Przeciwdziałanie wykluczeniom społecznym

Miasto prowadziło działania pomocowe i profilaktyczne przeciwdziałające wykluczeniu społecznemu. Skierowane one były m.in. do osób z niepełnosprawnościami, osób w kryzysie bezdomności, długotrwale bezrobotnych, uzależnionych, z zaburzeniami psychicznymi, zwolnionych z zakładów karnych, a także uchodźców.

Według opublikowanych w 2023 r. wyników Narodowego Spisu Powszechnego 2021 w Poznaniu było 70,2 tys. osób z niepełnosprawnościami (o 4% więcej niż w 2011 r.). Ponad połowę stanowiły osoby, które miały udokumentowaną niepełnosprawność. Najczęściej były to osoby w wieku poprodukcyjnym (44,6 tys.). Około 1/3 stanowiły osoby w wieku produkcyjnym (22,6 tys.), a 4% to dzieci i młodzież do 17. roku życia (ok. 3 tys. osób). Wśród osób z prawnie udokumentowaną niepełnosprawnością największą grupę stanowiły osoby z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym (16,1 tys.) oraz lekkim (13,6 tys.). Osób z niepełnosprawnościami w stopniu znacznym było 9,6 tys. W grupie osób z niepełnosprawnościami bez potwierdzenia prawnego najczęściej odczuwane było umiarkowane ograniczenie sprawności (23,1 tys.), znacznie rzadziej poważne (4,6 tys. osób) lub całkowite ograniczenie sprawności (0,9 tys. osób).

Celem prowadzonych przez Miasto działań dla osób z niepełnosprawnościami było umożliwienie lub zwiększenie ich uczestnictwa w życiu społecznym i zawodowym. Środki na część tych zadań pochodziły z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) i obejmowały m.in. takie działania, jak:

• funkcjonowanie 9 warsztatów terapii zajęciowej (320 uczestników) oraz realizacja programu pn. „Zajęcia klubowe w warsztatach terapii zajęciowej”;
• zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze (739 osób, w tym 87 dzieci i młodzieży);
• uczestnictwo w turnusach rehabilitacyjnych (638 osób, w tym 32 dzieci i młodzieży);
• likwidacja barier architektonicznych (25 osób), technicznych (202 osoby) i barier w komunikowaniu się (219 osób);
• dofinansowanie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób z niepełnosprawnościami (60 osób);
• kontynuowanie programu pn. „Aktywny Samorząd” – skorzystały z niego 423 osoby, w tym 194 osobom dofinansowano lub zrefundowano koszty uzyskania wykształcenia wyższego, a 229 osobom dofinansowano lub zrefundowano likwidację różnych barier (transportowej, w dostępie do uczestniczenia w społeczeństwie informacyjnym, w poruszaniu się) oraz zapewnienie opieki dla osoby zależnej;
• realizacja nowego programu pn. „Dostępne mieszkanie” polegającego na zapewnieniu mieszkania wolnego od barier architektonicznych, jako podstawy samodzielnego realizowania planów zawodowych i społecznych (podpisano 1 umowę na dofinansowanie lokalu).

Część osób z niepełnosprawnościami (w tym seniorów i osób z zaburzeniami psychicznymi) wymagała zapewnienia pomocy w miejscu zamieszkania w formie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych. Z tej pomocy skorzystało 4,7 tys. osób (w tym 246 z usług specjalistycznych). Część z tych usług była świadczona w ramach zachowania trwałości projektu pn. „Usługi społeczne i opieka medyczna dla mieszkańców miasta Poznania”. Rodziny lub opiekunowie osób z niepełnosprawnościami otrzymali bezpłatną pomoc w opiece, która polegała na zapewnieniu pobytu dziennego w miejscu zamieszkania lub innym miejscu wskazanym przez uczestnika programu (92 opiekunów, 94 osoby z niepełnosprawnościami, w tym 13 dzieci), lub całodobowego w placówce (81 opiekunów, 81 osób z niepełnosprawnościami). W ramach programu pn. „Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej” 233 osoby skorzystały z pomocy asystentów, którzy m.in. pomagali w przemieszczaniu się, wizytach u lekarza czy w robieniu zakupów. Osoby z niepełnosprawnościami mogły również skorzystać z pobytu w Dziennym Ośrodku Adaptacyjnym nr 1 (skorzystały 34 osoby).

