Zadania z zakresu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych realizowane były, przede wszystkim, w oparciu o istniejące zasoby komunalne, społeczno-czynszowe oraz w ramach Miejskiego Biura Najmu.
Realizacja potrzeb mieszkaniowych w oparciu o zasoby komunalne
Zasady udzielania pomocy mieszkaniowej
Zgodnie z Uchwałą nr XIX/322/VIII/2019 Rady Miasta Poznania z 19 listopada 2019 r. w sprawie zasad wynajmowania lokali wchodzących w skład mieszkaniowego zasobu Miasta Poznania (Dz. Urz. Woj. Wlkp. z 2019 r., poz. 10122 ze zm.) umowy najmu mogły być zawierane z osobami, które osiągają dochód uprawniający do uzyskania lokalu z zasobu Miasta i zostały umieszczone na liście socjalnej lub mieszkaniowej.
W 2021 r. średni miesięczny dochód, uprawniający do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu nie mógł przekroczyć:
- 1500 zł/os. w przypadku gospodarstwa wieloosobowego (125% kwoty najniższej emerytury);
- 2100 zł/os. w przypadku gospodarstwa jednoosobowego (175% kwoty najniższej emerytury).
Natomiast średni miesięczny dochód, uprawniający do zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego w 2021 r. nie mógł przekroczyć:
- 2100 zł/os. w przypadku gospodarstwa wieloosobowego (175% kwoty najniższej emerytury);
- 2700 zł/os. w przypadku gospodarstwa jednoosobowego (225% kwoty najniższej emerytury).
Przy rozpatrywaniu wniosku badany jest dochód osiągnięty w okresie 12 miesięcy poprzedzających rok złożenia wniosku.
Minimalna liczba punktów uprawniająca do ujęcia na listach sporządzonych na 2021 r. została ustalona przez Prezydenta Miasta Poznania na poziomie:
- 20 pkt na listę socjalną;
- 20 pkt na listę mieszkaniową.
Wnioski można składać od 1 stycznia do 31 grudnia roku, dla którego tworzone są listy.
Realizacja zobowiązań
Na koniec 2021 r. lista osób uprawnionych do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu zawierała łącznie 212 pozycji, natomiast lista osób uprawnionych do zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego – 227 pozycji. Roczne listy osób uprawnionych do zawarcia umowy najmu z zasobu mieszkaniowego Miasta Poznania obejmują 439 pozycji.
W 2021 r. wpłynęło 1547 wniosków (552 o najem socjalny lokalu i 995 o najem lokalu mieszkalnego). Według stanu na koniec 2021 r. do listy socjalnej zostały dopisane 62 gospodarstwa domowe, a do listy socjalnej 71. Listy socjalna i mieszkaniowa na 2021 r. zostaną zamknięte na koniec I kwartału 2022 r.
Realizacja listy osób uprawnionych do uzyskania lokalu socjalnego lub lokalu mieszkalnego z zasobów Miasta (tzw. listy prezydenckie w 2021 r.)
| Wyszczególnienie | 2020 | 2021 |
| W ramach listy realizacyjnej | ||
| Lista uprawnionych do zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego | 346 | 212 |
| Liczba zawartych umów najmu lokalu socjalnego | 93 | 49 |
| Lista uprawnionych do zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego | 145 | 227 |
| Liczba zawartych umów najmu lokalu mieszkalnego | 248 | 159 |
| W zakresie przedłużenia umowy najmu lokalu socjalnego | ||
| Liczba zawartych umów najmu lokalu socjalnego | 833 | 726 |
| W zakresie dostarczenia lokali zamiennych | ||
| Liczba zawartych umów lokalu zamiennego | 15 | 27 |
| Zobowiązania w zakresie realizacji wyroków eksmisyjnych | ||
| Liczba wyroków eksmisyjnych orzeczonych po 11.11.1994 r., w tym: | ||
| liczba wyroków z uprawnieniem do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu – oczekujących na realizację (LS) | 1 252 | 962 |
| liczba wyroków bez uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu – oczekujących na realizację (PT) | 221 | 214 |
| liczba wyroków z uprawnieniem do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu i bez uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu – oczekujących na realizację (LS+PT) | 328 | 693 |
| Liczba skierowanych ofert zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu | 225 | 381 |
| Liczba złożonych ofert zawarcia umowy najmu tymczasowego pomieszczenia na wezwanie komornika | 20 | 46 |
| Inne – liczba wyroków bez uprawnienia do zawarcia umowy najmu socjalnego lokalu oraz bez uprawnienia do zawarcia umowy najmu tymczasowego | 9 | 12 |
źródło: ZKZL, UMP
Lokale socjalne w mieszkaniach ze wsparciem
W 2021 r. prowadzono czynności mające na celu zwiększenie liczby mieszkań objętych programem, które polegały m.in. na nadzorowaniu prowadzonych prac remontowych, przygotowaniu ogłoszenia konkursowego na wybór operatorów mieszkań.
