Miasto Poznań prowadziło wiele działań profilaktycznych i pomocowych przeciwdziałających wykluczeniu społecznemu skierowanych m.in. do osób w kryzysie bezdomności, długotrwale bezrobotnych, uzależnionych, chorych psychicznie, zwolnionych z zakładów karnych, uchodźców, osób z niepełnosprawnościami.
Dokumentem określającym kierunki działań w odniesieniu do problemów społecznych, występujących w Poznaniu, jest uchwalona przez Radę Miasta Poznania w 2019 r. Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych dla Miasta Poznania na lata 2019-2025. Jej celem jest wyrównywanie jakości życia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, czy też wykluczonych społecznie poprzez:
W 2021 r. Strategia została poddana analizie w ramach działań w projekcie „STRATEGOR. Opracowanie narzędzia do programowania strategicznego w obszarze przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu na poziomie lokalnym dla jednostek samorządu terytorialnego”, który jest realizowany przez Fundację Polskiej Akademii Nauk. Fundacja zapewniła również specjalistyczne konsultacje. Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Jedną z najczęstszych form wykluczenia społecznego jest bezdomność, która powoduje brak poczucia bezpieczeństwa.
W Poznaniu w 2021 r. w ramach Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (MOPR) funkcjonował Punkt Obsługi Klienta Działu Pomocy Osobom Bezdomnym przy ul. Gronowej 22.
W wyniku działań MOPR-u, w 2021 r. blisko 1,4 tys. osób w kryzysie bezdomności zostało objętych różnymi dedykowanymi usługami, do których należały m.in.:
Na terenie Poznania w 2021 r. zlokalizowano 152 miejsca przebywania osób w kryzysie bezdomności (tzw. koczowiska), w których wsparciem objęto 203 osoby. Miejsca te były stale monitorowane przez specjalne patrole.
W 2021 r., w ramach zapewnienia instytucjonalnego bezpieczeństwa osobom w kryzysie bezdomności, dostępnych było 767 stałych miejsc w 14 ośrodkach dla osób w kryzysie bezdomności, w tym w 3 ośrodkach (210 miejsc) zlokalizowanych poza Poznaniem (w Błońsku, Gościejewie i Rożnowicach). Miasto Poznań dofinansowało 330 miejsc na terenie Poznania oraz 54 miejsca poza miastem, co stanowiło 50% dostępnych miejsc oferowanych przez ośrodki dla osób w kryzysie bezdomności.
Ośrodki wsparcia dla osób w kryzysie bezdomności prowadzone były przez następujące podmioty:
Poza działaniami bieżącymi, w tym głównie instytucjonalnym wsparciem osób w kryzie bezdomności w ośrodkach, Miasto Poznań realizowało oraz wspierało (poprzez np. dotacje) różne projekty informacyjne i prewencyjne dotyczące zjawiska bezdomności i wychodzenia z niej. W 2021 r. zrealizowane zostały m.in. następujące działania:
W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się pandemii COVID-19, zorganizowano „Miejsca czasowej izolacji dla uzależnionych osób będących w kryzysie bezdomności”. Miało to na celu zabezpieczenie pracowników oraz mieszkanek i mieszkańców ośrodków, ale również poznanianek i poznaniaków korzystających z przestrzeni publicznej. Osoby zakwalifikowane do pobytu w placówce dla osób w kryzysie bezdomności, kierowane były na 10-dniowy pobyt w miejscu izolacji, równoznaczny z odbyciem 10-dniowej kwarantanny przed przyjęciem do placówki. Miejsca dla osób w kryzysie bezdomności przygotowano w 2 placówkach.
W celu eliminacji bezdomności Miasto Poznań bierze udział w międzynarodowym projekcie „ROOF”, realizowanym w latach 2020-2022 w ramach Europejskiej Sieci Planowania Działań URBACT. Liderem projektu jest Belgia, a partnerami: Polska, Grecja, Portugalia, Rumunia, Szkocja, Francja, Włochy. Projekt polega na wdrożeniu innowacyjnych rozwiązań mieszkaniowych na poziomie dużych miast, gdzie najczęściej występuje zjawisko bezdomności, w tym koncepcji Housing First, czyli „najpierw mieszkanie”, które osoby będące w kryzysie bezdomności otrzymują bez wstępnych warunków. Dla realizacji projektu utworzono Lokalną Grupę Działania URBACT, złożoną z przedstawicielek i przedstawicieli różnych wydziałów Urzędu Miasta Poznania, miejskich jednostek organizacyjnych oraz podmiotów zewnętrznych. Jednym z zadań grupy jest opracowanie Lokalnego Planu Działania, który definiuje problemy związane z bezdomnością w Poznaniu oraz formułuje koncepcję ich rozwiązania. Efektem realizacji projektu jest wstępnie opracowana koncepcja metodyki liczenia osób w kryzysie bezdomności oraz zebranie i zestawienie kosztów realizacji usług na rzecz osób w kryzysie bezdomności ponoszonych w Poznaniu.
