Rodzina i dzieci

Według GUS-u na koniec 2022 r. w Poznaniu mieszkało 19,5 tys. dzieci w wieku żłobkowym (0–3 lata). Stanowiły one 3,6% mieszkańców miasta. Rodzice i opiekunowie dzieci do lat 3 mieli do dyspozycji łącznie 5,2 tys. miejsc zorganizowanych w 180 placówkach (żłobki, kluby dziecięce, dzienni opiekunowie). Miasto Poznań prowadziło 15 żłobków (zorganizowanych w Poznańskim Zespole Żłobków) z 1,3 tys. miejscami, a podmioty niepubliczne – 165 placówek z 3,9 tys. miejscami.

W 2022 r. z poznańskiej oferty placówek opieki dla dzieci do lat 3 skorzystało łącznie 4,5 tys. dzieci, tj. o 240 więcej niż rok wcześniej.

Rekrutacja do żłobków odbywała się poprzez internetowy system „Nabór”. Dostęp do opieki żłobkowej ułatwiało zróżnicowanie odpłatności w żłobkach publicznych (szczególnie dla rodzin w trudnej sytuacji) oraz dofinansowanie 2,3 tys. miejsc w żłobkach niepublicznych (500 zł na jedno miejsce). W żłobkach publicznych i niepublicznych kontynuowano proces wdrażania standardów jakości, m.in. dotyczących adaptacji. Wśród dzieci uczęszczających do publicznych i niepublicznych placówek opieki żłobkowej przeprowadzono konsultacje specjalistów, m.in. fizjoterapeuty, psychologa, logopedy, pediatry. Ich celem było wykrycie i podjęcie działań w kierunku eliminacji ewentualnych deficytów rozwojowych u dzieci w wieku od 20. tygodnia do 3. roku życia. Realizowany był także projekt dofinansowany ze środków Unii Europejskiej (UE) pn. „Wracamy na rynek pracy – aktywizacja zawodowa osób powracających lub wchodzących na rynek pracy po przerwie związanej z opieką nad dzieckiem do lat 3”, którego celem m.in. utworzenie 360 miejsc opieki dziećmi świadczonej przez opiekunów dziennych. Podniesiony został standard budynków żłobków poprzez przeprowadzone remonty i modernizacje. Największe działania polegały na: termomodernizacji (żłobki: „Ptyś”, „Balbinka”), montażu wentylacji (żłobek „Przemko”), modernizacji instalacji centralnego ogrzewania (żłobki: „Calineczka”, „Balbinka”, „Krecik”). W związku z konfliktem zbrojnym w Ukrainie żłobki prowadzone przez Miasto Poznań przyjęły 59 dzieci uchodźczych, które przez maksymalnie 60 dni mogły korzystać z bezpłatnej opieki oraz wyżywienia. Z kolei w ramach współpracy z UNICEF-em (Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci) dofinansowano 119 miejsc w żłobkach niepublicznych dla dzieci z Ukrainy oraz przeprowadzono szkolenia w zakresie umiejętności międzykulturowych dla 250 osób zatrudnionych zarówno w żłobkach publicznych, jak i niepublicznych.

Miejsca w placówkach opieki nad dziećmi do lat 3 w Poznaniu

Źródło: GUS, UMP

Wykres do pobrania w xls

 

Poznańskie rodziny korzystały z różnych form pomocy, w tym ze świadczeń wypłacanych przez Poznańskie Centrum Świadczeń (PCŚ) oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Część tych świadczeń skierowana była do osób o niskich dochodach. Najwięcej środków przeznaczono na wypłatę świadczenia wychowawczego „500+” (wypłacanego bez względu na wysokość osiąganych dochodów).

Świadczenia „500+” otrzymywało 96,9 tys. dzieci z poznańskich rodzin.

Poza świadczeniem „500+” PCŚ przekazało rodzinom, m.in. następujące świadczenia:

