Według danych Urzędu Transportu Kolejowego w 2019 r. poznański Dworzec Główny obsłużył 22,6 mln podróżnych, czyli ponad 62 tys. osób dziennie. Średnia dobowa liczba pociągów, które wjeżdżały na poznańską stację, to 378.

Wzrost liczby podróżnych na stacji Poznań Główny wynika z uruchomienia Poznańskiej Kolei Metropolitalnej, która pozwoliła na zapewnienie kursowania pociągów co 30 minut w godzinach szczytu na wybranych relacjach, a także na dogodne i stałe połączenia Poznania z sąsiadującymi ośrodkami, takim jak: Gniezno, Grodzisk Wielkopolski, Jarocin, Nowy Tomyśl, Wągrowiec i Swarzędz.

10 największych stacji pasażerskich w 2019 r.

Stacja	Średnia dobowa wymiana pasażerska (tys.)	Średnia liczba pociągów na godzinę	Średnia liczba wymiany pasażerskiej na jedno zatrzymanie
Poznań Główny	62,0	15,7	164
Wrocław Główny	57,7	16,7	144
Warszawa Centralna	45,1	13,7	137
Warszawa Śródmieście	44,5	20,3	91
Katowice	43,0	15,0	119
Warszawa Wschodnia	42,6	34,5	52
Kraków Główny	42,3	10,2	173
Warszawa Zachodnia	37,6	37,3	42
Gdynia Główna	30,3	18,7	67
Gdańsk Wrzeszcz	24,1	18,3	55

Źródło: Urząd Transportu Kolejowego

Głównym ośrodkiem wymiany pasażerskiej w województwie wielkopolskim jest Poznań, a dominującą stacją wymiany jest stacja Poznań Główny. Udział średniej dobowej wymiany pozostałych stacji w liczbie mieszkańców Poznania nie przekraczał 2%, co świadczy o tym, że poziom wykorzystania transportu kolejowego w systemie transportu miejskiego jest jeszcze ciągle niewielki.

W 2019 r. stacja Poznań Główny była na pierwszym miejscu rankingu dworców z największą wymianą pasażerską w Polsce – ma na to wpływ jej umiejscowienie na szlaku wielu ważnych regionalnych, krajowych i międzynarodowych linii kolejowych.

Trend wzrostu liczby pasażerów został znacząco spowolniony od marca 2020 r. W połowie tego miesiąca widoczny był już wpływ pandemii COVID-19. Zaczęto wprowadzać ograniczenia w przemieszczaniu oraz w funkcjonowaniu połączeń międzynarodowych, które zostały zawieszone lub skrócone tylko do obszaru Polski.

U wszystkich przewoźników największe zmniejszenie wyników przewozowych wystąpiło w II kwartale 2020 r. Najsłabsze wyniki odnotowano w kwietniu. W bardzo dużym stopniu zmniejszyła się liczba podróży dalekobieżnych. Główny przewoźnik dalekobieżny, PKP Intercity, w kwietniu odnotował spadek liczby pasażerów o ponad 90% w stosunku do kwietnia 2019 r. W 2020 r. na trasach dojazdowych do Poznania Koleje Wielkopolskie sp. z o.o. przewiozły 7 mln osób, czyli o 38% mniej w stosunku do 2019 r.

Transeuropejska Sieć Transportowa TEN-T

W ramach prac nad zwiększeniem dostępności transportowej i polepszeniem przepustowości połączeń w Poznaniu, będącym miastem bazowym – węzłem transeuropejskiej sieci TEN-T, w którym krzyżują się 2 korytarze transportowe: Bałtyk-Adriatyk (do korytarza należy m.in. linia kolejowa nr E59 na odcinku Krzyż-Rawicz) oraz Morze Północne-Bałtyk (linia E20 od Zbąszynia do Kłodawy, a także autostrada A2), w 2020 r. trwały:

modernizacja odcinków linii kolejowej łączącej Poznań z Warszawą (E20);
modernizacja odcinków linii kolejowej łączącej Poznań z Wrocławiem i Szczecinem (E59).