Reintegracją zawodową i społeczną osób, które z różnych przyczyn mają trudności w odnalezieniu się na rynku pracy i są zagrożone wykluczeniem społecznym zajmują się Centra Integracji Społecznej (CIS). Swoją ofertę CIS-y kierują m.in. do osób w kryzysie bezdomności realizujących indywidualny program wychodzenia z bezdomności, osób uzależnionych, chorych psychicznie, długotrwale bezrobotnych, zwolnionych z zakładów karnych, uchodźców, osób z niepełnosprawnościami. Działania CIS-ów obejmują m.in. opracowanie Indywidualnego Programu Zatrudnienia Socjalnego, organizację warsztatów zawodowych, zajęć edukacyjnych z różnych dziedzin, doradztwo zawodowe, rozwój osobisty, zajęcia planowania życia. W Poznaniu w 2021 r. funkcjonowało 5 Centrów Integracji Społecznej:
W 2021 r. do CIS-ów zostały skierowane 504 osoby, spośród których 265 osób rozpoczęło udział w zajęciach CIS-ów, a 12 osób po ich zakończeniu podjęło zatrudnienie.
W celu przeciwdziałania zagrożeniom wykluczenia społecznego spowodowanego m.in. zadłużeniem, w 2021 r. działalność kontynuowała Spółdzielnia Socjalna „Poznanianka”. Spółdzielnia dawała możliwość odpracowania zadłużenia w opłatach za czynsz w mieszkaniach komunalnych oraz wspierała osoby pozostające długotrwale bez zatrudnienia bądź mające problemy z utrzymaniem pracy. W 2021 r. zatrudnienie w spółdzielni uzyskało łącznie 19 osób. Zatrudnieni przez spółdzielnię zajmowali się przede wszystkim wykonywaniem zadań na rzecz Miasta Poznania i miejskich jednostek organizacyjnych. Spółdzielnia zapewniała także reintegrację społeczną pracowników i pracowniczek, udzielając im pomocy, m.in. prawnej, psychologicznej, przy wychodzeniu z bezdomności oraz organizując spotkania reintegracyjne. Spółdzielnia utrzymywała się w całości z realizowanych zleceń.
Do zmniejszenia skali zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem społecznym mają przyczynić się projekty dofinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego „Feniks Bis” (2019-2021) o wartości ok. 4 mln zł oraz „Feniks Trzeci” (2021-2023) o wartości 4,1 mln zł. Projekty realizuje Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie. Głównym założeniem obu projektów jest poprawa sytuacji życiowej ponad 400 osób mieszkających w Poznaniu i korzystających ze świadczeń pomocy społecznej, m.in. poprzez:
Wzmacnianie lokalnych podmiotów ekonomii społecznej oraz promocja tematyki społecznej i społecznej odpowiedzialności biznesu jest celem funkcjonującej w Poznaniu Pracowni Ekonomii Społecznej „Ładne rzeczy”. Pracownia powstała w ramach projektu „Wielkopolskie Centrum Ekonomii Solidarnej”, realizowanego w latach 2018-2023 przez Fundację Pomocy Wzajemnej Barka (lider) oraz Miasto Poznań (partner), które pozyskały na ten cel dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Społecznego. Siedzibę pracowni zlokalizowano przy ul. św. Marcin. W pracowni w 2021 r. przeprowadzono prezentację produktów i usług podmiotów ekonomii społecznej, działania edukacyjne, a także spotkania, warsztaty i seminaria poświęcone tematowi ekonomii społecznej, zorganizowano spotkania z osobami pracującymi w sektorze ekonomii społecznej oraz wydarzenia pozwalające na nawiązywanie kontaktów sektora ekonomii społecznej z biznesem. Ponadto zorganizowano m.in. kiermasze społeczne i Targi Ekonomii Społecznej, przeprowadzono zajęcia na temat ekonomii społecznej w szkołach podstawowych, kampanię promującą ekonomię społeczną.
W 2021 r. w Poznaniu odbył się „Poznański Targ Dobra”, który był połączeniem Dnia Organizacji Pozarządowych oraz Targów Ekonomii Społecznej. Wydarzenie odbyło się pod hasłem „Zasiej Dobro” i zakończył tydzień, podczas którego 70 organizacji pozarządowych prezentowało poznaniankom i poznaniakom swoją działalność. Podczas „Poznańskiego Targu Dobra” odbył się również kiermasz społeczny pod hasłem „dobro-branie”, którego celem było promowanie zakupu rzeczy i korzystania z usług wykonanych przez spółdzielnie socjalne czy Warsztaty Terapii Zajęciowej. Zysk ze sprzedaży produktów przeznaczono na utrzymanie miejsc pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, rehabilitację i wsparcie dla osób z niepełnosprawnościami, a także na realizację działań społecznych na terenie Poznania.
