Działania Miasta Poznania na rzecz poznańskich rodzin ukierunkowuje uchwalona przez Radę Miasta Poznania „Polityka Prorodzinna dla Miasta Poznania na lata 2016-2020”.
Prorodzinne obszary działań
Polityka prorodzinna wyznaczyła ogólne kierunki działań Miasta Poznania, natomiast działania szczegółowe w poszczególnych obszarach wprowadzane są odrębnymi dokumentami.
Celami polityki prorodzinnej Miasta Poznania są:
- ukształtowanie w świadomości poznanianek i poznaniaków systemu wartości, w którym rodzina i dzieci są wartościami priorytetowymi
- polepszenie sytuacji demograficznej i odwrócenie trendu odpływu poznańskich rodzin do gmin ościennych
- tworzenie warunków do godzenia obowiązków wobec rodziny z indywidualnymi aspiracjami jej członkiń i członków
- zwiększenie liczby poznańskich rodzin i zmiana ich struktury
Realizacja miejskiej polityki skierowanej do poznańskich rodzin w 2019 r. obejmowała w szczególności:
- zapewnienie i rozszerzenie dostępu do opieki żłobkowej
- zapewnienie instytucjonalnej opieki oraz ochrony rodzin i dzieci, w tym z problemami, poprzez funkcjonowanie Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (MOPR) i jednostek podległych
- wypłatę świadczeń zabezpieczenia społecznego, wykonywanej przez Poznańskie Centrum Świadczeń (PCŚ), które obsługiwało rodziny w zakresie prowadzonych postępowań administracyjnych dotyczących wypłaty: świadczeń rodzinnych (zasiłki rodzinne z dodatkami, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, „Poznańskie Świadczenie Żłobkowe” oraz „Poznańskie Świadczenie na rzecz Wieloraczków”), rodzicielskich, opiekuńczych i związanych z niepełnosprawnością, alimentacyjnych, wychowawczych 500+, pomocy mieszkaniowej (dodatki mieszkaniowe i energetyczne, obniżka czynszu), zasiłków i stypendiów szkolnych oraz wyprawki szkolnej, świadczenia „Dobry Start”. Ponadto PCŚ ustalało uprawnienia i wydawało Karty Dużej Rodziny, Wielkopolskie Karty Rodziny oraz Poznańskie Złote Karty dla seniorów
Akcja “Drzwi otwarte” w Poznańskim Centrum Świadczeń
arch. PCŚ
- funkcjonowanie Centrum Inicjatyw Rodzinnych (CIR), które jako innowacyjny i pierwszy taki ośrodek w Polsce, organizowało wydarzenia i wsparcie wychowawcze dla rodzin. Poprzez swoją działalność CIR promowało rodzinę i wspierało jej rozwój, wzmacniało inicjatywy międzypokoleniowe, doradzało w zakresie wiedzy o rodzinie i dla rodziny oraz informowało o ofercie dedykowanej rodzinom
- pomoc uczennicom i uczniom oraz organizację czasu wolnego dzieci, w tym m.in. letnich półkolonii
- organizowanie wydarzeń kulturalno-rozrywkowo-edukacyjnych integrujących poznańskie rodziny, w tym sprzyjających integracji międzypokoleniowej np.: Poznańskich Dni Rodziny, Gali Rodzin, Dnia Dziecka, Poznańskiej Parady Pokoleń
Miasto Poznań, w 2019 r., poszerzyło wsparcie rodzin o nowe świadczenie „Wyprawka dla Gzubka”. Polegało ono na jednorazowym wsparciu rzeczowym o wartości 100 zł. Przysługiwało ono matce lub ojcu dziecka, bądź opiekunowi faktycznemu z tytułu urodzenia żywego dziecka, pod warunkiem, że oboje rodzice/opiekunowie mieszkali w Poznaniu i rozliczali podatek dochodowy w Poznaniu. Otrzymana wyprawka stanowiła symboliczne przywitanie najmłodszych mieszkanek i mieszkańców. Motywy graficzne umieszczone na przedmiotach wchodzących w skład wyprawki, nawiązując do lokalnych tradycji, miały budować w świadomości mieszkańców i mieszkanek obraz Poznania jako miasta przyjaznego rodzinom, wspierającego ich rozwój.
