Miasto Poznań prowadziło działania pomocowe i profilaktyczne przeciwdziałające wykluczeniu społecznemu. Skierowane one były m.in. do osób z niepełnosprawnościami, osób w kryzysie bezdomności, długotrwale bezrobotnych, uzależnionych, z zaburzeniami psychicznymi, zwolnionych z zakładów karnych, a także uchodźców.
Dla osób z niepełnosprawnościami prowadzone działania ukierunkowane były na umożliwienie lub zwiększenie uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Środki na część tych zadań pochodziły z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) i obejmowały m.in. takie działania, jak:
- funkcjonowanie 9 warsztatów terapii zajęciowej (323 uczestników) oraz realizację programu pn. „Zajęcia klubowe w warsztatach terapii zajęciowej” (22 uczestników);
- zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze (596 osób, w tym 85 dzieci i młodzieży);
- uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych (1,2 tys. osób, w tym 84 dzieci i młodzieży);
- likwidację barier architektonicznych (35 osób), technicznych (132 osoby) i barier w komunikowaniu się (162 osoby);
- dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób z niepełnosprawnościami (19 osób);
- kontynuowanie programu pn. „Aktywny Samorząd” – skorzystały z niego 442 osoby, w tym 207 osobom dofinansowano lub zrefundowano koszty uzyskania wykształcenia wyższego, a 235 osobom dofinansowano lub zrefundowano m.in.: zakup i montaż oprzyrządowania do samochodu, koszty uzyskania prawa jazdy, zakup sprzętu elektronicznego oraz oprogramowania i szkoleń w zakresie jego obsługi, zakup wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym, zakup protezy kończyny, zakup skutera lub oprzyrządowania do wózka ręcznego, zapewnienie opieki dla osoby zależnej w celu utrzymania jej aktywności zawodowej.
Część osób z niepełnosprawnościami wymagała zapewnienia pomocy w miejscu zamieszkania w formie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych. Z tej formy pomocy skorzystało 4,1 tys. osób (w tym seniorzy). Usługi te były świadczone m.in. w ramach projektu pn. „Usługi społeczne i opieka medyczna dla mieszkańców miasta Poznania”. Rodziny lub opiekunowie osób z niepełnosprawnościami otrzymali bezpłatną pomoc w opiece dzięki realizacji rządowego programu pn. „Opieka wytchnieniowa – edycja 2022”. Pomoc ta polegała na zapewnieniu osobie z niepełnosprawnościami pobytu dziennego w miejscu zamieszkania lub innym miejscu wskazanym przez uczestnika programu (109 opiekunów, 110 osób z niepełnosprawnościami, w tym 8 dzieci) lub całodobowego w placówce lub ośrodku (92 opiekunów, 92 osoby z niepełnosprawnościami, w tym 8 dzieci). W ramach programu pn. „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej – edycja 2022” z pomocy asystentów, którzy m.in. pomagali w przemieszczaniu się, wizytach u lekarza czy w robieniu zakupów skorzystało 191 osób z niepełnosprawnościami. Osoby z niepełnosprawnościami mogły również skorzystać z pobytu w Dziennym Ośrodku Adaptacyjnym, który dysponował 35 miejscami.
Rozwijane były różne formy mieszkalnictwa wspomaganego i chronionego. Z treningów jedno- lub trzymiesięcznych w 2 mieszkaniach treningowych z 7 miejscami skorzystało łącznie 45 osób (w ramach „Programu mieszkalnictwa wspomaganego osób z niepełnosprawnością intelektualną z terenu miasta Poznania”) natomiast w 1 mieszkaniu chronionym wspomaganym zapewniono pomoc 6 osobom.
Osoby z niepełnosprawnościami (339 osób) stanowiły 9,5% osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Poznaniu. W celu aktywizacji zawodowej wsparcia udzielało m.in. Poznańskie Centrum Wspierania Rozwoju Zawodowego, z którego skorzystało 45 osób z niepełnosprawnościami (w tym 14 osób znalazło pracę) oraz 56 pracodawców. Ponadto osoby z niepełnosprawnościami otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej oraz wzięły udział w szkoleniach. Dofinansowano koszty zatrudnienia osób pomagających pracownikom z niepełnosprawnościami oraz dokonano zwrotu kosztów uruchomienia stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnościami.
