Działalność badawczo-rozwojową (B+R) ukierunkowaną na innowacje w przetwórstwie przemysłowym prowadziło 67 firm zatrudniających 1 tys. osób (najnowsze dane za 2022 r.). Działalność B+R z zakresu usług prowadziło 159 podmiotów, które zatrudniały ponad 12,3 tys. osób. Nakłady na działalność B+R we wszystkich sektorach gospodarki wyniosły 1,9 mld zł.
Według danych GUS-u wśród firm prowadzących działalność w obszarach inteligentnych
specjalizacji regionalnych ponad 70% stanowiły firmy przemysłu jutra oraz IT.
Wykres 13. Struktura podmiotów gospodarczych prowadzących działalność gospodarczą w obszarach inteligentnych specjalizacji regionalnych w Poznaniu w 2023 r.
Źródło: obliczenia własne na podstawie danych GUS
W ciągu roku w Poznaniu zgłoszono 187 wynalazków oraz 13 wzorów użytkowych (najnowsze dane za 2022 r.). Uzyskano 121 praw patentowych oraz 13 praw ochronnych na wzory użytkowe. Co roku najwięcej wynalazków i wzorów użytkowych zgłaszają poznańskie instytuty naukowo-badawcze i szkoły wyższe.
Wielkopolska z Poznaniem była czwartym krajowym centrum startupowym. Szacuje się, że w regionie działało ponad 200 startupów, czyli więcej niż co czwarty w Polsce. Dwie trzecie polskich startupów skupiało działalność na produktach i usługach związanych ze sztuczną inteligencją, uczeniem maszynowym, e-commerce, med-tech, edukacją, business intelligence oraz narzędziami badawczymi.
W 2023 r. Poznań został ujęty w międzynarodowym rankingu Global Startup Ecosystem prowadzonym przez StartupBlink, zajmując 4. miejsce w Polsce i 280. na świecie.
Poznańskie startupy mogły korzystać z miejskich instrumentów wsparcia, w tym m.in. z bezpłatnej oferty Miasta obejmującej: przestrzeń do pracy Strefa Pracy Wspólnej „+jeden” oraz organizowanych konferencji, wykładów, szkoleń i webinarów adresowanych do obecnych i przyszłych właścicieli startupów. Firmy te mogły także korzystać z pomocy publicznej w ramach zasady „de minimis”. W 2023 r. w Poznaniu ogółem 505 firm MSP (małe i średnie przedsiębiorstwa) uzyskało tę pomoc.
W 2023 r. w Poznaniu w rejestrze REGON było zarejestrowanych 11,9 tys. firm sektora kreatywnego, który zgodnie z klasyfikacją GUS-u, obejmuje działalność profesjonalną, naukową i techniczną, a także związaną z informacją i komunikacją, kulturą i rozrywką. W ciągu roku zarejestrowano ponad 860 nowych firm tego sektora.
Działające w Poznaniu firmy sektorów kreatywnych stanowiły 9% podmiotów zarejestrowanych w Poznaniu. Najwięcej firm sektorów kreatywnych prowadziło działalność w zakresie architektury i inżynierii, badań i analiz technicznych, designu i działalności fotograficznej, a także reklamy i badań opinii publicznej.
W 2023 r. działalność wybranych branż sektorów kreatywnych obejmowała m.in. firmy fintechowe, przemysł gier, firmy IT, design, a także projekty wodorowe.
W Poznaniu działały firmy fintechowe i firmy płatności online. Według raportu „Polska Mapa Fintechu” portalu cashless.pl, Poznań jest drugim po Warszawie ośrodkiem firm fintechowych i firm płatności (9% polskich firm fintechowych). W mieście mają siedzibę najwięksi integratorzy płatności online, czyli firmy obsługujące szybkie przelewy za pośrednictwem bankowości elektronicznej: PayU, Przelewy24, PayPro czy Krajowy Integrator Płatności.