Realizacja programu odbywa się w 47 mieszkaniach komunalnych (tj. 155 samodzielnych lokali) o powierzchni powyżej 80 m2, w których powstało 155 lokali wynajmowanych w ramach najmu socjalnego. Kolejne 2 mieszkania zostaną włączone do programu od stycznia 2022 r. oraz jedno w lipcu 2022 r. Docelowo planowane jest poszerzenie programu – do 50 mieszkań.
Celem programu jest przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu z powodów mieszkaniowych i zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych osobom najbardziej potrzebującym, posiadającym uprawnienia do otrzymania pomocy mieszkaniowej od Miasta Poznania, poprzez wskazanie lokalu w ramach najmu socjalnego. Wsparcia w ramach programu udzielają organizacje pozarządowe wyłonione w drodze otwartego konkursu ofert, zgodnie z ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Program „Mieszkania studyjne dla seniorów”
W 2021 r kontynuowano realizację programu w 9 mieszkaniach studyjnych (wyposażonych w aneks kuchenny i łazienkę) oraz rozpoczęto prace nad włączeniem do programu kolejnych lokali zlokalizowanych w dwóch budynkach. Prace nad programem w 2021 r. obejmowały, ponadto, bieżące administrowanie zasiedlonymi już lokalami oraz przygotowanie i podpisanie umów z wyłonionymi w drodze przetargu wykonawcami na opracowanie dokumentacji technicznej wielobranżowej na remont i modernizację budynków, w których powstaną kolejne mieszkania studyjne dla seniorów. Planowane jest włączenie do programu 24 lokali, znajdujących się na parterach i I piętrach.
Celem programu jest poprawa warunków mieszkaniowych i jakości zamieszkania seniorów, dostosowanie powierzchni zajmowanych mieszkań do ich potrzeb, ułatwienie realizacji programów skierowanych do seniorów, przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu seniorów z powodów mieszkaniowych i społecznych, a także stworzenie narzędzia umożliwiającego jednoczesną realizację zadań z zakresu pomocy mieszkaniowej i pomocy społecznej. Beneficjentami programu są seniorzy, którzy złożą wniosek o udział w programie i prowadzą samodzielne gospodarstwo domowe lub pozostają w związku, w którym jeden z małżonków/partnerów ukończył 65. rok życia. Warunkiem jest również dokonanie zamiany zajmowanego mieszkania komunalnego na mieszkanie studyjne, lub uzyskanie uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu komunalnego w ramach realizacji listy socjalnej bądź listy mieszkaniowej lub uzyskanie uprawnienia do zawarcia umowy najmu lokalu komunalnego na podstawie niezrealizowanego wyroku sądowego.
Realizacja potrzeb mieszkaniowych w ramach Miejskiego Biura Najmu
Miejskie Biuro Najmu to program realizowany przez Zarząd Komunalnych Zasobów Lokalowych Sp. z o.o., polegający na najmowaniu lokali mieszkalnych od innych właścicieli niż Miasto Poznań i podnajmowaniu ich z obniżonym czynszem beneficjentom programu.
Beneficjentami programu mogą być mieszkańcy Poznania, którzy osiągają niskie dochody, ale nie uzyskali odpowiedniej liczby punktów, aby nabyć uprawnienie do zawarcia umowy najmu lokalu mieszkalnego.
Według stanu na 31 grudnia 2021 r. programem objętych było 88 mieszkań.
