Adaptacja i mitygacja do zmian klimatu

W 2022 r. wdrażano w Poznaniu m.in.:

• Program ochrony środowiska dla miasta Poznania na lata 2017–2020 z perspektywą do 2024 r.;
• Plan adaptacji do zmian klimatu miasta Poznania do roku 2030;
• Uchwałę antysmogową Sejmiku Województwa Wielopolskiego.

W Poznaniu realizowane były także działania wynikające z rekomendacji Poznańskiego Panelu Obywatelskiego (PPO), który odbył się w 2021 r. i dotyczył działań związanych z adaptacją do zmian klimatu.

Szczegóły dotyczące PPO znajdują się w Załączniku nr 3 do niniejszego Raportu pn. „Raport z wdrażania rekomendacji Poznańskiego Panelu Obywatelskiego w 2022 roku”.

W ramach działań Miasta związanych z poprawą jakości powietrza, w 2022 r. zrealizowano m.in.:

• program pn. KAWKA BIS, w ramach którego możliwe było pozyskanie środków na likwidację uciążliwych pieców i kotłów opalanych węglem i zastąpienie ich ekologicznym źródłem ciepła; na program KAWKA BIS w 2022 r. wydatkowano z budżetu Miasta Poznania 6,9 mln zł; łącznie zrealizowano 479 wnioski; uzyskane efekty to: zlikwidowanie 725 pieców opalanych drewnem lub węglem, zmodernizowanie 546 lokali, z czego 13 podłączono do miejskiej sieci cieplnej, 409 podłączono do instalacji gazowych, w 54 lokalach zamontowano pompę ciepła – pozwoliło to zredukować ilość spalanego opału o 2587 ton;
• wsparcie w aplikowaniu do rządowego programu pn. „Czyste Powietrze”, dzięki czemu mieszkańcy mogli otrzymać dofinansowanie na wymianę pieca i termomodernizację budynku; w 2022 r. złożono 62 wnioski;
• instalację fotowoltaiczną o mocy 50 KW, która została zainstalowana w Poznańskim Ośrodku Sportu i Rekreacji;
• projekt pn. „Skończmy ze smogiem w Poznaniu” – Miasto uruchomiło usługę wyświetlania bieżących informacji o jakości powietrza na wybranych przystankach komunikacji miejskiej (ekrany LCD) w 22 lokalizacjach;
• badania dronem pod kątem wykrycia w powietrzu spalania niedozwolonych substancji z domowych palenisk;

Badania przy użyciu drona

Źródło: UMP

• program pn. „Trzymaj Ciepło”, polegający na bezpłatnych badaniach termowizyjnych budynków jednorodzinnych i kamienic, w 2022 r., w ramach 13. edycji programu, wykonano badania termowizyjne 347 domów jednorodzinnych i 16 kamienic;
• prace termomodernizacyjne w placówkach oświatowych – prace wykonano w 3 szkołach podstawowych: Szkole Podstawowej nr 19 im. Stanisława Staszica, Szkole Podstawowej nr 77 im. 15. Pułku Ułanów Poznańskich, Szkole Podstawowej nr 89 im. K.K. Baczyńskiego;
• prace termomodernizacyjne w pięciu żłobkach: „Balbinka”, „Calineczka”, „Krecik”, „Ptyś” i „Przemko”;
• audyty energetyczne 12 miejskich obiektów;
• EkoPatrole Straży Miejskiej Miasta Poznania, które systematycznie prowadziły kontrole jakości opału używanego w domowych paleniskach;
• rozbudowę pierwszego w Polsce systemu zielonych dachów wiat przystankowych – zwiększenie o 6 (do 30) liczby wiat porośniętych roślinnością;
• utrzymanie mniejszej częstotliwości wykaszania miejskich trawników, do koszenia przewidziano także mniejszą powierzchnię niż w latach poprzednich;
• antysmogowe murale, wykonane farbami pochłaniającymi zanieczyszczenia powietrza na budynkach trzech szkół podstawowych: Szkole Podstawowej nr 19, Dwujęzycznej Polsko-Angielskiej Prywatnej Szkole Podstawowej, Szkole Podstawowej nr 50;