W 2019 r. zorganizowano Poznańskie Dni Rodziny (będące kontynuacją organizowanego w latach 2014-2016 Poznańskiego Tygodnia Rodziny). Trwające 3 tygodnie wydarzenie, zainaugurował Festyn Rodzinny na Łęgach Dębińskich podczas którego odbyły się m.in.: występy Carli Fernandes oraz zespołu Kraków Street Band, pokazy grupy akrobatycznej Everest Production, spektakl w wykonaniu aktorów z Teatru Fuzja czy specjalnie przygotowane warsztaty dla rodzin w 12 strefach aktywności. Punktem kulminacyjnym wydarzenia było uroczyste przekazanie kluczy do bram Miasta, 11 osobowej rodzinie. Na zakończenie Festynu, wystąpił Michał Szpak z zespołem. Dzięki współpracy Miasta Poznania z organizacjami pozarządowymi, prywatnymi przedsiębiorcami oraz partnerami Karty Dużej Rodziny w Poznaniu odbyło się łącznie ponad 300 wydarzeń, spotkań i imprez integrujących i promujących życie rodzinne, obejmujących: wydarzenia kulturalne, sportowe i edukacyjne, pikniki, zawody, festyny, spotkania, warsztaty i konferencje.
Festyn Rodzinny na Łęgach Dębińskich – film
Poznańskie Dni Rodziny
arch. UMP
W ramach Poznańskich Dni Rodziny odbyły się m.in. takie imprezy, jak:
- Konferencja dla rodziców i opiekunów dzieci pn. „O dzieciach i nastolatkach w kontekście ich rozwoju i relacji z rodzicami”, podczas której poruszane były tematy dojrzewania psychoseksualnego, zagrożeń związanych z cyberprzestrzenią, wzmacniania poczucia wartości u dzieci, komunikacji z nastolatkiem oraz znaczenia kar i nagród w wychowaniu dzieci
- Dzień Dziecka, który został zorganizowany na Dziedzińcu Urzędu Miasta Poznania i obejmował obrady III Dziecięcej Rady Miasta oraz liczne atrakcje dla dzieci. W skład Rady weszły uczennice i uczniowie szkół podstawowych – laureaci konkursu „Poznań pełen emocji”. Podczas obrad młodzi radni przedstawili i głosowali nad licznymi propozycjami zmian w mieście m.in. rozbudową dróg rowerowych, dostępem do wody pitnej przy placach zabaw, utworzeniem azylu dla wilków, ograniczeniem sprzedaży alkoholu, zakazem palenia w miejscach publicznych czy wskazaniem w przestrzeni miejskiej miejsc na graffiti. Na dziedzińcu przygotowano dla dzieci liczne atrakcje: występy podopiecznych szkoły musicalowej Erato, pokazy sztuk magicznych, konkursy, gry, zabawy i animacje (m.in. plener malarski, malowanie buziek, eko-warsztaty, warsztaty kuglarskie)
Dzień Dziecka na Dziedzińcu UMP – film
- Poznańska Parada Pokoleń, podczas której uczestniczki i uczestnicy w barwnym korowodzie przeszli ze Starego Rynku na pl. Wolności, gdzie odbyły się warsztaty, animacje, występy m.in. Teatru Blum, Mamma Mia Show, zespołu Negativ oraz działały strefy aktywności, gastronomii i wypoczynku. Odbyła się również degustacja ponad 89-kilogramowego „Tortu Wolności” w kształcie mapy Poznania. Imprezę zakończył koncert Mietka Szcześniaka
Poznańska Parada Pokoleń – film
Poznańskie Dni Rodziny
arch. UMP
Po raz kolejny odbyła się Gala Rodzin, podczas której wręczone zostały nagrody dla „Superżłobka” (Żłobek Kalinka), „Superprzedszkola” (Przedszkole nr 163 „Baśniowy Zamek”) oraz „Superbohatera” (został nim 10-letni chłopiec za uratowanie życia swojemu wujkowi poprzez m.in. rozpoczęcie akcji resuscytacji). Nagrodzono również partnerów Karty Dużej Rodziny. W 2019 r. pozyskano 25 nowych partnerów Karty Dużej Rodziny i ich liczba wyniosła 131. Spośród tej grupy głosami poznanianek i poznaniaków wyłoniono 6 laureatów, nagrodzonych w 2 kategoriach:
- „Najlepsza oferta partnerska 2019” – Termy Maltańskie, Poznańskie Ośrodki Sportu i Rekreacji, Cukiernia Kandulski
- „Najciekawsza oferta partnerska 2019 – debiut” – Bistro Nóż i Widelec, stomatologia „Żyrafa Zębala”, szkoła pływania „Jak Pływać – Remigiusz Wojdanowicz”
Na zakończenie Gali odbył się spektakl dla dzieci w wykonaniu Teatru Animacji w Poznaniu.