• rodzinne: zasiłki rodzinne wraz z dodatkami (155,2 tys. świadczeń), jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia dziecka (1,3 tys. świadczeń), dodatek z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej (19,9 tys. świadczeń), świadczenie rodzicielskie (7,7 tys. świadczeń), świadczenie „Za życiem” (57 świadczeń), Poznańskie świadczenie na rzecz wieloraczków (25 rodzin/73 dzieci), Poznańskie świadczenie żłobkowe (675 świadczeń);
• związane z niepełnosprawnością: świadczenia opiekuńcze (97,7 tys. świadczeń), zasiłki dla opiekuna (262 świadczenia);
• związane z nauką dzieci w szkołach: stypendia (dla 572 uczniów), zasiłki (dla 48 uczniów), świadczenia dla uczniów z niepełnosprawnością (dla 388 uczniów);
• alimentacyjne – dla 1,3 tys. dzieci;
• związane z mieszkaniem: dodatki mieszkaniowe (dla 7,3 tys. gospodarstw domowych), ryczałt na zakup opału (29,1 tys. wypłaconych ryczałtów), obniżenie czynszu (26 pozytywnie rozpatrzonych wniosków) oraz nowe formy pomocy wprowadzone w odpowiedzi na wzrost cen energii i gazu, tj.: dodatek osłonowy (22,7 tys. pozytywnie rozpatrzonych wniosków), dodatek węglowy (10,8 tys. pozytywnie rozpatrzonych wniosków), zaświadczenie do zakupu paliwa stałego w preferencyjnej cenie (dla 936 osób), dodatek z tytułu wykorzystywania niektórych źródeł ciepła (1,5 tys. pozytywnie rozpatrzonych wniosków), dodatek elektryczny (514 pozytywnie rozpatrzonych wniosków);
• dla repatriantów i członków ich rodzin – wypłacono świadczenia dla 3 rodzin, w tym dla 2 nowych rodzin z Kazachstanu, które osiedliły się w 2022 r. w Poznaniu;
• dla posiadaczy Karty Polaka – 180 pozytywnie rozpatrzonych wniosków;
• dla uchodźców – jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 300 zł na osobę (przyznano 31,9 tys. osobom), zasiłek rodzinny (przyznano dla 2,8 tys. dzieci), stypendium szkolne lub zasiłek dla ucznia z Ukrainy (otrzymało 114 osób).

Ponadto ZUS wsparł poznańskie rodziny, wypłacając nowe świadczenia – którymi było dofinansowanie do żłobka (dla 2,4 tys. dzieci), Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (dla 3 tys. dzieci) – oraz kontynuując wypłatę wyprawki „Dobry Start” (dla 58,3 tys. dzieci).

Funkcję organizatorów pieczy zastępczej pełniły w Poznaniu Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie (MOPR) – piecza rodzinna i instytucjonalna – oraz Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda” – piecza rodzinna.

W 2022 r. ze wsparcia całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych oraz rodzin zastępczych skorzystało łącznie 845 dzieci i młodzieży, czyli o 16 osób więcej niż rok wcześniej.

Większość dzieci i młodzieży (76% wszystkich dzieci w rodzinnej i instytucjonalnej pieczy zastępczej objęta była pomocą 443 rodzin zastępczych, najczęściej spokrewnionych. Spośród 18 całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych, 12 prowadziło Miasto Poznań. Zapewniały one łącznie 198 miejsc (w tym 33 interwencyjne). Od 1.01.2022 r. rozpoczęło działalność 6 nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych, tj. „Marcelin” i „Marcelinka” (zorganizowane w nowo wybudowanych budynkach, powstały w ramach funkcjonującego Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”), „Dom Pamiątkowa” i „Dom Filarecka” (zorganizowane w nowo wybudowanych budynkach, powstały w ramach funkcjonującego Domu Dziecka nr 2), „Nasz Dom” i „Zakątek” (powstały w ramach funkcjonującego Domu Dziecka nr 3). Z kolei Rodzinny Dom nr 5 wznowił swoją działalność. Wszystkie placówki spełniały odpowiednie standardy dotyczące liczby osób w nich przebywających (max. 14 osób) wymagane ustawą. Z powodu niewystarczającej liczby miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych działających na terenie Poznania, na umieszczenie w placówce oczekiwało 34 dzieci (stan na 31.12.2022 r.). Miasto Poznań udzielało dzieciom umieszczonym w rodzinnej pieczy zastępczej pomocy finansowej polegającej m.in. na wypłacie różnych świadczeń, w tym dla dzieci cudzoziemskich, sfinansowaniu kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego dla 13 rodzin zastępczych zawodowych, dofinansowaniu do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dla 88 dzieci. Miasto Poznań pomagało w życiowym usamodzielnieniu się i integracji ze środowiskiem osobom, które po osiągnięciu pełnoletności przestały korzystać ze wsparcia instytucjonalnej czy rodzinnej pieczy zastępczej. Młodzież ta otrzymała pomoc finansową na usamodzielnienie (dla 44 osób), dofinasowanie kontynuacji nauki (dla 129 osób), a także pomoc na zagospodarowanie (dla 55 osób).