W Poznaniu działalność prowadziło ponad 20 studiów produkcji gier komputerowych. Specjalistów z zakresu technologii, grafiki i projektowania aplikacji i gier komputerowych kształciły: UAM, Politechnika Poznańska oraz Collegium da Vinci. W mieście działało: stowarzyszenie graczy gier wideo Poznańska Gildia Graczy i Pyramida Hub, która m.in. prowadzi cykliczne spotkania środowiska graczy i pracowników gamedev w ramach cyklu „Pog(r)adajmy w Poznaniu”, a także Polskie Towarzystwo Badania Gier – pierwsze w Polsce naukowe towarzystwo ludologiczne zajmujące się problematyką gier. W ramach cyfrowej ekonomii gier usługi oferowała poznańska firma internetowa GamerHash. W 2023 r. odbyła się kolejna edycja największych w Europie Środkowo-Wschodniej targów gier komputerowych i rozrywki multimedialnej PGA Poznań Game Arena ze strefą niezależnych twórców gier Indie Games Arena, PGA Awards, PGA Genesis Cosplay Show!, Game Industry Conference z prelekcjami i warsztatami prowadzonymi przez ekspertów gamingu oraz galą konkursu Central & Eastern European Game Awards adresowanego do producentów gier Indie.
W Poznaniu w rejestrze REGON zarejestrowanych było 10,9 tys. firm z sektora IT, przede wszystkim z branży usług informatycznych.
Działalność IT prowadziło także 65 centrów IT oraz ITO. Szacuje się, że firmy i centra zatrudniały łącznie około 20 tys. osób. Na kierunkach IT studiowało 6,4 tys. osób, w tym około 0,3 tys. na kierunkach z zakresu sztucznej inteligencji, informatyki kwantowej i Internetu Rzeczy. Trwały prace nad utworzeniem w Poznaniu hubu technologii kwantowych (w ramach inicjatywy EuroHPC) oraz kwantowego hubu kompetencyjnego. Miasto Poznań, we współpracy z lokalnymi firmami IT, zorganizowało 5. edycję Konferencji Pozitive Technologies oraz 4. edycję konferencji Smart City Poznań – CEE Congress & Metropolitan IT Summit z hackathonem programistycznym. Odbywały się cykliczne wydarzenia dla środowiska IT, jak m.in.: Agile Open Space, Code for Poznań, DevOps Days, GDG Cloud Poznań, Geek Girls Carrots, JUG Poznań, meet.js Poznań, meet.ml Poznań, PyRa, a także warsztaty dla kobiet z programowania w języku Java Script. W ramach programu pn. „Plus Jeden do programowania” zorganizowano hackathon programistyczny na temat opracowania aplikacji ułatwiającej segregację odpadów.
Specjalistów projektowania i wzornictwa kształciły 4 poznańskie szkoły wyższe: Uniwersytet Artystyczny, Uniwersytet SWPS, Politechnika Poznańska i Uniwersytet Przyrodniczy. Pierwsze w Polsce centrum designu i kreatywności Concordia Design zorganizowało dla osób z różnych grup wiekowych warsztaty, festiwale i konferencje związane ze wzornictwem, w tym szkolenia Creativity+Thinking. W ramach modernizacji strefy biurowej zrealizowano m.in.: 30 biur serwisowanych dla startupów i MSP, strefę wspólną, budki akustyczne, sale spotkań i chillout rooms oraz biura coworkingowe (Hot Desk i biurka dedykowane). Odbyły się kolejne edycje: Art Week Poznań 2023 z międzynarodową wystawą „SYNTEZA – architecture, graphics, design”, Poznań Design Festiwal z hasłem „Komunikacja” oraz biznesowych targów wnętrz Home Decor.
Miasto Poznań uczestniczyło w pracach, powołanej przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, rady doradczej pn. Wielkopolska Platforma Wodorowa – unikalnej w skali kraju platformy wymiany wiedzy w obszarze technologii wodorowych, integrującej środowiska uczestników rynku wodoru w Wielkopolsce. Trwały prace nad powołaniem Wielkopolskiej Doliny Wodorowej.