Poznań realizuje program opieki wytchnieniowej

Źródło: UMP

Dostępne były różne formy mieszkalnictwa wspomaganego i chronionego dla osób z niepełnosprawnościami. Z treningów w 2 mieszkaniach treningowych z 7 miejscami skorzystało łącznie 29 osób, natomiast w 1 mieszkaniu chronionym wspomaganym zapewniono pomoc 6 osobom.

Osoby z niepełnosprawnościami (332 osoby) stanowiły 9,4% osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Poznaniu. Ze wsparcia w zakresie aktywizacji zawodowej, udzielanego m.in. przez Poznańskie Centrum Wspierania Rozwoju Zawodowego, skorzystało 50 osób z niepełnosprawnościami oraz 60 pracodawców. Ponadto osoby z niepełnosprawnościami otrzymały środki na podjęcie działalności gospodarczej oraz wzięły udział w szkoleniach. Dofinansowano koszty zatrudnienia osób pomagających pracownikom z niepełnosprawnościami oraz dokonano zwrotu kosztów uruchomienia stanowisk pracy dla osób z niepełnosprawnościami. W ramach „Programu Wyrównywania Różnic Między Regionami III”, m.in. dofinansowano zakup mikrobusu dla placówki służącej rehabilitacji osób z niepełnosprawnością.

W Mieście stosowane były „Standardy Dostępności dla Miasta Poznania”. Działania na rzecz osób z niepełnosprawnościami prowadzili: Pełnomocniczka Prezydenta Miasta Poznania ds. Osób z Niepełnosprawnościami, Miejska Społeczna Rada ds. Osób Niepełnosprawnych, Komisja Dialogu Obywatelskiego przy Pełnomocniczce Prezydenta Miasta Poznania ds. Osób z Niepełnosprawnościami, Miejski Zespół ds. Dostępności. Prowadzony był także portal „Niepełnosprawność”.

Pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi polegała, przede wszystkim, na zapewnieniu funkcjonowania 9 środowiskowych domów samopomocy prowadzonych przez różne stowarzyszenia. Skorzystało z nich 348 osób, w tym co czwarta osoba z niepełnosprawnością sprzężoną. Ponadto 62 osobom zapewniono specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania. W 2023 r. w Poznaniu zlokalizowano 131 miejsc przebywania osób w kryzysie bezdomności (tzw. „koczowiska”), w których przebywało 197 osób.

Z 1,2 tys. do 1,4 tys. wzrosła liczba osób w kryzysie bezdomności, które zostały objęte różnymi dedykowanymi usługami, jak m.in.: wskazanie miejsca schronienia w placówce, skierowanie do ośrodka, opłacenie kosztów schronienia w placówce, przyjęcie do ogrzewalni, zapewnienie posiłku.

Instytucjonalne bezpieczeństwo osób w kryzysie bezdomności zapewniało 14 ośrodków i ogrzewalni (w tym 11 ośrodków znajdowało się w Poznaniu, a pozostałe w Gościejewie, Rożnowicach, Błońsku). Dysponowały one łącznie 753 miejscami (w tym 553 miejsca znajdowały się w ośrodkach w Poznaniu), z których połowa była dofinansowana przez Miasto. Na koniec 2023 r. w ośrodkach tych przebywało 737 osób, w tym 532 w ośrodkach w Poznaniu.