W 2019 r. Miasto Poznań po raz drugi dofinansowało półkolonie miejskie, które zorganizowały poznańskie szkoły podstawowe. Półkolonie skierowane były do uczniów klas 1-3 szkół podstawowych. W trakcie 2-miesięcznych wakacji łącznie odbyły się 73 turnusy w 56 szkołach. Udział w nich wzięło ponad 2,2 tys. dzieci. Za 5-dniowy turnus rodzice ponosili koszt 100 zł. W trakcie półkolonii dzieci brały udział w zajęciach i atrakcjach organizowanych i przygotowywanych przez wykwalifikowane opiekunki i opiekunów. Celem zajęć było m.in. stymulowanie rozwoju umysłowego i fizycznego, poznawanie najbliższej okolicy, a także tworzenie dzieciom warunków do aktywnego, kulturalnego, ciekawego i bezpiecznego spędzania czasu wolnego. Oferta półkolonii obejmowała również wyżywienie w postaci 2 posiłków (śniadań oraz obiadów).
W ramach polityki prorodzinnej realizowany był pakiet różnych zadań skierowanych do rodzin wielodzietnych, rodzin z problemami, czy rodzin niepełnych.
Miasto realizowało ponadto szereg mniejszych projektów wspierających rodzinę oraz projekty dofinansowane z unijnych lub rządowych środków. W 2019 r. miejskie jednostki organizacyjne realizowały m.in.:
- projekt „Poprawa dostępu do usług społecznych wspierających rodzinę i rodzinną pieczę zastępczą na terenie MOF Poznania”, który zakładał poprawę dostępu do usług społecznych dla rodzin biologicznych zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz dzieci z poznańskich rodzin zastępczych w zakresie: asystenta rodziny, osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich w rodzinach zastępczych oraz opracowaniu diagnoz i planów pomocy dla dzieci z rodzin biologicznych. W 2019 r. objęto opieką asystenta 441 osób, udzielono wsparcia 29 dzieci z rodzin zastępczych poprzez skierowanie 10 osób do pomocy przy pracach gospodarskich i sprawowaniu opieki, objęto diagnozą psychologiczno-pedagogiczną 12 dzieci, objęto wsparciem rodzin wspierających 2 rodziny oraz objęto mediacjami 2 rodziny
- projekt „Asystentura rodzin”, polegający na pracy asystentów skoncentrowanych przede wszystkim na poszukiwaniu rozwiązań trudnej sytuacji życiowej rodzin. W 2019 r. asystenci pracowali z 373 rodzinami, liczącymi 1,2 tys. osób, w tym: 551 dorosłych i 670 dzieci. Spośród tych rodzin 229 objęto stałym wsparciem asystenta na zasadzie podpisania przez rodziny umowy współpracy
- „Mediacje rodzinne”, realizowane przez pracowniczki i pracowników MOPR-u, którzy na podstawie diagnozy kierowali na mediacje osoby/rodziny, po uzyskaniu zgody obu stron. Były to dobrowolne, poufne i niesformalizowane pozasądowe postępowania w sprawach, w których celem było doprowadzenie do ugodowego załatwienia tego sporu. W 2019 r. podjęto działania mediacyjne w odniesieniu do 4 środowisk
- „Wolontariat z MOPR w poznańskich rodzinach”, którego celem było wyrównywanie szans w dostępie do edukacji dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach, a także walka z izolacją społeczną i osamotnieniem osób z niepełnosprawnościami, seniorek i seniorów oraz dzieci znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. W 2019 r. 23 wolontariuszy udzieliło wsparcia dla 25 osób. Efektem działań wolontariuszy była poprawa wyników nauki w szkole oraz zachowania wśród dzieci i młodzieży, poznanie przez uczestniczki i uczestników nowych form spędzania czasu wolnego, poprawa wśród seniorek i seniorów oraz osób z niepełnosprawnościami funkcjonowania w najbliższym otoczeniu i radzeniu sobie z codziennymi czynnościami
Wsparcie rodzin wielodzietnych
Działania na rzecz poznańskich rodzin wielodzietnych były prowadzone w ramach uchwalonego przez Radę Miasta Poznania w 2012 r., a następnie w 2017 r. zaktualizowanego programu „Poznań PRO RODZINA – Promocja, Rozwój i Ochrona Rodzin Wielodzietnych w Poznaniu”. Program obejmuje rozwiązania mające na celu poprawę warunków życia i możliwości rozwoju rodzin wielodzietnych.
