Poprawa dostępności mieszkań oraz zwiększenie pomocy mieszkaniowej skierowanej do osób i rodzin o niskich dochodach wymaga realizacji nowego budownictwa komunalnego, zwiększenia efektywności gospodarowania istniejącym zasobem, korzystania z innych form budownictwa oraz realizacji różnych programów wspierających.
Budowa nowych mieszkań
Program budowy nowych mieszkań realizują 2 spółki miejskie: Zarząd Komunalnych Zasobów Lokalowych Sp. z o.o. – ZKZL (budownictwo komunalne) i Poznańskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (budownictwo społeczno-czynszowe) – PTBS. Plany inwestycyjne obu spółek miejskich oparte są m.in. o zewnętrzne źródła finansowana.
Program Komunalnego Budownictwa Mieszkaniowego
Jednym z zadań, które ZKZL realizuje w sposób ciągły, jest poszukiwanie i przygotowywanie kolejnych nieruchomości na terenie miasta do realizacji inwestycji mieszkaniowych. Działania spółki obejmują także poszukiwanie optymalnych źródeł finansowania inwestycji. Cel programu pozostaje niezmienny – wybudowanie minimum 1 340 mieszkań w okresie 2017-2024 z wykorzystaniem środków z Funduszu Dopłat Banku Gospodarstwa Krajowego, pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, środków pozyskanych w ramach emisji obligacji oraz środków własnych spółki.
W 2020 r. zakończona została realizacja inwestycji komunalnego budownictwa mieszkaniowego przy ul. Darzyborskiej 17-17 E. Do użytku oddanych zostało łącznie 50 mieszkań w 6 budynkach. W ramach inwestycji teren wokół budynków został zagospodarowany – powstały 2 place zabaw, parking, drogi wewnętrzne, chodniki, oświetlenie i zieleń.
Nowe mieszkania przy ul. Darzyborskiej
arch. UMP
Koszt realizacji inwestycji wyniósł 13,2 mln zł.
W 2020 r. spółka kontynuowała realizację inwestycji komunalnego budownictwa mieszkaniowego przy ul. Hulewiczów. W ramach inwestycji powstał jeden 4-kondygnacyjny budynek mieszkalny z 55 mieszkaniami i 1 lokalem usługowym wraz z zagospodarowaniem terenu (plac zabaw, parking, droga wewnętrzna, chodniki, oświetlenie). Przewidywany termin uzyskania decyzji o pozwoleniu na użytkowanie budynku to II kwartał 2021 r.
W 2020 r. rozpoczęła się (po likwidacji budynków o najgorszym stanie technicznym) realizacja inwestycji przy ul. Opolskiej, obejmującej budowę 5 budynków mieszkalnych 3-, 4- i 5- kondygnacyjnych. W budynkach powstanie łącznie 287 mieszkań i 5 lokali usługowych. W ramach inwestycji wykonane zostanie także zagospodarowanie terenu osiedla (plac zabaw, parkingi, drogi wewnętrzne, chodniki, oświetlenie, zieleń). Oddanie do użytkowania pierwszych trzech budynków planowane jest na IV kwartał 2021 r., a pozostałych dwóch na II kwartał 2022 r.
Obie inwestycje finansowane są ze środków pochodzących z Funduszu Dopłat Banku Gospodarstwa Krajowego, pożyczki z Europejskiego Banku Inwestycyjnego, emisji obligacji oraz środków własnych spółki.
Budownictwo społeczno-czynszowe PTBS
PTBS Sp. z o.o. uczestniczy w realizacji polityki mieszkaniowej Miasta Poznania w zakresie dostarczania mieszkań dostępnych cenowo osobom o tzw. średnich dochodach.
Osiągnięcia 2020 r.:
- I miejsce w kategorii Obiekty mieszkalne – budowa nowych obiektów w konkursie Inwestycja Roku 2019 organizowanym przez Krajową Izbę Gospodarki Nieruchomościami;
- II miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Towarzystw Budownictwa Społecznego 2020 publikowanym przez Strefę Gospodarki, dodatek do Dziennika Gazety Prawnej.
Na koniec 2020 r. na liście oczekujących na przydział mieszkania w systemie tbs znajdowało się 66 osób. Ostatni nabór wniosków na mieszkania w systemie tbs zakończył się w 14 grudnia 2017 r., aktualizację listy mieszkaniowej przeprowadzono w październiku 2020 r. Monitoring potrzeb w zakresie budownictwa społeczno-czynszowego PTBS wykazuje stałe zainteresowanie dostępnością lokali z zasobu spółki, planami inwestycyjnymi oraz terminami przyszłych naborów do programów mieszkaniowych realizowanych przez PTBS.