W ramach zakończonego projektu unijnego pn. „Budowa systemu wsparcia wysokiej jakości projektów B+R+I, w szczególności rozwijających technologie nisko i zeroemisyjne, ze szczególnym uwzględnieniem wodoru”: opracowano dokumenty „Strategia rozwoju Wielkopolski wodorowej do 2030 z perspektywą do 2040 roku” (przyjętą przez Zarząd Województwa Wielkopolskiego w kwietniu 2023 r.), „Światowy łańcuch dostaw i wartości gospodarki wodorowej” oraz „Szanse dla wielkopolskiej gospodarki w realizacji strategii „Czysta planeta dla wszystkich”. Ponadto realizowano projekt pn. „Szkoła Wodorowa” dla uczniów i studentów (w 2023 r. uczestniczyło w nim 12 poznańskich szkół ponadpodstawowych) z konkursem pn. „Z wodorem w przyszłość” (nabór w styczniu 2024 r.), a także cykl wydarzeń edukacyjnych dla mieszkańców (konferencje o tematyce wodorowej, Startup Day, Roadshow, mobilny punkt edukacyjny H2Wielkopolska Showroom). W Poznaniu zorganizowano II Środkowoeuropejskie Forum Technologii Wodorowych H2Poland. Zorganizowano konkurs dla studentów pn. „Studencki pomysł na start-up wodorowy”. Województwo Wielkopolskie przystąpiło do koalicji Powering Past Coal Alliance, działającej na rzecz przyspieszenia przejścia od produkcji energii węglowej do czystej energii oraz międzynarodowego stowarzyszenia non-profit Hydrogen Europe (w styczniu 2024 r.).
Do największych projektów wodorowych w Poznaniu należały te realizowane przez:
- Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu sp. z o.o. (MPK): wprowadzenie do taboru komunikacji miejskiej 25 autobusów miejskich Solaris Urbino 12 hydrogen o napędzie elektrycznym zasilanych wodorem (model ten uzyskał tytuł „Miejski Bus Roku” w konkursie „Polski Bus Roku 2023”) – zakup autobusów został dofinansowany z programu Zielony Transport Publiczny prowadzonego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;
Solaris Urbino 12 hydrogen o napędzie elektrycznym zasilanych wodorem
Źródło: UMP (fot. MPK)
- PKN Orlen: otwarcie przy ul. Warszawskiej największej w Polsce ogólnodostępnej stacji tankowania wodoru (dla autobusów MPK i samochodów osobowych);
- Port Lotniczy Poznań – Ławica sp. z o.o.: projekt pn. „System produkujący zielony wodór z farmy fotowoltaicznej, magazynujący go i wykorzystujący w lokalnej stacji tankowania wodorem na terenie Portu Lotniczego Poznań Ławica” w ramach projektu unijnego pn. „Poprawa efektywności energetycznej Portu Lotniczego Poznań-Ławica w oparciu o własną zieloną energię”; udział w unijnym projekcie „BSR HyAirport”, którego celem jest opracowaniu wstępnych warunków wykonywania lotów przez statki powietrzne napędzane wodorem;
- Sieć Badawczą Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny: projekt pn. „Kompletny system sterowania pojazdem wodorowym”.
Innowacyjność w Poznaniu jest wspierana przez klastry i inicjatywy klastrowe znajdujące się na różnym poziomie organizacji. W Poznaniu ma siedzibę stowarzyszenie Wielkopolskie Centrum Klasteringu – platforma klastrowa skupiająca liderów oraz partnerów porozumień klastrowych w regionie. Aktywnie działające porozumienia klastrowe, które mają siedzibę w Poznaniu, to klastry w sektorach usługowych. Są to: Akademia Architekta, Poznański Klaster Energii, Waste Klaster, Wielkopolski Klaster Teleinformatyczny oraz Klaster Turystyczny Szlak Piastowski w Wielkopolsce (ma dwie siedziby: w Poznaniu i Gnieźnie). Działalność innowacyjna w organizacjach klastrowych najczęściej obejmuje uzyskanie wzorów użytkowych i znaków towarowych.