W ramach programu w 2019 r. m.in.:
- wydawano Karty Dużej Rodziny, których w 2019 r. PCŚ wydało prawie 16 tys. sztuk, a od początku realizacji tego projektu – 44,4 tys. sztuk. Ponadto PCŚ wydało 1,4 tys. Wielkopolskich Kart Rodziny. Od 2019 r. zgodnie z nowelizacją ustawy o Karcie Dużej Rodziny wszyscy rodzice i małżonkowie rodziców, którzy kiedykolwiek mieli na utrzymaniu przynajmniej 3 dzieci, bez względu na wiek dzieci, mogą składać wnioski o Kartę Dużej Rodziny. W 2019 r. PCŚ wydało 4,2 tys. takich kart. Realizowana była także usługa „Wygoda 3+” polegająca na dostarczaniu kart rodzinom w miejscu ich zamieszkania
- funkcjonowała Rada Rodziny Dużej, która jako organ konsultacyjny, opiniodawczy, doradczy i inicjatywny dla władz Miasta Poznania powołana została w 2013 r. w celu zapewnienia rodzinom wielodzietnym wpływu na tworzenie i realizację polityki prorodzinnej w Poznaniu. W 2019 r. odbyło się 7 posiedzeń Rady, podczas których poruszano tematy dotyczące form wsparcia oraz sytuacji materialnej rodzin wielodzietnych, w tym m.in. opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi czy polityki mieszkaniowej
- działalność prowadził Pełnomocnik Prezydenta Miasta Poznania ds. Rodzin Wielodzietnych (powołany w 2013 r.), do którego zadań należało m.in.:
- inicjowanie programów służących poszanowaniu podmiotowości i autonomii rodziny wielodzietnej
- tworzenie dobrych warunków dla życia i rozwoju rodziny wielodzietnej
- promowanie modelu i marki rodziny wielodzietnej
- propagowanie informacji o ofercie usług dla rodzin wielodzietnych
- podnoszenie kompetencji rodzin wielodzietnych
- wzmacnianie rodziny
- wyrównywanie szans rozwojowych i życiowych dzieci i młodzieży z rodzin wielodzietnych
- wypłacano „Poznańskie świadczenia na rzecz wieloraczków”, które wynosiło jednorazowo 1 tys. zł na każde dziecko i było wypłacane raz w roku do ukończenia przez dzieci 24. roku życia, jeżeli kontynuowały naukę oraz nie zawarły związku małżeńskiego. Celem przyznania świadczenia było częściowe pokrycie wydatków związanych z opieką nad trojgiem lub więcej dziećmi urodzonymi podczas jednego porodu. W 2019 r. wypłacono 69 takich świadczeń
- wypłacano dodatek z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej w kwocie 195 zł miesięcznie, który przysługiwał rodzicom/opiekunom w przypadku posiadania trojga lub więcej dzieci uprawnionych do zasiłku rodzinnego. W 2019 r. wypłacono 25,1 tys. takich świadczeń
- realizowano Program Wspierania Rodzin Wieloraczków w ramach współpracy z Fundacją Wspierania Rozwoju Małego Dziecka „Cali Mali” (od 2018 r.). W ramach programu realizowane są wg potrzeb bezpłatne, domowe konsultacje i wizyty specjalistów takich jak: logopedy, fizjoterapeuty, położnej, doradcy laktacyjnego, dietetyka, doradcy noszenia w chustach, pedagoga czy psychologa
Działalność Centrum Inicjatyw Rodzinnych
Centrum Inicjatyw Rodzinnych (CIR) było pierwszą tego typu instytucją w Polsce. Zadaniem CIR-u, funkcjonującego w strukturach Poznańskiego Centrum Świadczeń, jest w szczególności promowanie rodziny oraz wspieranie jej rozwoju, a także budowanie przestrzeni do dialogu oraz integracji lokalnych społeczności.
