W dniu 11 lipca 2023 r. Rada Miasta Poznania podjęła Uchwałę Nr LXXXVIII/1670/ VIII/2023 w sprawie Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Poznania (Studium). Jest ono dostępne jest na stronie Miejskiej Pracowni Urbanistycznej (zakładka: „Obowiązujące Studium”) oraz w poznańskim Biuletynie Informacji Publicznej (BIP).
Nowe STUDIUM dla miasta Poznania
Źródło: MPU
Biorąc pod uwagę główne wytyczne dla rozwoju funkcjonalno-przestrzennego Poznania wynikające z analiz, uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego oraz konsultacji społecznych, sformułowano sześć zasadniczych założeń, na których opierają się kierunki rozwoju przestrzennego Poznania w perspektywie najbliższych lat:
- miasto zielono-błękitnej sieci – jest odpowiedzią polityki przestrzennej Poznania na wyzwania polityki adaptacji do zmian klimatu, która łączy potrzebę zachowania struktur systemu przyrodniczego z wyzwaniem kreacji nowych jego elementów w lokalnej skali poszczególnych osiedli oraz rozbudowy systemu naturalnej i sztucznej retencji wody; wyspy ciepła, opady nawalne czy deficyty zaopatrzenia w wodę wymagają podjęcia zdecydowanych zmian w dotychczasowych celach rozwoju, opartych na założeniu trwałych i niezmiennych uwarunkowań środowiskowych; Studium, uwzględniając położone w obrębie Poznania korytarze ekologiczne o istotnym znaczeniu w skali kraju i regionu, wskazuje działania sprzyjające zachowaniu, ochronie i wzbogacaniu walorów przyrodniczych terenów współtworzących klinowo-pierścieniowy system zieleni miasta; wyznacza złożoną sieć powiązań, które łączyć będą ze sobą obszary zieleni, w szczególności obszary klinowo-pierścieniowego systemu zieleni miasta; rozwijając dotychczasową politykę przestrzenną miasta zakłada ochronę, poza systemem klinowo-pierścieniowym, lokalnych terenów zieleni o powierzchni powyżej 5 000 m2 jako osiedlowych form zieleni (ich podstawową rolą, wynikającą z rozproszenia i niewielkich powierzchni, jest wzmacnianie odporności na zmiany klimatu lokalnych struktur urbanistycznych terenów zurbanizowanych); w Studium wprowadzono sieć łączników zieleni (stanowiących ważniejsze połączenia piesze lub rowerowe pomiędzy klinami zieleni miasta a większymi obszarami wyłączonymi z zabudowy), prowadzących wzdłuż różnych form zieleni, co zwiększa dostępność do terenów zieleni, które obok funkcji przyrodniczych stanowią przestrzenie rekreacji i wypoczynku mieszkańców; Studium, wskazując granice pomiędzy ochroną walorów przyrodniczych a ofertą sportowo-rekreacyjną, uwzględnia przenikanie się obu tych celów i umożliwia takie formy zagospodarowania, które umożliwiają realizację obu celów polityki przestrzennej, szczególnie w dolinie rzeki Warty oraz 4 największych miejskich jezior; miasto zielono-błękitnej sieci to miasto budujące odporność na ewoluujące uwarunkowania środowiskowe oraz ograniczające wpływ struktur urbanistycznych na negatywne konsekwencje nadchodzących zmian klimatu;
- miasto mozaika – rozumiane jako miasto wielu funkcji, które łączą się i mieszają ze sobą, minimalizując wzajemne kolizje; wzbogacając przestrzenie zabudowy mieszkaniowej o tereny zieleni czy kreując lokalne centra usługowe, Studium wzmacnia trend powrotu do centrum miasta rzemiosła i powiązanej z wysokim poziomem technologicznym kreatywnej produkcji (będzie to jednocześnie czynnik ograniczający potrzeby transportowe i infrastrukturalne nowych inwestycji); w efekcie wzrośnie atrakcyjność przestrzeni śródmiejskiej oraz rola innowacyjności w rozwoju gospodarczym Poznania; w Studium wskazano przestrzeń dla produkcji i usług, w tym również o charakterze metropolitalnym i wyróżniającym Poznań w skali kraju, będących generatorami rozwoju miasta i gwarantujących miejsca pracy; idea miasta mozaiki to również struktury urbanistyczne miasta przygotowane na trend przeobrażania monofunkcyjnych, wielkopowierzchniowych centrów handlowych; Studium umożliwia ich przekształcenie w nowoczesne centra usług i zamieszkania lub tereny usługowo-produkcyjne, gdzie harmonijnie i efektywnie wykorzystana zostanie przestrzeń dla budowy nowych, wielofunkcyjnych kwartałów miejskich;
