Przyroda i bioróżnorodność w Poznaniu

W 2020 r. w Poznaniu funkcjonowały 52 parki oraz 120 miejskich zieleńców.

Zasoby zieleni

W 2020 r. w Poznaniu znajdowało się:

• 120 miejskich zieleńców o powierzchni 79 ha;
• 52 ogólnodostępne parki o powierzchni 367 ha;
• tereny zieleni osiedlowej;
• zagospodarowane rekreacyjnie tereny leśne;
• zoo i ogrody dydaktyczne;
• Palmiarnia Poznańska.

Do ogólnodostępnych terenów zieleni zalicza się także:

• miejskie trawniki o powierzchni 378 ha;
• 22 cmentarze;
• 84 rodzinne ogrody działkowe;
• zieleń przyuliczną.

Bieżące utrzymanie terenów zieleni

W 2020 r. Miasto Poznań wydatkowało na utrzymanie zieleni oraz zielonych obszarów rekreacyjnych 20,4 mln zł.

Zrealizowano m.in.:

• renowację parku przy ul. Wodziczki – w ramach zadania wyremontowano alejkę północną oraz parking od strony ul. Pułaskiego i al. Wielkopolskiej, ustawiono nową małą architekturę i posadzono 90 drzew (olchy, wierzby, klony i graby);
• rewaloryzację parku Drwęskich – odnowiony został południowy fragment łuku zieleni w okolicy Błoni Wildeckich, powstały w miejscu dawnych fortyfikacji;

Park Drwęskich

arch. ZZM

• utworzenie zieleńca przy ul. Żeglarskiej/ul. Wolbromskiej – wybudowano alejki, ogrodzenie, mini plac zabaw i mini siłownię oraz posadzono zieleń;
• budowę skateparku na terenie pomiędzy os. B. Śmiałego a os. S. Batorego;

Skatepark pomiędzy osiedlami B. Śmiałego i S. Batorego

arch. ZZM

• zainstalowanie nowoczesnego zestawu edukacyjnego urządzeń wodnych Archimedes w parku Nadolnik; zestaw składa się z kilku elementów: młyna wodnego, grzybka wodnego, korytek wodnych, spryskiwaczy;

Zestaw edukacyjny urządzeń wodnych Archimedes w parku Nadolnik

arch. ZZM

• 48 zadań z zakresu bieżącego utrzymania oraz 16 inwestycji zleconych przez jednostki pomocnicze Miasta.

Tereny zieleni administrowane przez Zarząd Zieleni Miejskiej to:

• 68,2% – parki;
• 15,3% – zieleńce;
• 16,5% – pozostała zieleń miejska administrowana przez jednostkę.

Parki kieszonkowe

Jedną z form tworzenia enklaw spokoju w gęstej zabudowie miasta jest realizacja parków kieszonkowych. Dwa takie parki powstały w 2019 r., a kolejne zostaną utworzone w 2021 r. Parki kieszonkowe często powstają z inicjatywy społeczności lokalnych.

Lasy komunalne

W 2020 r. powierzchnia lasów komunalnych wynosiła 2 590 ha (o 2 ha więcej niż w 2019 r.). Leśna infrastruktura rekreacyjna obejmuje 24 parkingi leśne (wzrost w ciągu roku o 7) oraz 96 obiektów rekreacyjno-wypoczynkowych, które są wykorzystywane do organizacji imprez plenerowych – w 2020 r. odbyło się 167 takich imprez.

Zakład Lasów Poznańskich zakończył prace pierwszego etapu zagospodarowania terenu byłej szkółki w Krzyżownikach, dzięki czemu udostępniono dla mieszkańców obszar o powierzchni 60 ha.

W 2020 r. w miejskich lasach wysadzonych zostało łącznie 22 tys. drzew. Otwarto także ścieżkę w koronach drzew w dolinie rzeki Szklarki na terenie leśnictwa Antoninek.