Nowe budynki placówek opiekuńczo-wychowawczych “Marcelin” i “Marcelinka” przy ul. Perzyckiej

Źródło: PIM

Wnętrze domu opiekuńczo-wychowawczego przy ul. Perzyckiej

Źródło: PIM

Wśród działań Miasta Poznania skierowanych do poznańskich rodzin wzmacniających potencjał rodziny, należy wymienić:

• funkcjonowanie Centrum Inicjatyw Rodzinnych (CIR) – w 2022 r. placówkę odwiedziło 7 tys. osób, w tym 1,5 tys. dzieci; wydarzenia organizowane przez CIR były bezpłatne i otwarte dla wszystkich zainteresowanych; prowadzone były takie działania jak: 6 spotkań w ramach „Cyklu kreatywnych spotkań dla najmłodszych”, poradnictwo indywidualne (9 spotkań z psycholożką pn. „Dobre Rozmowy”, 37 spotkań pn. „Coaching Rodzicielski Dobre Pytanie”, 8 spotkań z mecenasem prawa pn. „Mamy Prawa!”), 200 spotkań dla rodzin w ramach projektów: „Akademia Zdrowia dla Rodziców”, „Czekamy na Gzuba” (warsztaty dla rodziców planujących rodzinę), „Akademia dla Rodziców” (warsztaty kompetencji rodzicielskich), „Rodzinny Krąg” (grupa wsparcia), „Mamy Wsparcie” (grupa wsparcia dla rodziców małych dzieci), warsztaty dla rodziców z pierwszej pomocy udzielanej dzieciom, warsztaty dotyczące wad postawy oraz zaburzeń sensorycznych dzieci i młodzieży, zorganizowano różne wydarzenia okolicznościowe, np. z okazji świąt, Dnia Dziecka, Dnia Niepodległości, realizowano projekt pn. „Kobieca strona POZnania”, serię warsztatów i podcastów pn. „Gadki DyleMatki”, rozpoczęto cykl spotkań dla ojców pn. „Jak być Tatą, za którym dzieci podążają z ufnością”;
• funkcjonowanie 17 placówek udzielających wsparcia dziennego dla dzieci i młodzieży, w tym prowadzone przez Miasto Poznań Centrum Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży „Klub” oraz 2 placówki pracy podwórkowej i 14 placówek (w tym świetlic socjoterapeutycznych) prowadzonych przez fundacje, stowarzyszenia, parafię oraz organizacje kościelne; z oferty placówek wsparcia dziennego skorzystało łącznie 660 osób; placówki oferowały dla dzieci i młodzieży, m.in. opiekę i wychowanie, pomoc w nauce, organizację czasu wolnego, zabawę i zajęcia sportowe, rozwój zainteresowań oraz ciepły posiłek, a rodzicom ścisłą współpracę;
• wsparcie rodzin wielodzietnych polegające na wydawaniu kart dla rodzin wielodzietnych uprawniających do zniżek, tj.: Karty Dużej Rodziny (łącznie od początku programu wydano 99,3 tys. kart, w tym 10,7 tys. w 2022 r.); Wielkopolskiej Karty Rodziny (łącznie od początku programu wydano 25,6 tys. kart, w tym 991 kart w 2022 r.); Wielkopolskiej Karty Rodziny dla Obywateli Ukrainy (programem objęto 200 rodzin); świadczeniu usługi „Wygoda 3+”, działalności Rady Rodziny Dużej III kadencji, działalności Pełnomocnika Prezydenta Miasta Poznania ds. Rodzin Wielodzietnych, realizacji zadań takich jak: „Poradnictwo dla rodzin, w tym w szczególności dla rodzin wielodzietnych”, „Wsparcie rodziców samodzielnie wychowujących dzieci”, „Program Wspierania Rodzin Wieloraczków, edycja V”; wypłacie dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej przysługującego na trzecie i kolejne uprawnione do zasiłku rodzinnego dziecko (wypłacono 19,9 tys. świadczeń);
• poszerzenie oferty Karty Dużej Rodziny o 14 partnerów (łącznie posiadacze karty mogli korzystać z usług 140 partnerów);
• pomoc dzieciom w poszerzaniu wiedzy oraz organizacji czasu wolnego, w tym m.in.: półkolonie miejskie (skorzystało z nich 1,2 tys. uczniów z klas 1–3), bezpłatne korepetycje dla uczniów („Korki w Mieście 2022 – edukacja, wiedza i rozwój dzieci i młodzieży”, „Wielka Dogrywka z Korków” –skorzystało z nich 300 dzieci z klas 4–8);
• prowadzenie centrum mediacji oraz organizacja mediacji rówieśniczych w szkołach;
• wsparcie poznańskich rodzin znajdujących się w sytuacji kryzysowej, m.in. poradnictwo specjalistyczne (skorzystało 317 rodzin), ośrodki wsparcia (skorzystało 120 rodzin) oraz wsparcie rodziców w wychowaniu dzieci (skorzystało 797 rodzin);
• wsparcie w korzystaniu z transportu miejskiego w formie bezpłatnych przejazdów lub biletów ulgowych, lub specjalnych dla uprawnionych osób;
• organizowanie wydarzeń kulturalno-rozrywkowo-edukacyjnych integrujących poznańskie rodziny, w tym sprzyjających integracji międzypokoleniowej, np.: 10. edycja Poznańskich Dni Rodziny (300 wydarzeń i atrakcji);