Realizacja potrzeb mieszkaniowych w ramach projektu „ROOF”
Miasto Poznań realizuje drugą fazę międzynarodowego projektu „ROOF”, dotyczącego bezdomności, finansowanego z programu URBACT. W ramach projektu utworzono partnerstwo 9 miast: Bragi, Glasgow, Liege, Odense, Poznania, Saloników, Timisoary, Metropolii Tuluzy oraz Gandawy, która jest liderem projektu.
Celem projektu ROOF jest eliminacja bezdomności poprzez wdrożenie innowacyjnych rozwiązań na poziomie miast oraz wymiana doświadczeń, dotyczących metodyki zbierania danych dotyczących bezdomności oraz realizacji postępu, od konceptualnej analizy przyczyn bezdomności, do rzeczywistej eliminacji bezdomności poprzez realizację koncepcji Housing First, jako modelu działania. W ramach projektu utworzono Lokalną Grupę URBACT, złożoną z przedstawicieli różnych wydziałów i jednostek UMP oraz podmiotów zewnętrznych. Zadaniem grupy jest stworzenie Lokalnego Planu Działania, który będzie definiował problemy związane z bezdomnością w Poznaniu oraz formułował koncepcję ich rozwiązania w szczególności z uwzględnieniem koncepcji Najpierw Mieszkanie.
W 2021 r. w ramach projektu „ROOF” odbyło się wiele spotkań mających na celu wymianę doświadczeń i wypracowanie skutecznych metod rozwiązywania problemu bezdomności, w tym m.in.:
- spotkaniu zorganizowanym przez miasta: Braga, Tuluza i Saloniki – „Szkoła Zimowa w Bradze”, skierowanym przede wszystkim do członków Lokalnej Grupy URBACT;
- zorganizowanej przez Poznań i miasto Timisoara sesji online dotyczącej historii mieszkalnictwa społecznego i bezdomności w kontekście przemian ustrojowych w Polsce i Rumunii, na której podpisano dokument potwierdzający poparcie kluczowych założeń projektu „ROOF” dla przyszłego działania Europejskiej Platformy na rzecz Zwalczania Bezdomności;
- spotkaniu grupy roboczej ds. bezdomności stowarzyszenia EUROCITIES w Lyonie oraz w spotkaniu dotyczącym przyszłości Europejskiej Platformy na rzecz Zwalczania Bezdomności, podczas której nastąpiło przyjęcie deklaracji zwalczania bezdomności, zgodnie z koncepcją wdrażaną w Helsinkach (Helsinki Challenge);
- spotkaniu online zorganizowanym przez Saloniki, podczas którego omówiono m.in. nowe narzędzie pracy – Advocacy Trajectory, czyli działania mające na celu promowanie i upowszechnianie na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym koncepcji Najpierw Mieszkanie.
W 2021 r. opracowano wersję roboczą Lokalnego Planu Działania, który będzie definiował problemy związane z bezdomnością w Poznaniu oraz formułował koncepcję ich rozwiązania.
Realizacja potrzeb mieszkaniowych w oparciu o zasoby społeczno-czynszowe Poznańskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. (PTBS)
W realizacji polityki mieszkaniowej Miasta Poznania w zakresie dostarczania mieszkań dostępnych cenowo osobom o tzw. średnich dochodach uczestniczy PTBS. W 2021 r. zajął III miejsce w Ogólnopolskim Rankingu Towarzystw Budownictwa Społecznego 2021 publikowanym przez Strefę Gospodarki, dodatek do Dziennika Gazety Prawnej.
W klasycznym systemie tbs rotacja najemców w 2021 r. odbyła się w 93 lokalach, tj. 93 nowe rodziny objęły lokal mieszkalny. W ramach powyższego zawarto 3 umowy partycypacji z Miastem Poznań, które wskazało osoby z własnych list mieszkaniowych.
Na koniec 2021 r. na liście oczekujących na przydział mieszkania w systemie tbs znajdowało się 50 osób. Ostatni nabór wniosków na mieszkania w systemie tbs zakończył się w 14 grudnia 2017 r., aktualizację listy mieszkaniowej przeprowadzono w październiku 2020 r. Monitoring potrzeb w zakresie budownictwa społeczno-czynszowego PTBS wykazuje stałe zainteresowanie dostępnością lokali z zasobu spółki, planami inwestycyjnymi oraz terminami przyszłych naborów do programów mieszkaniowych realizowanych przez PTBS.