Miasto Poznań stosowało „Standardy Dostępności dla Miasta Poznania”. Działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami prowadzili: Pełnomocniczka Prezydenta Miasta Poznania ds. Osób z Niepełnosprawnościami, Miejska Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, Miejski Zespół ds. Dostępności. Prowadzony był także portal „Niepełnosprawność”.
Pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi polegała przede wszystkim na zapewnieniu funkcjonowania 9 środowiskowych domów samopomocy (skorzystały 342 osoby), prowadzonych przez różne stowarzyszenia oraz zapewnieniu specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania (skorzystało 65 osób). Realizowane były także projekty, takie jak: „Zapewnienie zintegrowanych środowiskowych form opieki zdrowotnej i społecznej osobom z zaburzeniami psychicznymi na terenie Miasta Poznania” (Centrum Medyczne HCP Sp. z o.o.) oraz „Środowiskowe Centrum Zdrowia Psychicznego Poznań PÓŁNOC” (Termedia sp. z o.o. Wydawnictwa Medyczne i Specjalistyczne w partnerstwie z Fundacją CISZUM oraz Miastem Poznań).
W 2022 r. w Poznaniu zlokalizowano 152 miejsca przebywania osób w kryzysie bezdomności (tzw. „koczowiska”), w których wsparciem objęto 203 osoby.
Jedno z miejsc, w których przebywają osoby w kryzysie bezdomności
Źródło: UMP
1,2 tys. osób w kryzysie bezdomności zostało objętych różnymi dedykowanymi usługami, do których należały m.in.: wskazanie miejsca schronienia w odpowiedniej placówce, skierowanie do ośrodka wsparcia, opłacenie kosztów schronienia w placówce, przyjęcie do ogrzewalni, zapewnienie posiłku.
Instytucjonalne bezpieczeństwo osób w kryzysie bezdomności zapewniało 14 ośrodków i ogrzewalni (w tym 11 ośrodków znajdowało się w Poznaniu, a pozostałe w Gościejewie, Rożnowicach, Błońsku). Dysponowały one łącznie 753 miejscami (w tym 551 miejsc znajdowało się w ośrodkach w Poznaniu), z których blisko połowa była dofinansowana przez Miasto Poznań. Na koniec 2022 r. w ośrodkach tych przebywało 739 osób, w tym 531 w ośrodkach w Poznaniu.
Miasto Poznań realizowało oraz wspierało (poprzez np. dotacje) różne projekty i działania na rzecz pomocy osobom w kryzysie bezdomności, takie jak: zapewnienie posiłku (dziennie 700–800 osobom), funkcjonowanie „Łaźni miejskiej i strefy pomocy doraźnej” (5,1 tys. przyjęć), projekt „Mobilny punkt pomocy” (m.in. z pomocy przedmedycznej, socjalnej skorzystało min. 200 osób), zapewnienie mieszkania treningowego (skorzystało 8 osób), streetworking (Pogotowie Społeczne nawiązało kontakt z 404 osobami, a Caritas Archidiecezji Poznańskiej ze 134 osobami), zorganizowanie śniadania wielkanocnego oraz paczek (dla 945 osób), zorganizowanie spotkań wigilijnych oraz paczek (dla 1,3 tys. osób), dodatkowe schronienie w namiotach termicznych w okresie zimowym (dla 20 osób), przeciwdziałanie uzależnieniom od alkoholu (poprzez przeprowadzanie konsultacji, indywidualne poradnictwo socjalne, porady lekarza psychiatry, psychologa, prawnika).