10. edycja Poznańskich Dni Rodziny

Źródło: UMP

• przekazywanie dla nowo narodzonych dzieci „Wyprawki dla Gzubka” (wydano 970 zestawów powitalnych);
• realizowanie przez MOPR (w tym wspólnie z innymi jednostkami UMP i MJO) projektów, takich jak: „Poprawa dostępu do usług społecznych wspierających rodzinę i rodzinną pieczę zastępczą na terenie MOF Poznań – edycja II” (441 osób objętych pomocą), „Asystentura rodzin” (wsparto 425 rodzin), Poradnictwo Specjalistyczne i Terapia (m.in. konsultacje psychologiczne – 372 rodziny, konsultacje pedagogiczne – 83 rodziny, porady psychologiczne – 2,5 tys., indywidualne porady pedagogiczne – 547, świadczenia terapeutyczne – 1,2 tys.), Poradnictwo Specjalistyczne Prawne (2,3 tys. porad), „Wolontariat w poznańskich rodzinach” (pomocą objęto 75 osób);
• utworzenie Centrum Integracji Międzypokoleniowej – Dojazd, w którym przeprowadzono wiele działań we współpracy ze społecznością lokalną aktywizyjących mieszkańców (m.in. „Korki na Dojeździe”, „Dojazd 60+”, „Piękne Podwórko”, „Ciekawy Klub Malucha”);
• przyznanie organizacjom pozarządowym tzw. „małych grantów” na realizację działań na rzecz poznańskich rodzin w okresie świąt Bożego Narodzenia – zorganizowano m.in.: koncert, cykl warsztatów rękodzieła, wizytę dzieci i rodzin na Poznańskim Jarmarku Świątecznym MTP.

Z powodu przemocy w rodzinie ze świadczeń udzielanych przez MOPR skorzystało 87 rodzin liczących 252 osoby. Podejrzenie stosowania przemocy zaistniało wobec 3,5 tys. osób. Działania Miasta Poznania pomagające rodzinom doświadczającym przemocy oraz znajdującym się w sytuacjach kryzysowych polegały na:

• udzielaniu pomocy w formie poradnictwa: socjalnego (1,6 tys. osób), zawodowego i rodzinnego (858 osób), psychologicznego (752 osoby), prawnego (378 osób), oraz medycznego (114 osób);
• prowadzeniu procedury Niebieskiej Karty, którą objętych było 1,5 tys. rodzin;
• działalności Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie, który udzielił pomocy 1,9 tys. osobom doznającym przemocy w rodzinie, wśród których było 1,3 tys. kobiet, 325 dzieci oraz 291 mężczyzn;
• działalności Miejskiego Centrum Interwencji Kryzysowej, które zapewniło m.in. schronienie i specjalistyczną pomoc: w Specjalistycznym Ośrodku Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie (skorzystało 65 osób), w Hostelu Drugi Dom (skorzystały 33 osoby), w Hostelu Interwencji Kryzysowej (skorzystało 120 osób), udzielało pomocy w sytuacjach kryzysowych (3,7 tys. interwencji) oraz prowadziło 2 infolinie: Telefon Zaufania (3,4 tys. rozmów) oraz Telefon Zaufania dla Osób Uzależnionych i ich Rodzin (730 rozmów);
• realizacji programów dla sprawców przemocy w rodzinie, tj. korekcyjno-edukacyjnego (wzięło udział 11 osób) oraz psychologiczno-terapeutycznego (wzięło udział 18 osób);
• realizacji Programu Osłonowego pn. „Specjalistyczne wsparcie dla osób doświadczających przemocy w rodzinie”, którego celem była poprawa jakości i zwiększenia dostępności usług świadczonych na rzecz osób zagrożonych i doznających przemocy w rodzinie (z porad i konsultacji skorzystało 145 osób, w spotkaniach grupy wsparcia dla rodziców wzięło udział 12 osób, w spotkaniach grupy psychoedukacyjnej dla dzieci wzięło udział 8 osób”.