Mural antysmogowy przy jednej z poznańskich szkół

Źródło: UMP

• pochłaniający zanieczyszczenia ogród wertykalny, który postał na terenie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 1 na os. Łokietka;
• przyjmowanie deklaracji do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB), dotyczących źródeł ciepła i źródeł spalania paliw;
• trzydniowe ekoprognozy stężeń pyłów drobnych PM10 dla Poznania oraz na tle województwa wielkopolskiego;
• miejską usługę internetową „Atmosfera dla Poznania”, która dostarczała informacji na temat rzeczywistego i prognozowanego stanu jakości powietrza w mieście.

Miasto wdrażało działania mające na celu ograniczenie emisji ze środków transportu poprzez m.in:

• wprowadzenie organizacji sprzyjającej maksymalnej płynności ruchu oraz ograniczanie transportu samochodowego w centrum miasta (m.in. Projekt Centrum, rozszerzanie strefy Tempo 30, przebudowa dróg, rozbudowa sieci dróg rowerowych, budowa parkingów P&R – łącznie 337 miejsc postojowych;
• wymianę taboru transportu publicznego – flota Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu sp. z.o.o. zwiększyła się o 5 miniautobusów, podpisano umowę na dostawę 25 niskopodłogowych autobusów miejskich o napędzie elektrycznym zasilanych wodorem;
• modernizację sieci tramwajowej – m.in. kontynuowano remonty w centrum miasta;
• inwestycje w infrastrukturę rowerową – utrzymywano system Poznańskiego Roweru Miejskiego, który obejmował łącznie 186 stacji z 1,8 tys. rowerów; nastąpił wzrost długości ścieżek rowerowych o 10% (do 333,5 km);
• wsparcie dla Poznańskiej Kolei Metropolitalnej.

Miasto zachęciło prywatne firmy do uruchomienia w Poznaniu ekologicznej usługi współdzielenia pojazdów. Usługi dotyczyły współdzielenia samochodów na minuty(w tym pojazdów z napędem hybrydowym), współdzielenia skuterów czy hulajnóg elektrycznych.

Prezydent Miasta Poznania powołał Radę Konsultacyjną ds. Ochrony Środowiska i Klimatu.

Rada Konsultacyjna ds. Ochrony Środowiska i Klimatu

Źródło: UMP

Poznań zajmował 10. miejsce wśród 198 polskich miast pod względem zagrożenia środowiska ściekami przemysłowymi i komunalnymi oraz 14. miejsce wśród 96 miast pod względem zużycia wody na cele przemysłowe i komunalne.

Miasto prowadziło liczne działania związane z ochroną wód powierzchniowych (w tym jezior) na terenie Poznania. W ramach zadania pn. „Gospodarka wodna i ochrona wód” zrealizowano:

• badanie jakości wody na Rowie Złotnickim – coroczne badania jakości wody na Rowie Złotnickim, bezpośrednim dopływie do jeziora Strzeszyńskiego;
• badanie stanu ekologicznego jezior Strzeszyńskiego i Rusałka poprzez monitoring wód wraz z diagnozą stanu ekologicznego, a także wskazaniem metod rekultywacji – etap II;
• monitoring sieci kanalizacji deszczowej.

Dla przywrócenia, utrzymania i stabilizacji istniejących układów wodnych, prowadzona była coroczna konserwacja rowów, cieków, zbiorników wodnych oraz małej retencji i budowli hydrotechnicznych. W ramach zadania zrealizowano m.in:

• roboty konserwacyjne na 5 ciekach na terenie miasta o łącznej długości 15,5 km;
• sprzątanie brzegów jezior;
• renowację Stawów Strzeszyńskich – etap II;
• konserwację budowli hydrotechnicznych;
• aktualizację potrzeb konserwacji na wybranych ciekach.