Z inicjatywy Zakładu Lasów Poznańskich powołano Zespół ds. adaptacji lasów komunalnych Miasta Poznania do zmian klimatycznych. Celem zespołu jest wypracowanie działań adaptacyjnych do zmian klimatycznych z zakresu gospodarki leśnej i retencji wodnej, korygowanych w zależności od tempa zachodzących zmian klimatycznych. W skład zespołu wchodzą urzędnicy miejscy, grono naukowców Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu oraz Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Radni Miasta Poznania, Radni Osiedlowi.

Obszary cenne przyrodniczo

W Poznaniu systematycznie zwiększa się liczba i powierzchnia obszarów cennych przyrodniczo, objętych ochroną prawną. W grudniu 2018 r. ustanowiono nowy użytek ekologiczny „Kobylepole” o powierzchni 8,66 ha. W 2020 r. ustanowiono nowy pomnik przyrody – grupę drzew „Kobylepole”. W skład grupy drzew rosnących na terenie administrowanym przez Zakład Lasów Poznańskich, położonym u zbiegu ulic abpa W. Dymka, Piwnej, Stalowej i Szpaków, wchodzi 11 drzew.

Na koniec 2020 r. na obszarze Poznania znajdowały się 52 formy ochrony przyrody:

• 10 użytków ekologicznych;
• 2 rezerwaty przyrody;
• 1 obszar chronionego krajobrazu;
• 3 obszary Natura 2000;
• 36 pomników przyrody.

W ramach zadania publicznego pn. „Ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego” przyznano dotacje z budżetu Miasta Poznania na realizację zadań w zakresie:

• edukacji ekologicznej – ochrony przyrody (programy radiowe, telewizyjne, wydawnictwa cykliczne wysokonakładowe, prelekcje);
• edukacji ekologicznej – kształtowania postaw przyjaznych środowisku (warsztaty, konkursy, prelekcje, happeningi, programy radiowe, telewizyjne, wydawnictwa cykliczne wysokonakładowe);
• ochrony i odtwarzania siedlisk organizmów naturalnie dziko występujących na terenie miasta Poznania, przedsięwzięć związanych z ochroną przyrody w zakresie pielęgnacji terenów prawnie chronionych.

Ogród Zoologiczny i Palmiarnia Poznańska

W 2020 r. z uwagi na pandemię COVID-19 znacznie zmniejszyła się liczba zwiedzających Palmiarnię Poznańską (o 55%) oraz Ogród Zoologiczny (o 37%). Łącznie obiekty te odwiedziło 462 tys. osób (o 43% mniej niż w 2019 r.).

Ogród Zoologiczny i Palmiarnia Poznańska prowadziły liczne działania w celu uatrakcyjnienia swoich ofert, w tym m.in.:

• Nowe Zoo:
  • zbudowano całoroczny pawilon dla nosorożców i żyraf wraz z budynkiem dydaktycznym (oddanie do użytku w lutym 2021 r.);
  • zmodernizowano ogrodzenie słoniarni;
  • wykonano I etap budowy wybiegu dla tygrysów: postawiono budynek z infrastrukturą techniczną oraz ogrodzenie;
  • rozpoczęto prace przy modernizacji stajni strusia, pekari i alpak – powstał nowy obiekt z pełną infrastrukturą wraz z ogrodzeniem i basenem dla zwierząt
  • zmodernizowano wybieg dla wydr i ostronosów;
  • zakupiono dwa biletomaty do sprzedaży biletów wstępu;

Pawilon dla żyraf i nosorożców

arch. UMP

• Stare Zoo:
  • wykonano system nawadniania trawników;
  • przebudowano starą lwiarnię na muzeum;
• Palmiarnia Poznańska:
  • zmodernizowano pawilon IIIA poprzez wymianę szyb w basenach wystawowych akwarium;
  • zamontowano składaną ścianę akustyczną w sali wystawowej;
  • wykonano rabaty – kwietniki we francuskiej części parku Wilsona;
  • wykonano prace konserwatorskie i zabezpieczające przed wpływem czynników atmosferycznych pomnika T. W. Wilsona, znajdującego się na przy wejściu głównym do parku Wilsona;
  • organizowano imprezy wystawiennicze i artystyczne (293 – w ogrodach zoologicznych, 31 – w Palmiarni Poznańskiej oraz parku Wilsona).

