W Poznaniu zameldowani byli cudzoziemcy z ponad 120 państw z 6 kontynentów, w tym 84% z Europy. Najwięcej cudzoziemców spoza Europy było obywatelami Turcji, Indii, Kazachstanu i Chin.
Na poznańskich uczelniach studiowało w trybie stałym lub czasowym – w ramach programu „Erasmus+” – 7,8 tys. cudzoziemców, głównie na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza (UAM), Uniwersytecie Medycznym, Uniwersytecie Ekonomicznym, Uniwersytecie WSB Merito, Politechnice Poznańskiej oraz w Collegium Da Vinci. Na pełen program studiów najczęściej przyjeżdżali do Poznania studenci z Ukrainy, Białorusi, Turcji, Chin, Azerbejdżanu, Indii, Tajwanu i Rwandy. Na wymianę czasową najwięcej studentów przyjeżdżało z Turcji, Hiszpanii, Kazachstanu, Francji, Portugalii i Włoch.
Wśród cudzoziemców przeważali Ukraińcy, w tym uchodźcy wojenni oraz tymczasowi pracownicy zatrudnieni na podstawie oświadczeń pracodawców o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom, zezwolenia na pracę sezonową, powiadomienia o podjęciu pracy przez cudzoziemca lub pozwolenia na pracę. Szacuje się, że było ich łącznie do 65 tys. osób.
W Poznaniu i powiecie poznańskim zarejestrowano 27,9 tys. oświadczeń pracodawców o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom (o 32,9 tys. mniej niż rok wcześniej), w tym najwięcej dla osób z Białorusi (43%), Ukrainy (28%), i Gruzji (20%).
Od 2022 r. uchodźcy z Ukrainy mają także możliwość podejmowania pracy wyłącznie na podstawie powiadomienia o podjęciu pracy przez cudzoziemca. Na podstawie przepisów o pomocy obywatelom Ukrainy w 2023 r. zgłoszono 73,1 tys. powiadomień o podjęciu pracy w Poznaniu i powiecie poznańskim. Więcej informacji na temat zatrudnienia cudzoziemców znajduje się w rozdziale pt. „Rynek pracy”.
Według szacunków Urzędu Miasta Poznania (UMP) w Poznaniu łącznie mieszkało do 90 tys. cudzoziemców, w tym do 65 tys. obywateli Ukrainy.
Po rozpoczęciu wojny w Ukrainie do Poznania przybyło ok. 40 tys. uchodźców wojennych, jednak do końca 2023 r. ich liczba zmniejszyła się do ok. 30 tys. osób.
Do poznańskich szkół uczęszczało ok. 5,3 tys. uczniów uchodźczych z Ukrainy (w tym 3,5 tys. do szkół podstawowych), a do przedszkoli ok. 1,0 tys. (dane Ministerstwa Edukacji i Nauki według stanu na 2.10.2023 r.). Z bezpłatnej nauki języka polskiego korzystało 1,0 tys. uczniów uchodźczych.
Więcej na temat cudzoziemców uczęszczających do poznańskich szkół i placówek oświatowych w rozdziale pt. „Oświata i wychowanie”.
Drugą najliczniejszą grupą cudzoziemców obecną w Poznaniu byli obywatele Białorusi – ich liczbę szacuje się na 10 tys. Obywatele Ukrainy i Białorusi przeważali wśród cudzoziemców zameldowanych (odpowiednio 3,7 i 3 tys. osób), zagranicznych studentów (2,4 i 1,3 tys.) oraz uczniów szkół i przedszkoli (12,5 tys. i 1,6 tys. osób – stan na wrzesień 2022 r.).
W 2023 r. pracę kontynuował Migrant Info Point, gdzie cudzoziemcy mogli uzyskać informacje i wsparcie związane z legalizacją pobytu, pracą oraz sprawami życia codziennego. Prowadzony był on przez Fundację Centrum Badań Migracyjnych oraz Centrum Integracji Cudzoziemców (na poziomie wojewódzkim – nadzorowane przez Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej). Cudzoziemcy ze statusem uchodźcy i z ochroną uzupełniającą korzystali z indywidualnych programów integracji (102 obywateli Białorusi, Afganistanu i Turcji).