Namiot termiczny dla osób w kryzysie bezdomności
Źródło: UMP (fot. Zupa na Głównym)
Spotkanie wigilijne zorganizowane na MTP
Źródło: UMP
Rozdawanie paczek z okazji Świąt Wielkanocnych
Źródło: UMP
Romowie, którzy zamieszkiwali teren przy ul. Lechickiej (obszar byłych ogrodów działkowych), otrzymali pomoc finansową (92 osoby) oraz objęto ich pracą socjalną (39 osób). Osoby te mogły skorzystać m.in ze wsparcia asystenta rodziny, pomocy socjalnej i administracyjnej. Mieszkańcy tego terenu mieli zapewniony dostęp do wody z ujęcia miejskiego, do przenośnych toalet, a energię elektryczną pozyskiwały z przenośnych generatorów spalinowych. W maju 2022 r. na tym terenie zamieszkiwały 134 osoby w 32 pustostanach. Liczba ta zmienia się. Ponadto przebywały tam osoby, które nie miały zalegalizowanego pobytu w Polsce (brak karty pobytu) oraz nie korzystały ze świadczeń pomocy społecznej.
Miasto Poznań zakończyło udział w międzynarodowym projekcie „ROOF”, realizowanym w latach 2020–2022 w ramach Europejskiej Sieci Planowania Działań URBACT. Współpraca z miastami partnerskimi pozwoliła na wymianę doświadczeń dotyczących metodyki zbierania danych opisujących skalę zjawiska bezdomności oraz wdrażania koncepcji „Housing First”, jako narzędzia pozwalającego na skuteczną pomoc osobom w kryzysie bezdomności. Został opracowany Lokalny Plan Działania oraz powstał „Moduł do monitorowania osób w kryzysie bezdomności na terenie miasta Poznania” (posłuży do tworzenia mapy miejsc przebywania osób w kryzysie bezdomności oraz rejestrowania ich liczby).
Reintegracją zawodową i społeczną osób, które z różnych przyczyn mają trudności w odnalezieniu się na rynku pracy i są zagrożone wykluczeniem społecznym zajmowało się 5 Centrów Integracji Społecznej (CIS). Skierowano do nich 499 osób, spośród których 253 rozpoczęły udział w zajęciach – 27 osób po ich zakończeniu podjęło zatrudnienie. Swoją ofertę CIS-y kierują m.in. do osób w kryzysie bezdomności realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, osób uzależnionych, chorych psychicznie, długotrwale bezrobotnych, zwolnionych z zakładów karnych, uchodźców, osób z niepełnosprawnościami. Działania CIS-ów obejmowały m.in. opracowanie Indywidualnego Programu Zatrudnienia Socjalnego, organizację warsztatów zawodowych, zajęć edukacyjnych, doradztwo zawodowe, rozwój osobisty, zajęcia planowania życia.
W celu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu spowodowanemu m.in. zadłużeniem, działalność kontynuowała Spółdzielnia Socjalna „Poznanianka”, która zatrudniała 22 osoby. Spółdzielnia dawała możliwość odpracowania zadłużenia w opłatach za czynsz w mieszkaniach komunalnych oraz wspierała osoby pozostające długotrwale bez zatrudnienia bądź mające problemy z utrzymaniem pracy.
W celu zmniejszenia skali zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym realizowane były projekty dofinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego pn. „Feniks Trzeci” (ponad 400 osób objętych projektem w latach 2021–2023) oraz „Feniks i Spółka” (ponad 300 osób objętych projektem w latach 2022–2023). Wśród działań podejmowanych w ramach obu projektów znajdowały się m.in. sporządzanie kontraktów socjalnych, wykonywanie pracy socjalnej, prowadzenie Klubu Integracji Społecznej, wspieranie rodzin z dziećmi.
W celu pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównania szans tych osób i rodzin w latach 2021–2024 Miasto powierzyło realizację zadania publicznego pn. „W kierunku samodzielności – Mieszkania Wspomagane-Treningowe w Mieście Poznań” realizowanego w ramach otwartego konkursu ofert (nr 51/2021) dotyczącego prowadzenia mieszkań wspomagano-treningowych dla osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym (ze szczególnym uwzględnieniem osób w kryzysie bezdomności, doświadczających przemocy, matek/ojców samotnie wychowujących dzieci, osób usamodzielnianych opuszczających pieczę zastępczą). Zadanie jest realizowane w ramach trwałości projektu pn. ,,Mieszkania wspomagane-treningowe w Mieście Poznań” (2018–2021). W efekcie realizowanego zadania w 2022 r. prowadzono 9 mieszkań treningowych (z 50 miejscami), w których wsparcie otrzymało 88 osób (łącznie od początku realizacji projektu wsparcie otrzymało 120 osób). Osobom tym zapewniono usługi treningowe i opiekuńcze. Treningi dotyczyły umiejętności interpersonalnych i radzenia sobie ze stresem, umiejętności praktycznych, spędzania czasu wolnego. Udzielono wsparcia: socjalnego, psychologicznego, terapeutycznego, prawnego, mediacyjnego, z zakresu aktywizacji zawodowej, asystenta rodziny i asystenta osób niesamodzielnych, w ramach superwizji. Miejsca w mieszkaniach oferowanych w ramach zadania były wykorzystane w 80%.