W CIR-rze organizowane były różnorakie wydarzenia dla poznańskich rodzin (w tym dla dzieci) oraz warsztaty dla przyszłych rodziców przygotowujące do roli rodzica, warsztaty kompetencji wychowawczych, czy spotkania grupy wsparcia dla rodziców. Działania CIR-u realizowane były poprzez zadania stałe, projekty, a także wydarzenia odbywające się zarówno w siedzibie CIR-u, jak i poza nim.
W 2019 r. CIR odwiedziło 10,5 tys. osób, w tym 2,7 tys. dzieci. Od początku działalności CIR obsłużył już łącznie 24,8 tys. osób, w tym 8,1 tys. dzieci.
W 2019 r. wszystkie wydarzenia zorganizowane przez CIR miały charakter otwarty i były bezpłatne. Wśród nich znalazły się takie działania, jak:
- 43 spotkania w ramach projektu „Czytam i Czuję”, dzięki któremu 64 znane osoby z obszaru kultury, polityki i sztuki włączyły się do wspólnego czytania oraz zajęć plastycznych z dziećmi, w których uczestniczyło 934 przedszkolaków
- 252 spotkania dedykowane rodzinom, w tym 130 miało charakter warsztatowy
- „Akademia Zdrowia dla Rodziców”, w której uczestniczyło blisko 189 osób, w tym 51 rodziców przeszkolono w zakresie udzielania pierwszej pomocy dzieciom. Tematyka spotkań dopasowana była do potrzeb, jakie zgłaszali rodzice i objęła wykłady na temat m.in. pierwszej pomocy, szkodliwości smogu, chorób przedszkolaków
- poradnictwo, z którego skorzystało łącznie 71 rodzin, w tym z porad prawnych w ramach projektu „Mamy Prawa” – 15 rodzin, spotkań w ramach coachingu rodzicielskiego „Dobre Pytanie” – 42 osoby oraz spotkań z psychologiem na temat rozwoju dziecka „Dobre rozmowy” – 14 rodzin
Ponadto CIR wsparło 17 rodzinnych spotkań odbywających się na terenie miasta oraz zaangażowało się w wiele wydarzeń organizowanych przez różne instytucje, jak np.: Festyn Rodzinny na Ostrowie Tumskim „Bądźmy razem”, Dzień Dziecka, 4. Dzień Sąsiada, „TU będzie TEATR”, Lato na Targach, Dzień Czystego Powietrza, Betlejem Poznańskie, Biała Sobota.
Stoisko CIR na wydarzeniu “Dzień Sąsiada”
arch. CIR
We współpracy z Fundacją Instytut Rozwoju Aktywności, CIR kontynuowało w 2019 r. realizację projektu „Korki w mieście”, oferującego bezpłatne zajęcia dodatkowe dla uczennic i uczniów klas 4-8 szkoły podstawowej, gimnazjum oraz szkół ponadpodstawowych. Zajęcia z matematyki, jęz. polskiego, jęz. angielskiego, fizyki, przyrody prowadzili zarówno młodzi, jak i emerytowani nauczyciele.
Dla dzieci w wieku 6+ CIR zorganizowało cykl warsztatów plastycznych z książką „Kto wymyślił wakacje”. Warsztaty te poprowadziły animatorki z Fundacji Dom Bajek.
Jednym z zadań realizowanych w CIR-rze było wydawanie Kart Dużej Rodziny dla rodzin 3+, a w ramach programu „Wygoda 3+” pracowniczki i pracownicy CIR-u dostarczali karty do miejsca zamieszkania rodziny.
Centrum dysponowało także ofertami poznańskich żłobków, przedszkoli i szkół, informacjami dotyczącymi kultury, sportu oraz ofertą dotyczącą możliwości spędzania wolnego czasu. Informacje te CIR zamieszczało na stronie internetowej, profilu na Facebooku oraz w newsletterze rodzinnym, w tym w specjalnym newsletterze dla rodzin wielodzietnych. W 2019 r. CIR wysłało 50 newsletterów do 26 tys. osób.