Połączenia regionalne

Usługi regionalnego transportu kolejowego na obszarze aglomeracji poznańskiej świadczą 2 spółki:

Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. świadczy usługi transportowe mieszkankom i mieszkańcom wielkopolskich miejscowości z 10 kierunków (w układzie promienistym): Kutno, Zbąszynek, Mogilno, Wolsztyn, Gołańcz, Kępno, Krotoszyn, Kalisz, Piła i Łódź Fabryczna. Ostatnie połączenie uruchomiono w grudniu 2020 r.

Ograniczenia w przemieszczaniu się negatywnie wpłynęły na transport pasażerski. W drugiej połowie marca 2020 r. Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. podjęły decyzję o wprowadzeniu ograniczeń w kursowaniu pociągów. Nastąpiło zmniejszenie o ok. 40% uruchamianych w ciągu doby pociągów. Rozkład połączeń podlegał kilkukrotnej korekcie, część pociągów wróciła na swoje trasy. Ze względów bezpieczeństwa w 2020 r. obowiązywało ograniczenie liczby podróżnych w pociągach. Poza tymczasowymi ograniczeniami w kursowaniu pociągów zrezygnowano również z wielu wydarzeń okolicznościowych oraz uruchamiania pociągów specjalnych.

Szacuje się, że na trasach dojazdowych do Poznania spółka przewiozła w 2020 r. łącznie 7 mln pasażerów i pasażerek, tj. o 38% mniej w stosunku do 2019 r. Spadek liczby przewiezionych osób w 2020 r. wynika z wprowadzonych obostrzeń związanych z pandemią COVID-19.

W 2020 r. Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. realizowały rozbudowę i modernizację taboru. W listopadzie na trasach z Poznania do Gołańczy i Wolsztyna rozpoczęły pracę przewozową dwa trzyczłonowe spalinowe zespoły trakcyjne 36WEhd. W grudniu do bazy w Zbąszynku trafiły pierwsze dwa z pięciu zamówionych pięcioczłonowych EZT Elf 2 (48WEb).

Poznańska Kolej Metropolitalna

Realizacja projektu Poznańskiej Kolei Metropolitalnej (PKM) rozpoczęła się w czerwcu 2018 r. od uruchomienia ruchu w systemie PKM na 4 liniach kolejowych: do Nowego Tomyśla, Wągrowca, Jarocina i Grodziska Wielkopolskiego.

W kolejnych latach projekt był rozszerzany, w rezultacie czego pociągi na 8 z 9 linii Poznańskiego Węzła Kolejowego funkcjonują w systemie PKM. Od 4 stycznia 2021 r. PKM dojeżdża do Kościana, natomiast połączenie do Wronek zaplanowane jest na 2022 r.

Pięć linii połączyło następujące miejscowości:

PKM 1: Gniezno – Poznań – Kościan;
PKM 2: Nowy Tomyśl – Poznań – Września;
PKM 3: Wągrowiec – Poznań – Grodzisk Wielkopolski;
PKM 4: Poznań – Jarocin;
PKM 5: Poznań – Rogoźno Wielkopolskie.

PKM to system regularnych kolejowych połączeń regionalnych oparty na zasadzie solidaryzmu wszystkich samorządów współuczestniczących w projekcie, współfinansowany przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Miasto Poznań, Powiat Poznański oraz – położone wzdłuż 9 linii kolejowych Poznańskiego Węzła Kolejowego – gminy i powiaty.

W godzinach szczytu przewozowego pociągi w systemie PKM kursują z częstotliwością co 30 minut, zapewniając podróżnym odpowiedni komfort podróżowania. PKM obejmie swoim zasięgiem obszar w promieniu ok. 50 km od Poznania.

PKM to także wspólny bilet okresowy Bus-Tramwaj-Kolej, niższe koszty podróży oraz docelowo mniej korków i ochrona środowiska. Wspólna oferta Bus-Tramwaj-Kolej to:

kolejowy bilet miesięczny Bus-Tramwaj-Kolej (strefy A – G), który obowiązuje w pociągach osobowych Kolei Wielkopolskich Sp. z o.o. i REGIO uruchamianych przez Polregio Sp. z o.o. oraz w środkach transportu zbiorowego organizowanego przez Zarząd Transportu Miejskiego (ZTM) w Poznaniu;
bilety okresowe sieciowe ze strefą A ZTM w Poznaniu zakodowane na Poznańskiej Elektronicznej Karcie Aglomeracyjnej (PEKA), Elektronicznej Legitymacji Studenckiej (ELS) lub doktoranckiej (ELD) honorowane w pociągach KW i REGIO na obszarze obejmującym stacje z nazwą Poznań oraz Kiekrz.