W ramach prac bieżących odbywało się czyszczenie wpustów ulicznych z przykanalikami (8,9 tys. szt.) oraz czyszczenie kanalizacji deszczowej (34,3 tys. m).

Opracowany został „Koreferat dla monitoringu wód jezior Strzeszyńskiego i Rusałka wraz z diagnozą stanu ekologicznego oraz ze wskazaniem metod rekultywacji”.

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna prowadziła regularne kontrole i nadzór nad kąpieliskami – w granicach miasta w 2022 r. funkcjonowało 5 kąpielisk, które charakteryzowały się dobrymi parametrami czystości. Potwierdziły to wyniki czteroletniej oceny jakości wody w kąpieliskach za lata 2019–2022.

W celu ochrony jakościowej i ilościowej wód podziemnych prowadzono nadzór nad projektowaniem i dokumentowaniem przy pracach związanych z:

• projektowaniem ujęć wód oraz wykonaniem nowych ujęć podziemnych (powstały 3 nowe studnie);
• likwidacją nieczynnych lub zużytych techniczne studni ujmujących wody podziemne (likwidacja 2 studni);(w tym pojazdów z napędem hybrydowym), współdzielenia skuterów czy hulajnóg elektrycznych.
• wykonaniem lub likwidacją studni na ujęciu komunalnym dla Poznania – „Dębina”; na ujęciu zlikwidowano 7 studni zużytych i niesprawnych technicznie oraz wykonano 7 nowych studni;
• pracami geologicznymi związanymi z likwidacją 11 otworów obserwacyjnych i wykonaniem 23 nowych otworów obserwacyjnych (piezometrów), zlokalizowanych na terenie strefy ochronnej infiltracyjnego komunalnego ujęcia wody „Dębina” w Poznaniu;
• wykonywaniem monitoringu środowiska gruntowo-wodnego na terenie zakładów transportowych, produkcyjnych, oczyszczalni ścieków, stacji paliw (23 obiekty).

W ramach programu pn. „Mała retencja”, polegającego na dofinansowaniu przez Miasto rozwiązań, których celem jest zatrzymywanie i ponowne wykorzystywanie wody opadowej, w 2022 r. przyznano 136 dotacji w kwocie 0,8 mln zł dla osób prywatnych, firm, wspólnot mieszkaniowych oraz spółdzielni mieszkaniowych na projekty inwestycyjne mające zapewnić zatrzymanie 3,7 mln litrów wody opadowej.

Spółka Aquanet Retencja sp. z o.o. podjęła działania związane z wprowadzeniem Standardu Retencyjnego obligującego do zagospodarowywania wód opadowych na terenie inwestycji miejskich. Spółka opracowała także kolejne katalogi metod zagospodarowania wód opadowych: katalog II dla zabudowy wielorodzinnej i śródmiejskiej, katalog III dla dróg, placów i parkingów, katalog IV dla terenów zieleni. Na stronie Spółki, udostępniono również aplikację kalkulatora doboru rozwiązań retencyjnych. Wykonywane były także modele hydrodynamiczne sieci w zlewni kanalizacji deszczowej Bogdanka oraz Górczynka, co umożliwiło symulację przepływów wewnątrz sieci, jej optymalizację oraz wpływ sieci na środowisko. We współpracy z Zakładem Lasów Poznańskich Spółka opracowała „Katalog lokalizacji i rozwiązań dla retencji w lasach”. Opracowanie stanowi wytyczne do wdrażania rozwiązań retencyjnych w Poznaniu, zastosowanych wcześniej na terenie Rezerwatu „Żurawiniec”.

Spółka Aquanet S.A. prowadziła również działania promocyjno-edukacyjne na rzecz retencji – zostały wyprodukowane i wyemitowane animacje promujące retencję wód opadowych i roztopowych, m.in. zrealizowano kampanię pod hasłem „Nie popłyń”.

Zrealizowany został projekt obejmujący zasilanie stawów znajdujących się na terenie użytku ekologicznego Traszki Ratajskie z ujęcia wód opadowych z dachów budynków Liceum Ogólnokształcącego Mistrzostwa Sportowego.