W 2020 r. realizowana była inwestycja przy ul. Cegłowskiej na Strzeszynie w ramach programu „Najem z dojściem do własności” (osiedle wielorodzinne, etap II, cztery budynki, 180 mieszkań). Termin zakończenia prac i zasiedlenia budynków przewiduje się na przełom sierpnia i września 2021 r. W przeprowadzonych naborach wniosków do programu wzięło udział łącznie ponad 1,3 tys. osób (na 470 dostępnych lokali).
Potencjalne zasoby terenów pod inwestycje przewiduje się w rejonie ul. Darzyborskiej – nieruchomość stanowią tereny przy ul. Darzybór, Michałowo i Kobylepole, których część objęta jest miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, natomiast na pozostałym obszarze obowiązuje studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zakładają one możliwość zabudowy w formie budownictwa jedno- i wielorodzinnego.
Ponadto w ramach PTBS przewiduje się realizację następujących inwestycji:
- zagospodarowanie obszaru Strzeszyna – kontynuacja zabudowy terenu w obrębie ulic Koszalińskiej, Literackiej, Żołnierzy Wyklętych; po zasiedleniu I etapu osiedla (lata realizacji 2017–2019), który obejmował 362 lokale mieszkalne, lokale użytkowe, w tym lokale przeznaczone na przedszkole i żłobek, spółka przystąpiła do realizacji II etapu budowy, który obejmuje 4 budynki o 180 lokalach; w styczniu 2020 r. rozpoczęto prace ziemne; zaawansowanie prac na koniec 2020 r. wynosiło 69%; spółka planuje zakończenie robót w sierpniu 2021 r., a zasiedlenie budynków we wrześniu 2021 r.; po zakończeniu budowy II etapu, spółka rozpocznie zabudowę III etapu osiedla – pola inwestycyjne 6 i 7 MW, 14 budynków o łącznej 552 lokalach; obecnie PTBS przygotowuje inwestycję zlokalizowaną na ul. Suwalskiej, w ramach której powstaną 44 lokale mieszkalne w budynkach w zabudowie szeregowej, wpisujące się w charakterystykę tej części Strzeszyna; pandemia SARS-CoV-2 wywołała niespodziewaną zmianę w sytuacji gospodarczej, widoczną również na rynku nieruchomości – sytuacja ta spowodowała konieczność unieważnienia przetargu mającego na celu wybór generalnego wykonawcy dla inwestycji planowanej na polu inwestycyjnym 7MW (Strzeszyn, ul. Koszalińska), na którym spółka planuje budowę 353 mieszkań; inwestycja planowo była przewidziana do realizacji w ramach programu „Najem z dojściem do własności”, jednak ze względu na sytuację ekonomiczną potencjalnych najemców oraz pojawienie się możliwości skorzystania ze środków Funduszu Dopłat z Banku Gospodarstwa Krajowego na częściowe sfinansowanie inwestycji, spółka przeznaczy ww. pole inwestycyjne na realizację nowego programu mieszkaniowego – „POZnań – i zamieszkaj”, charakteryzującego się niższym czynszem oraz niższą partycypacją najemców w kosztach budowy;
- zagospodarowanie obszaru Naramowic – w 2020 r. spółka kontynuowała prace przygotowawcze dla inwestycji planowanej przy ul. Czarnucha na Naramowicach; koncepcja zakłada budowę 1,9 tys. mieszkań w budownictwie wielorodzinnym – planowane rozpoczęcie budowy przełom 2023 r. i 2024 r.
Programy i przedsięwzięcia w zakresie pomocy mieszkaniowej zrealizowane w 2020 r.
Miejskie Biuro Najmu
Miejskie Biuro Najmu to program realizowany przez ZKZL polegający na najmowaniu lokali mieszkalnych od innych właścicieli niż Miasto Poznań i podnajmowaniu ich z obniżonym czynszem beneficjentom programu. Beneficjentami programu mogą być mieszkańcy Poznania, którzy osiągają niskie dochody i nie uzyskali odpowiedniej liczby punktów, aby nabyć uprawnienie do zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego. Według stanu na 31 grudnia 2020 r. programem objęto 152 lokale mieszkalne.
Wniosek o uzyskanie mieszkania w ramach programu Miejskie Biuro Najmu mogły składać osoby, które ubiegały się o pomoc mieszkaniową od Miasta, ale pomimo osiągania niskich dochodów nie uzyskały wystarczającej liczby punktów, aby uzyskać uprawnienie do najmu lokalu komunalnego.
