arch. UMP, fot. M. Kaczmarczyk
Powierzchnia miasta wynosi 262 km2. Rozpiętość granic administracyjnych Poznania na osi północ – południe wynosi ok. 23 km, a na osi wschód – zachód ok. 24 km.
Poznań leży w przełomie doliny Warty. Powierzchnię miasta cechuje urozmaicone ukształtowanie terenu. Najniżej położonym obszarem miasta jest dno Warty znajdujące się na wysokości 45 m n.p.m., a najwyżej położonym punktem – Góra Moraska wznosząca się na wysokość 154 m n.p.m.
Struktura funkcjonalno-przestrzenna
Obszar Poznania jest w dużym stopniu zurbanizowany. Tereny zabudowane oraz komunikacyjne stanowią 45,1% całkowitej powierzchni.
Strukturę funkcjonalno-przestrzenną miasta Poznania wyróżnia:
- układ klinowo-pierścieniowy zieleni
- ramowy system komunikacyjny
- obszar śródmieścia z wyodrębnionym centrum.
Struktura funkcjonalno-przestrzenna nawiązuje do naturalnych warunków środowiska. Dolina Warty rozdziela miasto na część:
- lewobrzeżną, w której w centrum powstały ośrodki usługowo-handlowe, administracji i instytucji biznesu, a na obrzeżach miasta – nowoczesne obiekty handlowo-usługowe; w Śródmieściu skoncentrowane są także ośrodki akademickie, naukowe i kulturalne
- prawobrzeżną, w której w obrębie Nowego Miasta znajdują się najstarsze części Poznania: Ostrów Tumski i Śródka; obszar Nowego Miasta ten jest bardzo zróżnicowany funkcjonalnie, przeważają na nim tereny jednolitej zabudowy wielorodzinnej.
Tereny przemysłowe
Tereny przemysłowe obejmują mniej niż 5% powierzchni miasta i zlokalizowane są głównie w północno-wschodniej części miasta (ul. Główna, Karolin), na Podolanach, Junikowie, Wildzie oraz na południe od ul. Hetmańskiej. Najdynamiczniej rozwijającymi się rejonami z funkcją przemysłową są: Antoninek, Starołęka i Podolany.
Tereny mieszkaniowe
Tereny mieszkaniowe stanowią 13% powierzchni miasta, w tym w:
- tradycyjnej zabudowie śródmiejskiej (kamienice) stanowią poniżej 5% terenów mieszkaniowych i występują przede wszystkim na terenie Śródmieścia
- zabudowie blokowej i kwartałowej (około 25% terenów mieszkaniowych) są zlokalizowane głównie na obszarze osiedli mieszkaniowych w północnej części miasta (Piątkowo i Winogrady), wschodniej (Rataje), południowej i południowo-zachodniej (Dębiec, Grunwald)
- zabudowie jednorodzinnej występuje przede wszystkim w zachodniej oraz południowo-wschodniej części miasta, największa dynamika rozwoju funkcji mieszkaniowej jednorodzinnej występuje na Strzeszynie i Szczepankowie.
Tereny usługowe
Tereny usługowe obejmują ok.10% powierzchni miasta.
Struktura własnościowa
Struktura własnościowa Poznania obejmowała:
- grunty komunalne wraz z przekazanymi w użytkowanie wieczyste stanowiące 37,3%
- grunty osób fizycznych stanowiące 28,8%
- grunty Skarbu Państwa stanowiące 25%
- grunty różnych związków, organizacji i osób prawnych stanowiące 8,9% powierzchni miasta.
Struktura własności gruntów w Poznaniu
| w % | |
| Skarbu Państwa | 25 |
| komunalne | 37,3 |
| osób fizycznych | 28,8 |
| pozostałe | 8,9 |
Źródło: Zarząd Geodezji i Katastru Miejskiego Geopoz
Struktura zagospodarowania powierzchni miasta wg przeznaczenia
| w % | |
| grunty rolne | 32,2 |
| grunty leśne | 13,7 |
| grunty zabudowane i zurbanizowane | 45,3 |
| grunty pod wodami | 2,6 |
| pozostałe | 6,2 |
Źródło: Zarząd Geodezji i Katastru Miejskiego Geopoz
Kierunki rozwoju przestrzennego, zagospodarowania i zabudowy Poznania wyznacza „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania” uchwalone 23 września 2014 r., na podstawie którego opracowywane są miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.