W 2021 r. zwiększyła się powierzchnia gruntów zabudowanych i zurbanizowanych oraz zmniejszyła się powierzchnia gruntów rolnych i leśnych.

Powierzchnia miasta

Poznań zajmuje 261,9 km2 powierzchni. W historycznym układzie przestrzenno-administracyjnym podzielony był na 5 dużych dzielnic: Grunwald, Jeżyce, Nowe Miasto, Stare Miasto i Wilda. Obecnie obszar Poznania jest podzielony na 42 jednostki pomocnicze Miasta – osiedla.
Granice administracyjne miasta wyznaczają następujące współrzędne geograficzne:

  • 52º 17’ 34” i 52º 30’ 27” szerokości geograficznej północnej;
  • 16º 44’ 08” i 17º 04’ 28” długości geograficznej wschodniej.

Największy udział w powierzchni Poznania stanowią grunty należące do Miasta (37%), we władaniu osób fizycznych pozostaje 29%, grunty Skarbu Państwa stanowią 25%. Pozostałe 9% jest własnością różnych osób, organizacji i osób prawnych.

Poznań na tle mapy Open Street Map

Poznań na tle Open Street Map

Struktura funkcjonalno-przestrzenna

Strukturę funkcjonalno-przestrzenną w znacznym stopniu kształtują uwarunkowania środowiskowe miasta. Przebiegająca południkowo dolina Warty stanowi oś ekologiczną miasta, determinując rozwój przestrzenny Poznania po obu jej stronach. Połączona z równoleżnikowo ukształtowanymi dolinami dopływów Warty: Bogdanki, Cybiny i Głównej tworzy system ciągów ekologicznych wschód-zachód, północ-południe. System dolin, uzupełniony pierścieniowo rozłożonymi terenami zieleni historycznego systemu fortyfikacyjnego Poznania, stanowi osnowę ekologiczną miasta – klinowo-pierścieniowy system zieleni. 

W części centralnej Poznania koncentrują się funkcje metropolitalne i centrotwórcze. Wokół centrum, w zabudowie o charakterze śródmiejskim i kwartałowym, obserwuje się przenikanie funkcji ogólnomiejskich i mieszkaniowych. Im dalej od centrum, tym funkcje ogólnomiejskie ustępują funkcjom mieszkaniowym w postaci zabudowy, o charakterze blokowym wielkich osiedli, jak i zabudowy wolnostojącej. W części peryferyjnej dominuje zabudowa mieszkaniowa wolnostojąca, przemysłowa, otwarte tereny rolnicze i przyrodnicze. Obserwuje się silną presję urbanizacyjną na tereny rolnicze oraz przyrodnicze, zwłaszcza na północy miasta na użytkach rolnych na osiedlu Morasko oraz w pobliżu dolin rzek, m.in.: Bogdanki, Głuszynki i Michałówki czy strumienia Junikowskiego.

Struktura użytkowania gruntów Poznania w 2021 r.

Wykres kołowy pprzedstawia strukturę użytkowania gruntów Poznania w 2021 r.

wykres do pobrania w xls

Struktura użytkowania gruntów

W 2021 r., w porównaniu do roku ubiegłego, zmniejszyła się powierzchnia gruntów rolnych (o 76 ha), leśnych (o 2 ha) i pozostałych (o 4 ha), natomiast zwiększyła się powierzchnia gruntów zabudowanych i zurbanizowanych (o 82 ha).

Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowią 46,5%, w tym największy udział mają tereny mieszkaniowe (14,1% powierzchni miasta) oraz komunikacyjne (13,8%), mniejszy – tereny przemysłowe (3,9%) i rekreacyjno-wypoczynkowe (3,8%).

