Działania Miasta Poznania w zakresie zaspokajania potrzeb mieszkaniowych mieszkańców wynikają z 2 podstawowych dokumentów: polityki mieszkaniowej Miasta Poznania na lata 2017-2027, która została przyjęta Uchwałą nr LVIII/1095/VII/2017 Rady Miasta Poznania w sprawie przyjęcia Polityki mieszkaniowej Miasta Poznania na lata 2017-2027 z 5 grudnia 2017 r., oraz wieloletniego programu gospodarowania zasobem mieszkaniowym na lata 2019-2023, przyjętego Uchwałą nr LXIX/1274/VII/2018 Rady Miasta Poznania z 3 lipca 2018 r. w sprawie programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Miasta Poznania na lata 2019-2023.
Realizowane zadania i przedsięwzięcia skierowane są na:
- poprawę dostępności zasobu mieszkaniowego Miasta Poznania w celu zaspokajania potrzeb mieszkaniowych jego mieszkańców;
- poprawę jakości i warunków zamieszkania w zasobie mieszkaniowym Miasta Poznania;
- zwiększenie zasobów mieszkaniowych we wszystkich dostępnych formach dla powstrzymania odpływu mieszkańców z miasta;
- poprawę efektywności zarządzania zasobem mieszkaniowym Miasta;
- gminne budownictwo mieszkaniowe;
- modernizację, renowację i remonty budynków;
- wdrożenie i realizację programów mieszkaniowych poprawiających warunki zamieszkiwania osób i rodzin wymagających wsparcia;
- ustalenie zasad polityki czynszowej oraz warunków obniżania czynszów.
Wszystkie działania są na bieżąco korygowane w oparciu o zarządzenie Prezydenta Miasta Poznania z 2 stycznia 2019 r. w sprawie monitorowania polityki mieszkaniowej Miasta Poznania na lata 2017-2027. Na mocy tego zarządzenia w sposób ciągły monitorowany jest stan i stopień realizacji założonych celów, prowadzona jest obserwacja występujących trendów, zmian i zjawisk oraz wychwytywane są zmiany zachodzące w mieście w zakresie mieszkalnictwa.
Działalność w zakresie pomocy mieszkańcom oraz ochrony praw lokatorów prowadzona jest przez Pełnomocniczkę Prezydenta Miasta Poznania ds. Interwencji Lokatorskich.
W związku z pandemią COVID-19 zmniejszyły się wpływy z czynszów najmu lokali. Wychodząc naprzeciw problemom najemców, każdorazowo starano się znaleźć najlepsze rozwiązanie w danej sytuacji. Utrzymywano stały kontakt z klientami – telefonicznie, mailowo czy też listownie. Zawarto z dłużnikami łącznie 106 porozumień określających sposób spłaty zaległych należności w ratach, nierzadko z odroczeniem terminu spłaty. Wskazana liczba zawartych porozumień to prawie o 50% więcej niż zawarto ich w 2019 r. Dodatkowo wprowadzony został program dotyczący obniżki czynszu w okresie obowiązywania obostrzeń związanych z pandemią.
Zasoby mieszkaniowe Poznania
Zasób mieszkaniowy Poznania w 2020 r. powiększył się o 5,1 tys. lokali mieszkalnych i na koniec roku liczył 271,7 tys. mieszkań. Przeciętna powierzchnia mieszkania wynosiła 64,4 m2. W 2020 r. oddano do użytku najwięcej budynków i lokali mieszkalnych od 10 lat. Kontynuowano oraz uruchomiono kilka programów mieszkaniowych.
Liczba mieszkań oddanych do użytku w dużych miastach Polski w 2020 r.
Według stanu na 31 grudnia 2020 r. zasoby mieszkaniowe w Poznaniu wynosiły 271,7 tys. mieszkań o łącznej powierzchni użytkowej 17,5 mln m2. Najwięcej mieszkań pozostawało w zasobie osób fizycznych (67% ogółu zasobów), mieszkania osób fizycznych poza wspólnotami mieszkaniowymi stanowiły 63%, a osób fizycznych we wspólnotach 37% łącznego wolumenu osób fizycznych. W ramach spółdzielczej gospodarki mieszkaniowej pozostawało 68,2 tys. mieszkań (25% ogółu mieszkań). We władaniu Miasta Poznania pozostawało ok. 5% ogółu zasobów mieszkaniowych.
Struktura zasobów mieszkaniowych Poznania w 2020 r.
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania w zasobach Poznania wynosiła 64,4 m2. Wskaźnik ten sytuował Poznań na drugim miejscu po Wrocławiu (68,8 m2) wśród 6 największych miast Polski. Na koniec 2020 r. w Poznaniu na 1 tys. mieszkańców przypadało 499 mieszkań. Warunki mieszkaniowe w Poznaniu nieznacznie się poprawiły w stosunku do 2019 r. Pod względem stopnia wyposażenia mieszkań w podstawowe instalacje, wskaźniki przedstawiają się następująco: do wodociągu podłączonych jest 99,9% mieszkań, ustęp spłukiwany ma 99%, a łazienkę 98,3% mieszkań, centralne ogrzewanie oraz gaz ma odpowiednio 88,1% oraz 82,9% mieszkań.