Ponadto Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej (ROPS) w Poznaniu zrealizował pilotażowy projekt pn. „Budowanie struktur dla integracji cudzoziemców w Polsce – etap II – pilotaż Centrów Integracji Cudzoziemców”, który współfinansowany był ze środków Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji oraz z budżetu centralnego. W ramach projektu powstały lokalne Centra Integracji Cudzoziemców, m.in. w Poznaniu. Projekt zakończył się 30 września 2023 r.
W lutym 2023 r. Rada Miasta Poznania (RMP) przyjęła Uchwałą Nr LXXIX/1429/VIII/2023 dokument pn. „Polityka na rzecz integracji migrantek i migrantów w Poznaniu”, który zawiera cele Miasta w zakresie działań na rzecz cudzoziemców. Dla celów doradczo-konsultacyjnych w zakresie realizacji Polityki, Rada Miasta Poznania uchwałą Nr LXXIX/1576/VIII/2023 z dnia 6 czerwca 2023 r. powołała Radę ds. integracji migrantek i migrantów, określając jej skład oraz zadania.
Po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego w Ukrainie i zidentyfikowaniu przez Miasto Poznań zadań związanych z zaspokojeniem podstawowych potrzeb rosnącej liczby uchodźców wojennych z Ukrainy przybywających do Poznania, w marcu 2022 r. RMP przyjęła Uchwałę Nr LXI/1136/VIII/2022 w sprawie zakresu pomocy świadczonej przez Miasto Poznań na rzecz obywateli Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, której czas obowiązywania został ostatecznie przedłużony do 30 czerwca 2024 r. Powołano Samorządowy Zespół Koordynujący Pomoc Uchodźcom z Ukrainy. W 2023 r. działał także Zespół Sieciujący współpracę Miasta z organizacjami pozarządowymi wspierającymi pomoc Ukrainie. Aby usprawnić i skoordynować działania na rzecz wsparcia Ukrainy, w ramach Zespołu Sieciującego powołany został Zespół Sterujący, w skład którego wchodzili przedstawiciele Urzędu, miejskich jednostek organizacyjnych, miejskich spółek oraz organizacji pozarządowych. Prezydent Miasta Poznania 7 października 2022 r. Zarządzeniem nr 746/2022/P powołał Zespół ds. wpływu sytuacji na Ukrainie na funkcjonowanie Miasta Poznania, który Zarządzeniem nr 280/2023/P z dnia 25.04.2023 r. został przekształcony w Zespół ds. monitorowania i projektowania działań związanych z sytuacją w Ukrainie.
Miejskie portale internetowe zostały przetłumaczone na język ukraiński, uruchomiony został również w języku ukraińskim system do nadawania PESEL ze statusem UKR, dzięki któremu wizyty w urzędzie odbywały się w sposób płynny.
Miasto prowadziło cykliczne szkolenia oraz udzielało porad dotyczących podejmowania pracy oraz rozpoczynania działalności gospodarczej. Organizowane były również wydarzenia dla obywateli Ukrainy na temat polskiego rynku pracy.
W Poznaniu przygotowano dla uchodźców wojennych z Ukrainy łącznie 724 miejsca w obiektach zakwaterowania zbiorowego prowadzonych zarówno przez Wojewodę Wielkopolskiego jak i Miasto (w tym Miasto zapewniało 319 miejsc). W porównaniu do grudnia 2022 r. liczba miejsc noclegowych zmalała o ponad 350. Wpływ na to miało zmniejszające się zapotrzebowanie na zorganizowane miejsca pobytu i usamodzielnianie się obywateli Ukrainy.
Na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terenie tego państwa, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie (MOPR) w Poznaniu objął pomocą materialną 1012 rodzin (2433 osoby), z czego wsparciem objęto 1096 dzieci i 1337 osób dorosłych.