Pierwsza tura naboru wniosków trwała od 1 do 31 stycznia 2018 r. Od początku października 2018 r. rozpoczęto nabór ciągły wniosków do programu. W ramach programu ZKZL podpisuje umowy z właścicielami mieszkań i podnajmie je lokatorom, którzy złożyli wniosek do programu za 40% stawki czynszu brutto. Ponadto po stronie lokatora pozostanie do zapłaty czynsz administracyjny (np. opłata do wspólnoty lub spółdzielni) oraz opłata za media (prąd, ogrzewanie, gaz, woda). Pozostałą kwotę, tj. 60 % stawki czynszu najmu dla właściciela, dopłaca Miasto. Warunkiem jest, aby czynsz dla właściciela mieszkania nie przekraczał 1200 zł brutto. Na koniec 2020 r., w ramach programu, zawarte były 152 umowy.
Program „Najem socjalny lokali ze wsparciem”
Zasady realizacji programu zostały ujęte w zarządzeniu nr 872/2019/P Prezydenta Miasta Poznania z 31 października 2019 r. w sprawie programu „Najem socjalny lokali ze wsparciem”. Program polega na podziale mieszkań komunalnych o powierzchni powyżej 80 m2 na samodzielne lokale wraz z wyodrębnioną częścią wspólną, w której znajduje się pomieszczenie socjalne pełniące rolę pomieszczenia do świadczenia wsparcia. Celem programu jest zapewnienie osobom posiadającym uprawnienie do otrzymania pomocy mieszkaniowej wsparcia z zakresu pomocy społecznej. Ponadto program służy m.in. przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu z powodów mieszkaniowych i społecznych oraz nabyciu przez uczestnika programu umiejętności samodzielnego funkcjonowania w życiu społecznym. Wsparcie polega m.in. na udzielaniu pomocy w poprawie sytuacji życiowej, w tym w zdobywaniu umiejętności prawidłowego prowadzenia gospodarstwa domowego i zarządzania budżetem, rozwiązywaniu problemów socjalnych oraz udzielaniu pomocy w poszukiwaniu, podejmowaniu i utrzymaniu pracy zarobkowej.
Wsparcia w ramach programu udzielają organizacje pozarządowe wyłonione w drodze otwartego konkursu ofert, zgodnie z ustawą z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Kwota przeznaczona na realizację programu w 2020 r. wyniosła 1 mln zł. Programem objętych było 41 mieszkań, czyli 136 lokali samodzielnych.
W 2020 r. Biuro Spraw Lokalowych UMP wraz z ZKZL prowadziło czynności mające na celu zwiększenie w 2021 r. liczby mieszkań objętych programem. Polegały one m.in. na wyborze lokali, nadzorowaniu prowadzonych prac remontowych, przygotowaniu ogłoszenia konkursowego na wybór operatorów mieszkań. Od stycznia 2021 r. do programu włączono kolejne 6 mieszkań, a docelowo planowane jest poszerzenie programu do 50 mieszkań.
Kontynuacja programu „Senior”
Miasto Poznań we współpracy z PTBS kontynuowało program „Senior”. Według stanu na koniec 2020 r. na liście uprawnionych na wskazanie lokalu oczekiwało 57 osób, w tym: 37 gospodarstw jednoosobowych, 19 gospodarstw dwuosobowych, 1 gospodarstwo trzyosobowe. W 2020 r. wskazano lokale z zasobu PTBS z partycypacją Miasta Poznania 14 gospodarstwom domowym.
Do dyspozycji Miasta Poznania w zasobie PTBS wg stanu na koniec 2020 r. pozostaje 197 lokali. Odzysk takich lokali odbywa się w wyniku tzw. naturalnego ruchu ludności.
Program „Mieszkania studyjne dla seniorów”
Program został uregulowany zarządzeniem nr 368/2019/P Prezydenta Miasta Poznania z 15 kwietnia 2019 r. w sprawie realizacji pilotażowego programu „Mieszkań studyjnych dla seniorów”. Celem programu jest poprawa warunków mieszkaniowych i jakości zamieszkania seniorów, dostosowanie powierzchni zajmowanych mieszkań do ich potrzeb, ułatwienie realizacji programów skierowanych do seniorów, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu seniorów z powodów mieszkaniowych i społecznych, a także stworzenie narzędzia umożliwiającego jednoczesną realizację zadań z zakresu pomocy mieszkaniowej i pomocy społecznej.
Mieszkania studyjne dla seniorów to lokale, które zostały wydzielone z mieszkań komunalnych o powierzchniach przekraczającej 80 m2. Lokale wyposażone są w aneks kuchenny oraz łazienkę.