Na tereny mieszkaniowe Poznania składają się:

  • tereny mieszkaniowe w tradycyjnej zabudowie śródmiejskiej (kamienice) – ok. 4% terenów mieszkaniowych – zlokalizowane głównie w obszarze Śródmieścia;
  • tereny mieszkaniowe w zabudowie blokowej i kwartałowej – ok. 26% – skoncentrowane przeważnie na dużych osiedlach mieszkaniowych na: północy Poznania (Piątkowo i Winogrady), wschodzie (Rataje), południu i południowym-zachodzie (Dębiec, Grunwald);
  • tereny mieszkaniowe w zabudowie jednorodzinnej – ok. 70%  – dominujące w zachodniej oraz południowo-wschodniej części miasta, położone poza centrum. 

Tereny przemysłowe zlokalizowane są głównie w północno-wschodniej części miasta (Główna, Karolin), na Podolanach, Junikowie, Wildzie oraz na południe od ul. Hetmańskiej. Najdynamiczniej rozwijającymi się rejonami z funkcją przemysłową są: Antoninek, Starołęka, Podolany.

Tereny rekreacyjno-wypoczynkowe w Poznaniu tworzą przede wszystkim: parki, place zabaw, skwery, zieleńce, tereny sportowe, ogrody zoologiczne i botaniczne. Zlokalizowane są w przestrzeni całego miasta i podnoszą komfort życia mieszkańców. Stanowią przestrzeń wolną od zabudowy i zapewniają miejsce do rekreacji. 

Znaczną cześć przestrzeni miasta stanowią grunty rolne (31,1%), z czego największy udział mają grunty orne (24% powierzchni miasta), łąki i pastwiska (4%) oraz nieużytki (1,7%).

Grunty orne występują przede wszystkim w częściach peryferyjnych Poznania: na północnym-zachodzie i północy (Strzeszyn, Morasko, Radojewo), na południu i południowym-wschodzie (Minikowo, Pokrzywno, Krzesiny, Garaszewo, Szcepankowo, Spławie, Krzesinki), na południowym-zachodzie (Fabianowo, Kotowo).

Największe obszary łąk i pastwisk znajdują się w dolinie Warty, strumienia Junikowskigo, Głuszynki oraz Michałówki. System dolin przecinających miasto warunkuje jego mikroklimat, zapewnia dobre warunki przewietrzania, jak również tworzy połączenia ekologiczne z terenami zieleni.

Grunty leśne zajmują 13,6% powierzchni miasta, przeważnie na obrzeżach Poznania, w części: zachodniej (Lasek Marceliński), północno-zachodniej (w okolicy jeziora Kierskiego), wschodniej (Antoninek, Zieliniec, Kobylepole, Szczepankowo), południowej (Głuszyna). 

Grunty pod wodami obejmują 2,6% powierzchni miasta i związane są z przepływającymi przez miasto rzekami, w tym m.in.: Wartą, Główną, Cybiną, Bogdanką i Koplą, strumieniem Junikowskim i Różanym Potokiem oraz akwenami: w części północnej – jeziorem Kierskim, jeziorem Strzeszyńskim, jeziorem Rusałka – czy w części wschodniej – jeziorem Maltańskim.

Położenie geograficzne i dostępność Poznania
Położenie geograficzne: najdalej wysunięte punkty granicy miasta 
Wyszczególnienie  w stopniach i minutach  w km 
na północ (szerokość geograficzna północna) 52o30′ x
na południe (szerokość geograficzna południowa) 52o17′ x
na zachód (długość geograficzna zachodnia) 16o43′ x
na wschód (długość geograficzna wschodnia) 17o04′ x
Rozciągłość 
z południa na północ  0o13 24
z zachodu na wschód  0o21 23
Układ pionowy powierzchni 
Wyszczególnienie  Lokalizacja  Wzniesienie nad poziom morza w m 
najwyżej położony punkt  Góra Moraska  153,68
najniżej położony punkt  Dolina Warty  56,39
źródło: Departament Geodezji, Kartografii Gospodarki Mieniem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego
 