Pomoc dla osób w kryzysie bezdomności

Źródło: UMP

Miasto realizowało oraz wspierało (poprzez np. dotacje) różne projekty i działania na rzecz pomocy osobom w kryzysie bezdomności, takie jak: zapewnienie posiłku przez 4 jadłodajnie (dziennie ponad 800 osobom), funkcjonowanie „Łaźni miejskiej i strefy pomocy doraźnej” (4,7 tys. przyjęć), projekt pn. „Mobilny punkt pomocy” (m.in. z pomocy przedmedycznej, socjalnej skorzystało ponad 200 osób), zapewnienie mieszkania treningowego (na koniec grudnia 2023 r. korzystało 7 osób), streetworking (Pogotowie Społeczne nawiązało kontakt z 446 osobami, a Caritas Archidiecezji Poznańskiej z 98 osobami), zorganizowanie śniadania wielkanocnego oraz paczek (dla 600 osób), zorganizowanie spotkań wigilijnych oraz paczek (dla 1,1 tys. osób), zaopatrzenie w ciepłą odzież, obuwie i śpiwory osób przebywających w przestrzeni publicznej i miejscach niemieszkalnych w okresie zimowym (60 osób), zapewnienie kobietom w kryzysie bezdomności pomocy w utrzymaniu higieny w czasie menstruacji (50 kobiet), przeciwdziałanie uzależnieniom od alkoholu.

Romowie, którzy zamieszkiwali teren przy ul. Lechickiej (obszar byłych ogrodów działkowych), otrzymali pomoc finansową (72 osoby) oraz objęto ich pracą socjalną (65 osób). Osoby te mogły skorzystać m.in ze wsparcia asystenta rodziny, pomocy socjalnej i administracyjnej. Mieszkańcy tego terenu mieli zapewniony dostęp do wody, toalet i energii elektrycznej oraz pomoc w utrzymaniu porządku.

Reintegracją zawodową i społeczną osób, które z różnych przyczyn miały trudności w odnalezieniu się na rynku pracy i były zagrożone wykluczeniem społecznym zajmowało się 5 Centrów Integracji Społecznej (CIS). Skierowano do nich 471 osób, spośród których 250 rozpoczęło udział w zajęciach – 7 osób po ich zakończeniu podjęło zatrudnienie. Swoją ofertę CIS-y kierują m.in. do osób w kryzysie bezdomności realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, osób uzależnionych, chorych psychicznie, długotrwale bezrobotnych, zwolnionych z zakładów karnych, uchodźców, osób z niepełnosprawnościami. Działania CIS-ów obejmowały m.in. opracowanie Indywidualnego Programu Zatrudnienia Socjalnego, organizację warsztatów zawodowych, zajęć edukacyjnych, doradztwo zawodowe, rozwój osobisty, zajęcia planowania życia.

W celu przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu spowodowanemu m.in. zadłużeniem, działalność kontynuowała Spółdzielnia Socjalna „Poznanianka”, która zatrudniała 21 osób. Spółdzielnia dawała możliwość odpracowania zadłużenia w opłatach za czynsz w mieszkaniach komunalnych oraz wspierała osoby pozostające długotrwale bez zatrudnienia bądź mające problemy z utrzymaniem pracy. Ponadto MOPR w 2023 r. zaoferował wsparcie swoich klientów w zakresie edukacji finansowej oraz pomocy w problemach z zadłużeniem (skorzystało 26 osób). Pomoc ta polegała m.in. na indywidualnych konsultacjach lub diagnozie sytuacji finansowej, opracowaniu i pomocy w realizacji Indywidualnego Planu Obsługi Zadłużenia, indywidualnym wsparciu ze strony prawników. Zorganizowano także warsztaty grupowe dotyczące m.in. metod racjonalnego gospodarowania posiadanymi zasobami.