Program „Mieszkanie dla Seniora”
Kontynuowano program „Mieszkanie dla Seniora” we współpracy z PTBS – według stanu na koniec 2021 r. na liście uprawnionych na wskazanie lokalu oczekiwały 44 osoby, w tym: 30 gospodarstw jednoosobowych, 13 gospodarstw dwuosobowych, 1 gospodarstwo trzyosobowe. W 2021 r. wskazano lokale, z zasobu PTBS z partycypacją Miasta Poznania, 15 gospodarstwom domowym. Do dyspozycji Miasta Poznania w zasobie PTBS, według stanu na koniec 2021 r., pozostaje 197 lokali, spośród których wszystkie były zasiedlone. Zwolnienie takich lokali odbywa się w wyniku tzw. naturalnego ruchu ludności.
Budynek przy ul. Drewlańskiej
arch. PTBS
Program „Mieszkanie dla Absolwenta”
Program mieszkaniowy „Mieszkanie dla Absolwenta” skierowany jest do pracujących w Poznaniu absolwentów uczelni wyższych, do 5 lat po ukończeniu studiów, którzy nie ukończyli 36 roku życia. Celem programu jest zatrzymanie w mieście uzdolnionej i wykształconej młodzieży oraz zapobieganie wyludnianiu się miasta poprzez zwiększenie dostępności do lokali przystępnych cenowo. Program realizowany jest na osiedlu PTBS przy ul. Palacza. Osiedle tworzą 4 budynki mieszkalne o łącznie 143 lokalach jedno- i dwupokojowych. Program realizowany jest od 2015 r. W 2021 r. w związku z rotacją najemców zawarto 28 nowych umów partycypacji i najmu. Część najemców zwalniających lokale dostępne w programie skorzystała z programu PTBS „Najem z dojściem do własności”.
Budynek przy ul. Palacza
arch. PTBS
Program „Najem z dojściem do własności”
Program „Najem z dojściem do własności” skierowany jest do osób poszukujących pierwszego mieszkania w Poznaniu i opiera się na idei stopniowego wykupu mieszkania. W 2021 r. zrealizowano II etap budowy inwestycji zlokalizowanej w Poznaniu przy ul. Cegłowskiej dostępnej w programie. W ramach inwestycji wybudowane zostały cztery budynki wielorodzinne o łącznej liczbie 180 lokali mieszkalnych, 270 miejsc postojowych.
Program „POZnań – i zamieszkaj”
Program „POZnań – i zamieszkaj” został przyjęty uchwałą nr XLII/736/VIII/2021 Rady Miasta Poznania z 16 lutego 2021 r. w sprawie przyjęcia programu „POZnań – i zamieszkaj” oraz określenia zasad przeprowadzenia naboru wniosków o zawarcie umowy najmu lokali mieszkalnych w ramach programu, objętych możliwością stosowania dopłat do czynszu. Program jest ofertą mieszkaniową skierowaną do poznańskich rodzin i osób, które planują założenie rodziny bądź myślą o jej rozwoju, a brak mieszkania znacznie ogranicza realizację planów. W programie mogą wziąć udział również osoby, które nie mieszkają w Poznaniu, lecz planują swoją przyszłość związać z miastem.
Przedmiotem planowanej inwestycji na Strzeszynie, w rejonie ul. Koszalińskiej i Literackiej, jest realizacja osiedla mieszkaniowego w 2 etapach. Pierwszy etap zakłada realizację 5 budynków mieszkalnych (199 mieszkań) wraz z halą garażową na 276 miejsc postojowych. Ponadto w parterach budynków planuje się lokalizację 6 lokali użytkowych. Drugi etap zakłada realizację 9 budynków mieszkalnych (353 mieszkań) oraz lokalizację 8 lokali użytkowych.
Wizualizacja mieszkań w rejonie ulic Literackiej, Jana Wiencka i Adama Poszwińskiego
arch. PTBS
W 2021 r. Biuro Spraw Lokalowych, od 15 października 2021 r. do 30 listopada 2021 r., prowadziło nabór wniosków osób chętnych do uzyskania lokalu – w tym czasie przyjęto 620 wniosków.
