Obszar Poznania jest w stosunkowo wysokim stopniu zurbanizowany. Tereny zabudowane oraz zurbanizowane stanowią 46% całkowitej powierzchni stolicy Wielkopolski, duża część przestrzeni miasta ma przeznaczenie rolnicze (31,5%). Grunty leśne stanowią 13,6% powierzchni, a grunty pod wodami zajmują 2,6% terenu miasta.
Poznań stanowi centralną część Metropolii Poznań. Miasto graniczy z 11 gminami powiatu poznańskiego, w tym z 2 miastami – Luboniem i Swarzędzem. Struktura funkcjonalno-przestrzenna nawiązuje do naturalnych warunków środowiska. Dolina Warty rozdziela miasto na część lewobrzeżną i prawobrzeżną.
Poznań i jego obszar funkcjonalny wyróżniają funkcje wyższego rzędu, określane mianem metropolitalnych. Są to funkcje charakteryzujące te ośrodki wielkomiejskie, w których występują instytucje reprezentujące sektor usług wyższego rzędu, wykraczające swoim zasięgiem działalności poza granice miasta.
W lewobrzeżnej części centrum funkcjonują ośrodki usługowo-handlowe, administracji i instytucji biznesu, a na obrzeżach miasta – nowoczesne obiekty handlowo-usługowe.
W śródmieściu skoncentrowane są przede wszystkim ośrodki akademickie, naukowe i kulturalne.
W prawobrzeżnej części, w obrębie Nowego Miasta znajdują się najstarsze części Poznania: Ostrów Tumski i Śródka. Obszar ten jest bardzo zróżnicowany funkcjonalnie. Przeważają na nim tereny jednolitej zabudowy wielorodzinnej.
Struktura zagospodarowania powierzchni miasta wg przeznaczenia w 2019 r.
Tereny przemysłowe
Obejmują 4% powierzchni miasta i zlokalizowane są głównie w północno – wschodniej części miasta (Główna, Karolin), na Podolanach, Junikowie, Wildzie oraz na południe od ul. Hetmańskiej. Najdynamiczniej rozwijającymi się rejonami z funkcją przemysłową są: Antoninek, Starołęka, Podolany.
Tereny mieszkaniowe
Stanowią 15,9% powierzchni miasta, w tym tradycyjna zabudowa śródmiejska (kamienice) stanowi poniżej 5% terenów mieszkaniowych i występuje przede wszystkim na terenie Śródmieścia. Zabudowa blokowa i kwartałowa (ok. 25% terenów mieszkaniowych) zlokalizowana jest głównie na obszarze osiedli mieszkaniowych w północnej części miasta (Piątkowo i Winogrady), wschodniej (Rataje), południowej i południowo-zachodniej (Dębiec, Grunwald). Koncentracja terenów mieszkaniowych w zabudowie jednorodzinnej występuje w zachodniej oraz południowo-wschodniej części miasta. Największa dynamika rozwoju funkcji mieszkaniowej jednorodzinnej występuje na Strzeszynie i Szczepankowie.
Tereny usługowe i komunikacyjne
Obejmują 25,1% powierzchni miasta.
Strukturę funkcjonalno-przestrzenną miasta Poznania charakteryzuje klinowo-pierścieniowy układ zieleni, ramowy system komunikacyjny oraz obszar Śródmieścia z wyodrębnionym centrum. Kierunki rozwoju przestrzennego, zagospodarowania i zabudowy Poznania wyznacza „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania” uchwalone w 2014 r., na podstawie którego opracowywane są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego. Docelowy bilans powierzchni na podstawie opracowanych i obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz w miejscach, gdzie brakuje miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (wg Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta) przewiduje zagospodarowanie przestrzeni na: tereny mieszkaniowe – 26,2%, zabudowę usługową, przemysłową i usługowo-przemysłową – 10,4 %, tereny usług sportu i rekreacji, zieleni i wód śródlądowych 38,3%, tereny komunikacji i infrastruktury 25,1%.
Potencjalna oferta inwestycyjna miasta, skierowana do inwestorów, obejmuje tereny do doinwestowania i do zainwestowania. Nieruchomości wskazane jako do zainwestowania to tereny niezagospodarowane i niezabudowane na obszarze ok. 3,4 tys. ha (12,9% powierzchni miasta). Ponadto w ofercie inwestycyjnej miasta wskazano terenu do doinwestowania. Są to nieruchomości częściowo zagospodarowane, zabudowane, które potencjalnie mogą zostać doinwestowane bądź podzielone i sprzedane innemu inwestorowi. Tereny do doinwestowania to obszar ok. 1,8 tys. ha (6,7% powierzchni miasta).
Położenie geograficzne Poznania
|
Wyszczególnienie |
Współrzędne w stopniach i minutach | w km |
| Najdalej wysunięte punkty granicy miasta | ||
| na północ (szerokość geograficzna północna) | 520 30′ | – |
| na południe (szerokość geograficzna północna) | 520 17′ | – |
| na zachód (długość geograficzna wschodnia) | 160 43′ | – |
| na wschód (długość geograficzna wschodnia) | 17 004′ | – |
| Rozciągłość | ||
| z południa na północ | 0 013′ | 24 |
| z zachodu na wschód | 0 021′ | 23 |
źródło: Departament Geodezji, Kartografii, Gospodarki Mieniem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego
Układ pionowy powierzchni Poznania
| Lokalizacja | Wzniesienie nad poziom morza w m | |
| Najwyżej położony punkt | Góra Moraska | 153,68 |
| Najniżej położony punkt | Dolina Warty | 56,39 |
źródło: Departament Geodezji, Kartografii, Gospodarki Mieniem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego
Odległości Poznania od granic państwa
| Miejscowość | Odległość w km | |
| Od granicy wschodniej | Terespol | 455 |
| Od granicy zachodniej | Świecko | 159 |
| Od granicy południowej | Głuchołazy | 235 |