Macierz dostępności Poznania do innych miast i granic Polski
Macierz dostępności – oszacowanie odległości Poznania do
Wyszczególnienie Miejscowość drogowa samochodem i czas podróży samolotem (w linii prostej) i czas lotu bezpośredniego
granicy wschodniej Terespol 455 km x
granicy zachodniej Świecko 159 km x
granicy południowej Głuchołazy 235 km x
Poznań Berlin 274 km/3h 239 km/47 min
Poznań Warszawa 309 km/4 h 270 km/20 min
Poznań Wrocław 186 km/3 h 145 km/10 min
Poznań Łódź 203 km/2h 16 min 187 km/14 min
Poznań Kraków 460 km/5h 50 min 335 km/25 min
Poznań Gdańsk 299 km/4 h 245 km/18 min
źródło: Na podstawie Macierzy dostępności GUS oraz Internetu

mapa Poznania

Położenie Poznania i miast partnerskich
Miasto / Kraj Rok podpisania umowy Bezpośrednia odległość do Poznania w linii prostej w km Podróż samochodem (drogowa) w km do Poznania/czas przejazdu Strefa czasowa
Assen / Holandia 1992 702 929 – 1052 km / 8 h 15 min do 9 h 20 min Assen i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
Brno / Czechy 1966 358 591,31 km / 5 h 9 min Brno i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
Charków / Ukraina 1998 1369 1091 – 1137 km / 11 h 26 min do 12 h 20 min Charków znajduje się w strefie czasowej Eastern European Time (EET). Poznań znajduje się w strefie czasowej Central European Time (CET).
Różnica w czasie wynosi 1 godzinę.
Győr / Węgry 2008 528 676 – 788 km / 6 h 45 min do 7 h 36 min Győr i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
Hanower / Niemcy 1979 489 523 – 629 km / 4 h 40 min do 6 h Hanower i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
Jyväskylä / Finlandia 1979 1215 1875 – 1995 km / 22 h 12 min do 23 h 20 min Jyväskylä znajduje się w strefie czasowej Eastern European Time (EET), Poznań znajduje się w strefie czasowej Central European Time (CET).
Różnica w czasie wynosi 1 godzinę.
Kutaisi / Gruzja 2009 2232 2955 – 3645 km / 34 h 40 min do 36 h 4 min Kutaisi znajduje się w strefie czasowej Georgia Time (GET), Poznań znajduje się w strefie czasowej Central European Time (CET).
Różnica w czasie wynosi 3 godziny.
Nablus / Palestyna 1997 2690 5391 – 6446 km / 55 h 24 min do 71 h 40 min Nablus znajduje się w strefie czasowej Eastern European Time (EET), Poznań znajduje się w strefie czasowej Central European Time (CET).
Różnica w czasie wynosi 1 godzinę.
Nottinghamshire (hrabstwo) / Anglia 1994 1207 1435 – 1694 km / 14 h 25 min do 15 h 25 min Nottinghamshire znajduje się w strefie czasowej Greenwich Mean Time (GMT), Poznań znajduje się w strefie czasowej Central European Time (CET). Różnica w czasie wynosi 1 godzinę
Pozuelo de Alarcón / Hiszpania 1992 2063 2594 – 2726 km / 22 h 4 min do 22 h 50 min Pozuelo de Alarcón i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
Ra’ananna / Izrael 2010 2674 5438 – 6496 km / 55 h 32 min do 71 h 43 min Rożnica czasu: Izrael – Poznań (-1)
Rennes / Francja 1998 1403 1642 – 1791 km / 13 h 57 min do 15 h 14 min Rennes i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
Shenzhen / Chiny 1993 8516 Shenzhen znajduje się w strefie czasowej China Standard Time (CST).
Różnica w czasie wynosi 7 godzin.
Toledo / Stany Zjednoczone 1991 7088 Toledo znajduje się w strefie czasowej Eastern Standard Time (EST). Poznań znajduje się w strefie czasowej Central European Time (CET).
Różnica w czasie wynosi 6 godzin.
Bolonia / Włochy 2017 972 1383 – 1464 km / 11 h 55 min do 12 h 50 min Bolonia i Poznań leżą w tej samej strefie czasowej: Central European Time (CET).
źródło: UMP (www.dystans.org)