Nowe inwestycje mieszkaniowe i sytuacja na rynku nieruchomości mieszkaniowych
W 2020 r. w Poznaniu oddano do użytkowania 5 129 mieszkań (tj. o 1,7% więcej niż przed rokiem). Zwiększyła się liczba mieszkań w budownictwie przeznaczonym na sprzedaż lub wynajem (o 11,7%, do 4671 mieszkań) oraz oddanych w budownictwie indywidualnym (o 7,4%, do 407 mieszkań). Zmniejszyła się liczba mieszkań oddanych w budownictwie komunalnym (o 58,3%, do 50). W budownictwie zakładowym powstało jedno mieszkanie. Nie oddano żadnego mieszkania spółdzielczego i społeczno-czynszowego.
W strukturze liczby mieszkań oddanych do użytkowania w porównaniu z 2019 r. zwiększył się udział budownictwa na sprzedaż lub wynajem (z 82,9% do 91,1%) i indywidualnego (z 7,5% do 7,9%). Udział budownictwa komunalnego zmniejszył się z 2,4% w 2019 r. do 1% w 2020 r.
Przeciętna powierzchnia użytkowa 1 mieszkania oddanego do użytkowania w 2020 r. wyniosła 61,4 m2 i była średnio o 1,2 m2 mniejsza niż w 2019 r. (w województwie wielkopolskim – 91,1 m2, podobnie jak przed rokiem). Największe mieszkania oddano do użytkowania w ramach budownictwa indywidualnego – 153,4 m2.
Przeciętna powierzchnia użytkowa mieszkania oddanego do użytku w dużych miastach Polski w 2020 r.
Z analizy ruchu budowlanego w Poznaniu w 2020 r. wynika, że liczba zrealizowanych inwestycji mieszkaniowych i infrastrukturalnych, w stosunku do lat ubiegłych, wzrosła bądź utrzymała się na bardzo wysokim poziomie. W 2020 r. szczególnie wzrosła liczba oddanych do użytkowania budynków mieszkalnych wielorodzinnych i sieci uzbrojenia terenu (w obu tych kategoriach nastąpił największy na przestrzeni ostatnich pięciu lat wzrost), a także budowli drogowych.
W zakresie budynków mieszkalnych wielorodzinnych w 2020 r. oddano do użytkowania 84 budynki mieszkalne wielorodzinne i jest to wzrost o 8% w stosunku do 2019 r., w którym zrealizowano 78 tego rodzaju budynków. Ponadto w 2020 r. oddano do użytkowania 407 budynków mieszkalnych jednorodzinnych (w 2019 r. 379).
W 2020 r. odnotowano znaczny, w stosunku do lat poprzednich, spadek liczby rozpoczętych inwestycji dotyczących mieszkań (oprócz infrastruktury drogowej i innych rodzajów obiektów budowlanych).
Wpływ pandemii COVID-19 na rynek mieszkaniowy był złożony, a ceny na rynku pierwotnym i wtórnym zmieniały się. Ceny ofertowe wprowadzanych do sprzedaży mieszkań w Poznaniu na rynku pierwotnym były o ok. 200 zł za 1 m2 wyższe z każdym kwartałem (w I kwartał 2020 r. – 7540 zł/m2 , w III kwartał – 7920 zł/m2), natomiast ceny transakcyjne wykazały tendencję stabilną (od 7418 zł/m2 w I kwartale do 7450 zł/m2 w III kwartale). Na rynku wtórnym sytuacja była inna, odnotowano ok. 2% wzrost ceny za 1m2 powierzchni użytkowej mieszkania z każdym kwartałem. Spadł popyt na mieszkania z rynku wtórnego (w I kwartale sprzedano 511 mieszkań, a w III kwartale tylko 295 mieszkań).
W ofercie sprzedaży na rynku pierwotnym Poznania w każdym kwartale 2020 r. było 6,1 tys. mieszkań. Najwięcej mieszkań sprzedano w I kwartale – 1417 (w III kwartale – 1099).
Pod względem wielkości powierzchni użytkowej mieszkań w ofercie znajdowało się:
- do 40 m2 – 17,6% mieszkań;
- od 40 do 60 m2 – 42% mieszkań;
- od 60 do 80 m2 – 31,7% mieszkań;
- powyżej 80 m2 – 8,7% mieszkań.
Wskaźnik szacowanej dostępności mieszkań w Poznaniu (bazujący na przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw) wyniósł w III kwartale 2020 r. 0,8 m2, co oznacza, że nieznacznie wzrósł względem IV kwartału 2019 r., kiedy wynosił 0,73 m2.
Dostępność cenowa mieszkań określa, jaką kwotę przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego należy przeznaczyć na zakup 1 m2 powierzchni użytkowej nowego mieszkania na rynku pierwotnym. Średnia dostępność mieszkania w Poznaniu umiarkowanie wzrosła w 2020 r.; przeciętne wynagrodzenie miesięczne w sektorze przedsiębiorstw pozwalało na zakup 0,8 m2 powierzchni mieszkania.