Beneficjentami programu są seniorzy, którzy złożą wniosek o udział w programie i prowadzą samodzielne gospodarstwo domowe lub pozostają w związku, w którym jeden z małżonków/partnerów ukończył 65. rok życia. Warunkiem jest również dokonanie zamiany zajmowanego mieszkania komunalnego na mieszkanie studyjne lub uzyskanie uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu komunalnego w ramach realizacji listy socjalnej bądź listy mieszkaniowej lub uzyskanie uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu komunalnego na podstawie niezrealizowanego wyroku sądowego.
W 2019 r. powstało 9 mieszkań studyjnych. W 2020 r. kontynuowano realizację programu oraz rozpoczęto prace nad włączeniem do programu kolejnych lokali zlokalizowanych w dwóch budynkach. Prace nad programem w 2020 r. obejmowały ponadto bieżące administrowanie zasiedlonymi już lokalami oraz przygotowanie i podpisanie umów z wyłonionymi w drodze przetargu wykonawcami na opracowanie dokumentacji technicznej wielobranżowej na remont i modernizację budynków, w których powstaną kolejne mieszkania studyjne dla seniorów.
Program „POZnań – i zamieszkaj” – w przygotowaniu
Program „POZnań – i zamieszkaj” opracowany został przez Miasto Poznań przy współpracy PTBS w ramach realizacji Polityki mieszkaniowej Miasta Poznania na lata 2017-2027. Program ma pomagać w zabezpieczeniu potrzeb lokalowych mieszkańców, którzy mają dochody zbyt wysokie, by ubiegać się o przydział mieszkania komunalnego, ale jednocześnie zbyt niskie, by uzyskać kredyt hipoteczny. Program przewiduje m.in. możliwość pozyskania przez Miasto z Funduszu Dopłat bezzwrotnego finansowego wsparcia na tworzenie lokali mieszkalnych. Środkami dysponuje Bank Gospodarstwa Krajowego. Dzięki temu gminy mogą obniżyć koszty inwestycji mieszkaniowych, co powoduje, iż budowane mieszkania są tańsze, a przyszli najemcy będą mogli wpłacić niższą kwotę partycypacji w kosztach budowy lokalu. Najemcy będą także mogli wystąpić o dopłatę do czynszu w pierwszych latach najmu. Program ma być zachętą do pozostania w Poznaniu dla średniozamożnych rodzin, które chcą związać swoje życie z Poznaniem i myślą o rozwoju, a warunki lokalowe im na to nie pozwalają. Program ma zatem ograniczyć migrację mieszkańców, którzy zwykle wyprowadzają się z miasta, szukając poza nim domu lub większego mieszkania w cenie porównywalnej z małym mieszkaniem w mieście. Program realizowany będzie przez PTBS.
Program „Mieszkanie dla Absolwenta”
W programie „Mieszkanie dla Absolwenta” (143 lokale mieszkalne oddane do użytku w lipcu 2015 r.), w związku z rotacją najemców, zawarte zostały 24 nowe umowy partycypacji i najmu.
Międzynarodowy projekt „ROOF” dotyczący bezdomności
Miasto Poznań rozpoczęło realizację drugiej fazy projektu „ROOF”, dotyczącego bezdomności, współfinansowanego przez Program URBACT, będący programem europejskiej współpracy terytorialnej, mającym na celu wspieranie zrównoważonego zintegrowanego rozwoju obszarów miejskich w miastach w całej Europie. Decyzja o aplikowaniu była odpowiedzią na ofertę współpracy wystosowaną przez Gandawę (w pierwszej fazie Miasto Poznań nie brało udziału). W maju 2020 r. Komitet Sterujący programu URBACT podjął decyzję o przyznaniu dofinansowania na realizację drugiej fazy projektu.
Celem projektu ROOF jest eliminacja bezdomności poprzez wdrożenie innowacyjnych rozwiązań na poziomie miast oraz wymiana doświadczeń dot. metodyki zbierania danych dotyczących bezdomności oraz realizacji postępu konceptualnej analizy przyczyn bezdomności do rzeczywistej eliminacji bezdomności poprzez realizację koncepcji Housing First jako modelu działania. W ramach projektu utworzono partnerstwo 9 miast: Braga, Glasgow, Liege, Odense, Poznań, Thessaloniki, Timisoara, Toulouse Metropole oraz Gandawa, która jest liderem projektu. Udział w projekcie umożliwi wymianę doświadczeń i pomysłów, a także nawiązywanie profesjonalnych relacji z przedstawicielami innych miast partnerskich projektu.
Czas trwania projektu: od 1 maja 2020 r. do 1 sierpnia 2022 r.