjentów realizowanego zadania
  • utworzenie przestrzeni dla tych, którzy chcą działać i aktywnie kształtować lokalną rzeczywistość

W 2017 r. w Poznaniu działały:

  • Centrum Inicjatyw Lokalnych – Regrantingowe na ul. Bukowskiej w przestrzeni Poznańskie Centrum Wspierania Organizacji Pozarządowych i Wolontariatu
  • Centrum Inicjatyw Lokalnych: Osiedle Kiekrz
  • Centrum Inicjatyw Lokalnych na Chartowie
  • Centrum Inicjatyw Lokalnych: Młodzieżowy Klub Filmowy
  • Centrum Inicjatyw Lokalnych “WIL.DA.SIĘ”
  • Mobilne Centrum Inicjatyw Lokalnych ŁAZANKA.

W 2017 r. zorganizowano następujące działania:

  • kampanię promocyjno-informacyjną mającą na celu przybliżenie istoty i sposobu działania CIL oraz zwiększenie świadomości wśród mieszkańców Poznania o działaniach aktualnie realizowanych w ramach programu CIL
  • cykle szkoleń dotyczących organizowania społeczności lokalnej (adresowane do osób i instytucji, których celem jest dokonywanie zmiany społecznej poprzez podejmowanie działań ukierunkowanych na aktywizacje i rozwój społeczności lokalnych) oraz współpracy Miasta Poznania z organizacjami pozarządowymi (adresowane do osób i instytucji, które realizują zadania publiczne zlecane przez JST – otwarte konkursy ofert, „małe granty”), w których łącznie uczestniczyło 108 osób
  • konferencję „Inspiruj. Działaj. Bądź aktywny lokalnie – program Urzędu Miasta Poznania. Regranting i CIL jako narzędzie rozwoju i aktywizacji wspólnot lokalnych”. Konferencja popularyzowała zastosowanie równolegle 2 narzędzi rozwoju wspólnot lokalnych, tj.: regrantingu i organizowania społeczności lokalnej metodą pracy socjalnej, umożliwiła również wymianę poglądów na temat możliwości rozwoju wspólnot lokalnych i ich wpływu na kształtowanie rzeczywistości; w konferencji udział wzięło ponad 130 osób – przedstawicieli JST i NGO, a towarzyszyła jej wystawa w holu Urzędu Miasta Poznania przedstawiająca wybrane projekty i inicjatywy oddolne, zrealizowane w ramach programu CIL.

W 2017 r. w ramach regrantingu i inicjatyw oddolnych zrealizowano 88 projektów (w tym przyznano 48 dotacji na realizację zadań w formie regrantingu). Koszt realizacji projektów wyniósł 299 tys. zł, w tym w formie regrantingu – blisko 226 tys. zł.