- miasto dogodnego transportu – określone w Studium poprzez model układu transportowego, będący realizacją idei opartej na zasadzie ograniczania dostępności śródmieścia dla ruchu samochodowego na rzecz transportu zbiorowego oraz kreowania zasad preferowanej formy dostępności komunikacyjnej poszczególnych fragmentów miasta, w zależności od ich charakteru; model wyznacza podstawowy system dróg oparty o ramy komunikacyjne, a także trasy tramwajowe prowadzone przede wszystkim do terenów zabudowy mieszkaniowej; elementy te wspierane są przez trasy rowerowe, w których „Wartostrada” i rowerowy szlak jezior łączą ciągi radialne i dzielnicowe; nowe trasy tramwajowe, dworce i stacje kolejowe, dworce komunikacji miejskiej i podmiejskiej oraz parkingi „Park& Ride” (P&R) tworzą integralną sieć, która wzmocni w mieście konkurencyjność transportu zbiorowego wobec transportu indywidualnego;
- miasto krótkich odległości – czyli miasto zielono-błękitnej sieci oraz wielofunkcyjnego wykorzystania przestrzeni, budowane na efektywnym systemie transportowym; miasto, gdzie zaspokajanie codziennych potrzeb mieszkańców, w tym dostęp do terenów zieleni czy usług publicznych, możliwe jest w ich bliskim otoczeniu, bez konieczności przemieszczania się komunikacją indywidualną; w Studium wskazano dla każdego osiedla lokalne centra usługowe – miejsca koncentracji usług tworzące zwartą przestrzeń, realizowaną w formie targowisk, samodzielnej zabudowy usługowej bądź jako lokale usługowe sytuowane w parterach budynków mieszkalnych; lokalne centra usługowe zostaną urozmaicone wykreowaną w ich
bezpośrednim sąsiedztwie wysokiej jakości ogólnodostępną przestrzenią placów, zieleńców, parków kieszonkowych – miejsc spotkań, wypoczynku i rekreacji, wzbogaconych o elementy małej architektury, przystosowanych do potrzeb różnych grup wiekowych; - miasto synergii – to miasto, gdzie działania poszczególnych uczestników procesów rozwojowych są wartością dodaną, która buduje konkurencyjność Poznania, kształtując jego strukturę urbanistyczną i społeczną odporną na zmiany zachodzące w przestrzeni zewnętrznej; zmiany otoczenia gospodarczego lub geopolitycznego nie będą eliminować czy też ograniczać jego potencjału rozwojowego, jeśli zachowana zostanie zasada współodpowiedzialności za miasto; wskazana w Studium polityka przestrzenna odpowiada na potrzebę synchronizacji działań publicznych i prywatnych, dając podstawy do budowania miasta wysokiej jakości i zwiększania poziomu życia jego mieszkańców; miasto synergii to miasto włączające mieszkańców w proces partycypacji w podejmowaniu decyzji planistycznych, gdzie system konsultacji społecznych umożliwia współpracę wielu uczestników procesu zmian w przestrzeni miasta i projektowanie deliberatywne, realizujące ideę miasta wspólnego;
- „powrót do miasta” – to reurbanizacja i koncentrowanie procesów odnowy i rewitalizacji, przyjmując jako priorytet wykorzystanie terenów zurbanizowanych i zagospodarowanych, szczególnie tych, gdzie zapewniony jest dostęp do istniejącej infrastruktury transportowej i technicznej oraz aktywizujący przestrzenie niewykorzystanego potencjału terenów poprzemysłowych; realizacja różnych form nowej zabudowy mieszkaniowej, w szczególności wielorodzinnej, następować będzie w zasięgu bliskiej dostępności do transportu publicznego, a także przy założeniu optymalnego dostępu do terenów zieleni oraz lokalnych centrów usług; oznacza to zarówno rozwój nowych dzielnic peryferyjnych, jak i inwestycje w strefie centralnej, szczególnie w sąsiedztwie zintegrowanych z komunikacją zbiorową trzech dworców kolejowych: Poznań Główny, Poznań Garbary i Poznań Wschód.
W Studium, poza wskazaniem głównych kierunków zagospodarowania, wyznacza się także obszar śródmieścia, tworzący zgrupowanie historycznej, intensywnej zabudowy obejmujący Ostrów Tumski, Śródkę, strefę centralną, w tym Stare Miasto, historycznie ukształtowane dzielnice: Jeżyce, Łazarz, Wilda oraz wskazane tereny prawobrzeżnej Warty, w tym obszar tzw. Łaciny i Głównej.
Wykres 10. Tereny Poznania według kierunków przeznaczenia (brutto)
Źródło: Miejska Pracownia Urbanistyczna
Dla zabezpieczenia priorytetów Miasta w polityce przestrzennej, Studium umożliwia sporządzanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w celu uczynienia Poznania miastem: w „zielono-błękitnej sieci”, „dogodnego transportu” i „krótkich odległości”, a także stworzenia warunków zachęcających do mieszkania w mieście oraz rozwijania miasta metropolitalnego wielu funkcji.