W celu zmniejszenia skali zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym realizowane były projekty dofinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego pn. „Feniks Trzeci” (ponad 400 osób objętych projektem w latach 2021–2023, w tym 186 osób w 2023 r.) oraz „Feniks i Spółka” (ponad 300 osób objętych projektem w latach 2022–2023, w tym 212 osób w 2023 r.). Wśród działań podejmowanych w ramach obu projektów znajdowały się m.in. sporządzanie kontraktów socjalnych, wykonywanie pracy socjalnej, prowadzenie Klubu Integracji Społecznej, aktywizacja zawodowa, społeczna i edukacyjna mieszkańców poszczególnych osiedli, rozwijanie sieci współpracy pomiędzy mieszkańcami i podmiotami działającymi w ramach danych społeczności.

W celu pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównania ich szans w latach 2021–2024 Miasto realizowało zadanie publiczne pn. „W kierunku samodzielności – Mieszkania Wspomagane-Treningowe w Mieście Poznań”. Było ono realizowane w ramach otwartego konkursu ofert (nr 51/2021) dotyczącego prowadzenia mieszkań dla osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Zadanie było realizowane w ramach trwałości projektu pn. „Mieszkania wspomagane-treningowe w Mieście Poznań” (2018–2021). W efekcie tego zadania w 2023 r. prowadzono 9 mieszkań treningowych z 50 miejscami, które były wykorzystane w 80%.W społecznościach, w szczególności marginalizowanych, MOPR świadczył „Usługę organizowania społeczności lokalnej”. Opierała się ona na długofalowym procesie wzmacniania potencjału zarówno społeczności jako całości, jak i poszczególnych osób, rodzin, grup, tworzenia sieci współpracy oraz budowania struktur wspierających rozwiązywanie lokalnych problemów.

W grudniu 2023 r. Miasto wraz z MOPR-em i DPS-em przy ul. Konarskiego wspólnie z Fundacją Sowelo rozpoczęło realizację nowego projektu pn. „Pomoc po sąsiedzku – rozwój systemu usług społecznych świadczonych w społeczności lokalnej dla mieszkańców Poznania”. Współfinansowany jest on przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021–2027 (FEW 2021–2027). Projekt ma przyczynić się do utworzenia 188 miejsc świadczenia usług w społeczności lokalnej, z których w założeniu projektu ma skorzystać ponad 1 tys. osób potrzebujących wsparcia w codziennym funkcjonowaniu ze względu na wiek, stan zdrowia lub niepełnosprawność.

Celem Pracowni Ekonomii Społecznej „Ładne rzeczy” było wzmacnianie lokalnych podmiotów ekonomii społecznej oraz promocja tematyki społecznej i społecznej odpowiedzialności biznesu. W 2023 r. zakończył się projekt pn. „Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarnej”, w ramach którego powstała Pracownia. Kontynuuje ona swoją działalność dzięki kolejnemu projektowi pod tą samą nazwą. Projekt, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej z FEW 2021–2027, realizowany jest przez Miasto oraz Fundację Pomocy Wzajemnej Barka.

Kierunki miejskiej polityki w zakresie równego traktowania, w tym przeciwdziałania dyskryminacji, wyznaczał Zespół ds. Polityki Równości i Różnorodności. Istotną rolę w kształtowaniu postaw tolerancji odgrywała również Komisja Dialogu Obywatelskiego przy Pełnomocniczce Prezydenta Miasta Poznania ds. polityki równościowej. Na zlecenie Miasta organizacje pozarządowe realizowały działania w ramach polityki równościowej. Wśród nich znalazły się:

• udzielanie specjalistycznego wsparcia dla osób narażonych na łamanie praw człowieka, zagrożonych dyskryminacją i dyskryminowanych – m.in. wsparcie grupowe i indywidualne osób LGBT+ oraz ich rodzin, zapewnienie doradztwa prawnego osobom transpłciowym, wsparcie psychologiczne i psychiatryczne dzieci i młodzieży dyskryminowanej i narażonej na dyskryminację;
• prowadzenie mieszkania interwencyjnego dla pełnoletnich osób LGBT+ w kryzysie bezdomności (w ciągu roku skorzystało 15 osób);
• upowszechnianie i ochrona praw kobiet – udzielono pomocy 175 kobietom poprzez m.in.: porady prawne, wsparcie psychologiczne, grupy wsparcia, przeszkolenie 40 wolontariuszy z procedur i form pomocy dla kobiet doświadczających przemocy;
• działania edukacyjne i zwiększające wiedzę w zakresie równości i różnorodności – wsparcie dzieci i młodzieży LGBT+, warsztaty podnoszące kompetencje nauczycieli w zakresie wiedzy o pracy z dziećmi i młodzieżą LGBT+, spotkania kulturalno-edukacyjne mające na celu podniesienie poziomu akceptacji i zrozumienia dla grup wykluczonych, spoty radiowe oraz podcasty dla mieszkańców Poznania na temat nierównego traktowania ludzi, zwłaszcza kobiet, poruszających temat przemocy ekonomicznej oraz cyberprzemocy;
• wzmocnienie widoczności kobiet w życiu publicznym – budowanie aktywnej postawy kobiet w społecznościach lokalnych (cykle szkoleniowo-warsztatowe dla 126 kobiet wspierające budowanie postawy liderskiej, dobrostan psychiczny uczestniczek i wzrost ich samoświadomości);
• pilotażowe działania edukacyjne dla nauczycieli i osób pracujących z młodzieżą w sferze właściwej komunikacji z młodymi osobami transpłciowymi – m.in. szkolenia dla nauczycieli, publikacja popularnonaukowa „Sytuacja prawna osób niecispłciowych w szkole”, webinar o właściwej komunikacji z młodymi osobami transpłciowymi, panel ekspercki i sesja Q&A dla nauczycieli i osób pracujących z młodzieżą.

W Poznaniu odbył się „Poznański Tydzień Równości” propagujący równość i obejmujący prelekcje i panel dyskusyjny dotyczący filmów oraz literatury, warsztaty integracyjno-wzmacniające dla rodzin LGBT+, piknik równościowy, panel dyskusyjny pn. „Transpłciowy Pacjent”, warsztaty serwisowania rowerów oraz warsztaty pn. „Skutecznie aplikuj o pracę”.

Piknik na placu Kolegiackim oficjalnie zakończył Poznański Tydzień Równości 2023

Źródło: UMP

W 2023 r. Miasto realizowało projekt pn. „Poznanianki”, który obejmował następujące działania:

• realizację akcji społecznej „Poznanianki 2023”, której zwyciężczyniami, wyłonionymi spośród 59 kandydatek, zostały: Agnieszka Kubicka, Aleksandra Sudolska, Fundacja Matecznik (Alicja Nowaczyk i Anna Furmaniuk), Maria Andruchiv oraz Wioletta Bogusz; akcja powstała, by uhonorować utalentowane, wrażliwe, aktywne, pracowite oraz inspirujące poznanianki i przybliżać innym ich działalność;

• zorganizowanie „Poznańskiego Tygodnia Kobiet” (7–14.10.2023 r.), podczas którego poznanianki mogły uczestniczyć w 33 wydarzeniach zorganizowanych przez organizacje pozarządowe, takich jak m.in. warsztaty, spotkania, wykłady, „Babska Sobota” w POSUM (specjalna edycja „Białej Soboty” przygotowana z myślą umożliwienia kobietom przeprowadzenia bezpłatnych badań);
• zorganizowanie konferencji „Women Talk” z panelami dyskusyjnymi poświęconymi tematom: zdrowie, siostrzeństwo i inkluzywność wraz z wydarzeniem „Rozmowy przy stole” (spotkanie ze zwyciężczyniami akcji „Poznanianki 2023”).

Tydzień Kobiet i konferencja „Women Talk”

Źródło: UMP