Wzmacnianie lokalnych podmiotów ekonomii społecznej oraz promocja tematyki społecznej i społecznej odpowiedzialności biznesu jest celem Pracowni Ekonomii Społecznej „Ładne rzeczy” (powstała w ramach projektu pn. „Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarnej”). Pracowania przeprowadziła warsztaty, działania edukacyjne i spotkania na temat ekonomii społecznej. Zorganizowano także kiermasze okolicznościowe, podczas których można było zapoznać się z ofertą podmiotów ekonomii społecznej, nawiązać kontakty oraz kupić produkty i usługi oferowane przez te podmioty. Promocja działalności społecznej była także celem zorganizowanego „Poznańskiego Targu Dobra”, podczas którego stoiska przygotowało ok. 100 organizacji społecznych.
Kierunki miejskiej polityki w zakresie równego traktowania, w tym przeciwdziałania dyskryminacji, wyznacza Zespół ds. Polityki Równości i Różnorodności. Istotną rolę w kształtowaniu postaw tolerancji odgrywa również Komisja Dialogu Obywatelskiego przy Pełnomocniczce Prezydenta Miasta Poznania ds. polityki równościowej. W ramach polityki równościowej na zlecenie Miasta Poznania działania zrealizowały organizacje pozarządowe. Wśród nich znalazły się m.in.:
- udzielanie specjalistycznego wsparcia dla osób narażonych na łamanie praw człowieka, zagrożonych dyskryminacją i dyskryminowanych (m.in. pomoc psychologiczna i psychiatryczna dla dzieci i młodzieży, pomoc prawna dla osób transpłciowych, pomoc dla rodzin z dziećmi posiadającymi diagnozę niepełnosprawności lub spektrum autyzmu, lub zaburzeń psychicznych, wsparcie kobiet, które doświadczyły przemocy);
- prowadzenie mieszkania interwencyjnego dla pełnoletnich osób LGBT+ doświadczających przemocy lub będących w kryzysie bezdomności (w ciągu roku skorzystało 12 osób);
- upowszechnianie i ochrona praw kobiet (wsparcie psychologiczne i prawne, warsztaty np. z technik samoobrony dla kobiet, antyprzemocowe dla chłopców, pomoc w przełamywaniu barier);
- działania edukacyjne i zwiększające wiedzę w zakresie równości i różnorodności (warsztaty dla nauczycieli, zwiększanie wiedzy i kompetencji oraz podnoszenie świadomości i wrażliwości w obszarach przeciwdziałania dyskryminacji, stygmatyzacji, wykluczeniu, językowi nienawiści).
W 2022 r. Miasto Poznań uruchomiło we współpracy z UNICEF-em stacjonarny punkt Spilno Hub w budynku przy ul. Bukowskiej, w którym wcześniej funkcjonował Miejski Punkt Pomocy dla Ukrainy. Punkt prowadził działania pomocowe dla dzieci i młodzieży oraz ich rodzin i opiekunów prawnych, szczególnie uchodźców wojennych z Ukrainy.
Spilno Hub
Źródło: UMP
W Poznaniu odbyły się „Poznańskie Dni Tolerancji” obejmujące spotkania i warsztaty, których ideą było włączenie społeczne oraz wsparcie osób narażonych na dyskryminację lub dyskryminowanych. Przeprowadzono także kampanię promującą pozytywny wizerunek migrantów.