Ochrona praw lokatorów
W celu systemowego udzielania wsparcia lokatorom i lokatorkom Pełnomocniczka Prezydenta Miasta Poznania ds. Interwencji Lokatorskich w 2021 r. realizowała swoje zadania współpracując między innymi z: Policją, Miejskim Centrum Interwencji Kryzysowej, Inspektorem Nadzoru Budowlanego, Zespołem ds. przeciwdziałania przemocy, Izbą komorniczą, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie, Poznańskim Centrum Świadczeń, Zespołami kuratorskimi, sądem rejonowym, organizacjami pozarządowymi: Wielkopolskim Stowarzyszeniem Lokatorów, Diakonijną Spółką Zatrudnienia, Caritasem, Zupą na Głównym, Fundacją Inicjowania Rozwoju Społecznego, Barką, MONAR.
Dzięki prewencyjnym i interwencyjnym działaniom Pełnomocniczki kilkadziesiąt rodzin/mieszkańców Poznania uniknęło nielegalnej eksmisji „na bruk” oraz otrzymało wsparcie w uzyskaniu pomocy mieszkaniowej. Natomiast prowadzone działania edukacyjne wśród mieszkańców oraz Policji wpływają na zmniejszenie liczby interwencji łamiących prawa lokatorów.
W 2021 r. Pełnomocniczka otrzymała od Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie w Poznaniu wyróżnienie i tytuł „Niezawodnego Partnera w Pomocy”. Realizowała szereg działań mających na celu wypełnienie powierzonych zadań, w tym m.in:
- przyjęła w ramach dyżurów ok. 100 osób i odbyła ok. 1000 porad i interwencji telefonicznych;
- uczestniczyła w posiedzeniach Komisji ds. lokali do remontu, Komisji ds. opiniowania list mieszkaniowych i mieszkań socjalnych ze wsparciem, reprezentując wnioskodawców, wspierając ich w zakresie zmiany ich trudnych sytuacji mieszkaniowo-bytowych;
- brała czynny udział w zmianie przepisów prawa miejscowego, dotyczącego wynajmowania lokali z zasobu komunalnego Miasta Poznania;
- uczestniczyła w licznych spotkaniach na temat spraw lokalowych, pomocy prawnej lokatorkom i lokatorom, mediacjach dotyczących konfliktów między najemcami a wynajmującymi w zasobie prywatnym;
- uczestniczyła w rozprawach sądowych dotyczących postępowania w sprawach „czyścicieli kamienic”, eksmisji lub występowała jako świadek w postępowaniach przygotowawczych;
- przeprowadziła kilkadziesiąt interwencji w zakresie udaremnienia nielegalnych eksmisji, łamania praw lokatorów; przeprowadzone interwencje dotyczyły lokali mieszkalnych w zasobie prywatnym jak i socjalnych ze wsparciem, m. in. w budynkach przy ulicach: Zeylanda, Głogowskiej, Jackowskiego, Smolnej, Solnej, Kasjusza, Kosińskiego, Umińskiego, Szamarzewskiego, Mylnej, Fabrycznej, Rolnej, Poplińskich, Al. Marcinkowskiego, Kościelnej;
- koordynowała udzielenie wsparcia mieszkaniowego dla osób w kryzysie bezdomności przebywających na terenie Stadionu im. Szyca w Poznaniu;
- prowadziła działalność edukacyjno-informacyjną o m.in. prawach i obowiązkach wynajmujących i właścicieli nieruchomości wynikających z Ustawy o ochronie praw lokatorów, jak również innych aktów prawnych obowiązujących przede wszystkim w trakcie trwania pandemii, jak np. ustawa antyprzemocowa, tarcze antykryzysowe, zmiany przepisów prawa miejscowego, możliwościach uzyskania pomocy mieszkaniowej w Mieście Poznaniu, zmianach prawa, ważnych wydarzeniach w zakresie mieszkalnictwa, dostępności usług oferowanych przez Miasto Poznań, udzielenia schronienia w sytuacjach kryzysowych;
- przygotowała, we współprodukcji z telewizją WTK , trzy odcinki magazynu lokatorskiego Vademecum Lokatora pt. „Eksmisje w czasie pandemii”, „Wnioski o pomoc mieszkaniową z Miasta”, “POZnań – i zamieszkaj“, które emitowane były na antenie WTK oraz platformie e-poznan.pl.