Tabela 1. Formy wsparcia udzielone obywatelom Ukrainy w 2023 r.
| Forma wsparcia | Liczba osób |
| zasiłek stały | 315 |
| zasiłek okresowy | 449 |
zasiłek celowy |
503 |
| posiłek | 533 |
| usługi opiekuńcze | 4 |
| sprawienia pogrzebu | 19 |
Źródło: Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Poznaniu
W Poznańskim Centrum Świadczeń (PCŚ) obywatele Ukrainy mogli otrzymać świadczenie 300+ (wsparciem objęto 3644 osoby), świadczenie rodzinne (dla 1239 dzieci) i szkolne (88 uczniów otrzymało stypendium, a 4 uczniom przyznano zasiłek). Dodatkowo wypłacane były jednorazowe świadczenia z tytułu zakwaterowania i wyżywienia. Dla osób potrzebujących Miasto Poznań dofinansowywało miejsca zbiorowego żywienia, gdzie wydawane były ciepłe posiłki oraz pakiety z żywnością.
Na stronach Miasta działał wortal ukraińskojęzyczny z informacjami dotyczącymi m.in. spraw urzędowych dla osób z Ukrainy nieposługujących się językiem polskim.
Współpraca Miasta z Funduszem Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci (UNICEF) rozpoczęła się w październiku 2022 r. W ramach tego porozumienia UNICEF przekazał środki finansowe na działania wspierające dzieci uchodźcze z Ukrainy oraz ich integrację ze społecznością lokalną. W pięciu sekcjach: „Ochrony socjalnej”, „Ochrony dziecka”, „Rozwoju i aktywizacji młodzieży”, „Edukacji” oraz „Zdrowia i odżywiania” wsparciem objęto blisko 100 działań. Obejmowały one m.in. dostęp do usług medycznych, konsultacje psychologiczno-pedagogiczne, zapewnienie opieki i szerokiej oferty zajęć dla dzieci i młodzieży, wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez organizację dodatkowych lekcji języka polskiego, korepetycji, doposażenie placówek w sprzęt komputerowy, doradztwo zawodowe. Oferowano wspólny udział w wydarzeniach i działaniach kulturalnych o charakterze festiwalowym, edukacyjnym, społeczno-integracyjnym i artystycznym. Od 2022 r. funkcjonował również stacjonarny punkt Spilno Hub przy ul. Bukowskiej. W Punkcie prowadzone były działania pomocowe dla dzieci i młodzieży oraz ich rodzin i opiekunów prawnych, szczególnie uchodźców z Ukrainy. Obejmowały one m.in. udzielanie informacji na temat praw i obowiązków w Polsce, wsparcie psychologiczne, edukacyjne, prawne, organizację opieki oraz zajęć dla dzieci i młodzieży, a także aktywizację zawodową rodziców.
Miasto kontynuowało pomoc dla firm z Ukrainy (SIS oraz Sigma Software – rozpoczynających swoją działalność w Poznaniu po 24.02.2022 r.), m.in. poprzez ich czynne wspieranie w procesach rekrutacyjnych (organizowanie spotkań z reprezentantami najważniejszych poznańskich uczelni) oraz publikowanie ogłoszeń o rekrutacji na kanałach mediów społecznościowych czy uczestniczenie w Targach Pracy na Wydziale Matematyki i Informatyki UAM.
Spółka Aquanet S.A. przekazała na rzecz objętej wojną Ukrainy darowiznę rzeczową w postaci 7 samochodów marki Ford Transit. Samochody te zostały przekazane przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym działającym na terenie Ukrainy (między innymi w miastach: Charków, Izium, Wyszogród).
We wrześniu 2023 r. Międzynarodowe Targi Poznańskie zorganizowały Kongres Odbudowy Ukrainy „Common Future”, w którym uczestniczyła delegacja z Obwodu Charkowskiego.