Ogród Zoologiczny oraz Palmiarnia Poznańska brały udział w akcji „LATO nie_LETNIE”, w ramach której przygotowana została specjalna oferta dla poznańskich rodzin z dziećmi do lat 10. Uczestnicy akcji mogli skorzystać z 1 tys. darmowych wejść do obu jednostek.

W 2020 r. kontynuowana była umowa Miasta z Uniwersytetem Przyrodniczym na prowadzenie Ptasiego Azylu, czyli miejsca, gdzie ranne bądź chore ptaki otrzymują niezbędną pomoc weterynaryjną oraz warunki do powrotu do zdrowia.

Dzięki współpracy z naukowcami w ramach programu „Przywracanie gatunków do natury – reintrodukcja” udało się przywrócić do natury zwierzęta urodzone w zoo, m.in: żubra, popielice, puszczyki uralskie, chomiki europejskie, susły moręgowane.

Rodzinne Ogrody Działkowe

W 2020 r. w Poznaniu funkcjonowały 84 Rodzinne Ogrody Działkowe (ROD), o 1 mniej niż rok wcześniej. Liczba działek w ramach ROD wyniosła 17,6 tys., a ogólna powierzchnia – 738,5 ha (rok wcześniej 743 ha). Tereny te pełnią funkcję ekologiczną i społeczną.

Poznańskie cmentarze

Do ogólnodostępnych terenów zieleni zalicza się także 22 cmentarze o łącznej powierzchni 252 ha.

Największą powierzchnię (191 ha) posiadają cmentarze komunalne Junikowo i Miłostowo, na których w 2020 r. pochowano 4,1 tys. zmarłych, w tym 2,1 tys. w urnach. Na koniec 2020 r. liczba wolnych miejsc grzebalnych wynosiła 4,4 tys.

W ramach porozumienia zawartego między Wojewodą Wielkopolskim a Prezydentem Miasta Poznania realizowano program utrzymania kwater i grobów wojennych na cmentarzach komunalnych Miłostowo i Junikowo. Dotyczyło to m.in. kwater wojskowych: żołnierzy polskich, żołnierzy radzieckich, ofiar niemieckiego nalotu na Poznań z 1.09.1939 r., grobów powstańców wielkopolskich, grobów ofiar zmarłych w obozach koncentracyjnych, zbiorowych mogił ludności żydowskiej, grobów ofiar Poznańskiego Czerwca 1956 r.

Poznań dla pszczół

W 2020 r. realizowano program „Poznań dla pszczół”, który miał być inspiracją dla lokalnych społeczności do podejmowania działań na rzecz poprawy warunków życia owadów. Głównym celem programu była edukacja w zakresie roli i znaczenia pszczół oraz owadów zapylających dla środowiska i gospodarki, a także zwiększanie ich populacji w mieście. Skrzynie z sadzonkami lawendy oraz wrzosu pojawiły się na 6 przystankach transportu zbiorowego: mostach Teatralnym i Dworcowym, przy ul. Głogowskiej/Hetmańskiej, na rondach Starołęka, Rataje oraz Śródka. Do każdej rośliny dołączona była broszura, która miała charakter edukacyjny. Pierwsza pasieka miejska produkująca miód funkcjonuje od 2019 r. na Cytadeli. Poznań przyłączył się do „Manifestu Gmin Przyjaznym Pszczołom”, będącego częścią realizowanego od 9 lat programu „Z Kujawskim pomagamy pszczołom”.