Rolę organizatora projektu pełni Marszałek Województwa Wielkopolskiego, a realizuje go spółka Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu. Funkcję koordynatora działań informacyjno-promocyjnych pełni Stowarzyszenie Metropolia Poznań.

PKM ma na celu zwiększenie liczby pociągów na poszczególnych liniach kolejowych, integrację jednostek samorządu terytorialnego tworzących Miejski Obszar Funkcjonalny Poznania, zmniejszenie natężenia indywidualnego ruchu samochodowego w obrębie Miasta Poznania oraz propagowanie ekologicznego transportu kolejowego.

W styczniu 2021 r. odbyła się inauguracja kolejnego odcinka trasy PKM – od 4 stycznia 2021 r. PKM dociera do Kościana.

Towarowa obwodnica kolejowa Poznania ma zostać dostosowana do prowadzenia ruchu pasażerskiego. Trwają prace projektowe oraz dokumentacyjne. W planach jest m.in. budowa nowych przystanków i peronów, dzięki czemu linia ma zyskać aglomeracyjny charakter.

Przy obwodnicy towarowej planuje się budowę nowych przystanków, które będą elementem transportu publicznego na terenie Poznania:

Poznań Franowo – zlokalizowany po północnej stronie obecnej stacji Poznań Franowo, w bezpośrednim sąsiedztwie pętli Franowo;
Poznań Kobylepole – w rejonie ulicy Kobylepole, w niedalekiej odległości od gminy Swarzędz i w bezpośrednim sąsiedztwie osiedla domów jednorodzinnych oraz ogrodów działkowych;
Poznań Zieliniec – w obrębie osiedla Zieliniec, na którym przeważa zabudowa jednorodzinna, w odległości ok. 1 km od zakładu produkcyjnego Volkswagen Poznań Sp. z o.o.;
Poznań Karolin (nazwa robocza: Koziegłowy) – na granicy z gminą Czerwonak w pobliżu dużego osiedla o zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej; po stronie zachodniej ul. Gdyńskiej znajduje się Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach;
Poznań Naramowice – w okolicach ul. Naramowickiej, w niedalekiej odległości od osiedli o zabudowie jednorodzinnej, a także dużych osiedli wielorodzinnych domów mieszkalnych; w przyszłości, po wybudowaniu trasy tramwajowej na Umultowo (przedłużenie na północ realizowanej obecnie trasy na Naramowice), stanowić będzie węzeł przesiadkowy z pociągu na tramwaj;
Poznań Piątkowo (nazwa robocza: Poznań Uniwersytet) – pomiędzy obecnym węzłem przesiadkowym Os. Sobieskiego a Kampusem UAM;
Poznań Suchy Las – na granicy z gminą Suchy Las, w bezpośrednim sąsiedztwie domów o zabudowie jednorodzinnej.

W kolejnym etapie, na obwodnicy kolejowej Poznania planuje się budowę następujących przystanków kolejowych:

Poznań Jeżyce – w rejonie wiaduktu nad ulicą Niestachowską;
Poznań Druskienicka – w rejonie ulic Druskienickiej i Szczawnickiej;
Poznań Grudzieniec – na linii nr 351 (Poznań – Szczecin) w rejonie ul. Poznańskiej, przy przecięciu linii tramwajowej PST oraz na linii nr 3 (Poznań – Warszawa), w rejonie ulic Pułaskiego/Nowowiejskiego;
Poznań Hetmańska – w rejonie wiaduktu nad ulicą Hetmańską;
Poznań Zawady – na wiadukcie nad ulicą Hlonda;
Poznań Smochowice – w rejonie ulicy Polanowskiej;
Poznań Wola – likwidacja przystanku w obecnym miejscu i przeniesienie w rejon ulic Skalskiego/Dąbrowskiego w celu integracji z transportem autobusowym przebiegającym wzdłuż ulicy Dąbrowskiego oraz obsługi bardziej zurbanizowanego obszaru miasta;
Poznań Świerczewo – w rejonie ulicy Korfantego.