Miasto Poznań wspierało inicjatywy w celu pełnej integracji obcokrajowców z osobami mieszkającymi w Poznaniu oraz udzielało pomocy, m.in. poprzez działania takie, jak: wypłata świadczeń pieniężnych dla posiadaczy Karty Polaka, repatriantów i członków ich rodzin zapraszanych przez Miasto Poznań oraz cudzoziemców, którzy uzyskali zgodę na pobyt ze względów humanitarnych lub na pobyt tolerowany na terytorium RP, a także przez działalność Fundacji Centrum Badań Migracyjnych i realizację projektów Migrant Info Point oraz #AKTYWATOR WLKP, w ramach którego działają m.in. infolinia Migrant.info oraz Poznański Ośrodek Integracji – POINT, będący rozszerzeniem działalności Migrant Info Point – miejsca kompleksowej obsługi cudzoziemek i cudzoziemców.
Więcej informacji o cudzoziemkach i cudzoziemcach w rozdziale Cudzoziemcy i cudzoziemki w Poznaniu.
W ramach działań w celu zapewnienia wszystkim dzieciom i młodzieży równych szans na kształcenie oraz wspierania ich rozwoju edukacyjnego, Miasto Poznań zrealizowało programy pomocowe skierowane do osób uczących się i ich rodzin, w tym w formie różnego rodzaju świadczeń finansowych. Bezpośrednia pomoc materialna dla uczennic i uczniów o charakterze socjalnym w 2021 r. polegała na następujących działaniach:
Miasto Poznań aktywnie realizuje działania na rzecz równości i szacunku do drugiego człowieka.
Od 2018 r. kierunki miejskiej polityki w zakresie równego traktowania, w tym przeciwdziałania dyskryminacji – ze względu na płeć, pochodzenie etniczne i narodowe, wiek, orientację seksualną, wyznanie, stopień sprawności czy status społeczno-ekonomiczny – wyznacza Zespół ds. Polityki Równości i Różnorodności. W skład zespołu wchodzą osoby reprezentujące stronę społeczną – Radę Miasta Poznania oraz Poznańską Radę Pożytku Publicznego – miejskie urzędniczki i urzędnicy, reprezentujący wydziały Urzędu Miasta Poznania, których zadania związane są z realizowaniem polityki społecznej i edukacyjnej oraz grono eksperckie wyłonione w drodze konkursu.
Istotną rolę w kształtowaniu postaw tolerancji odgrywa również Komisja Dialogu Obywatelskiego (KDO) przy Pełnomocniczce Prezydenta Miasta Poznania ds. polityki równościowej. W 2021 r. odbyło się 8 posiedzeń KDO, a wśród najważniejszych działań podejmowanych przez KDO należy wymienić:
W celu zwiększenia powszechności korzystania z mediacji i podnoszenia kompetencji kadry nauczycielskiej i wychowawczej, Miasto Poznań zleciło prowadzenie centrum mediacji, w tym również organizację mediacji rówieśniczych w szkołach. Kwota przeznaczona na to zadanie w 2021 r. wynosiła 100 tys. zł.
W 2021 r. Poznań prezentował się jako miasto przyjazne i tolerancyjne podczas III Poznańskiego Tygodnia Tolerancji, w trakcie którego zorganizowano 30 wydarzeń promujących szacunek i akceptację wobec każdego człowieka, niezależnie od jego poglądów, wyznania, wieku, płci, koloru skóry, orientacji seksualnej, pochodzenia czy stopnia sprawności. Wśród wydarzeń odbywających się stacjonarnie lub online znalazły się m.in.:
Inicjatywy organizacji pozarządowych działających na rzecz społeczności lokalnych, w tym również budowania postaw prorównościowych, prezentowane były m.in. w Strefie Równości, która była jedną z siedmiu stref tematycznych zorganizowanych podczas Poznańskiego Targu Dobra.
W poznańskich szkołach w 2021 r. kontynuowano, realizowane od 2018 r., zajęcia pozalekcyjne na temat przeciwdziałania dyskryminacji i wykluczeniu. Podczas zajęć poruszano tematykę wielokulturowości, tolerancji, przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na orientację seksualną, narodowość lub kolor skóry. Każdorazowo o sposobie realizacji zajęć decydowały nauczycielki i nauczyciele, którzy w ramach realizacji zajęć mogli podejmować także współpracę z instytucjami i organizacjami zajmującymi się m.in. pomocą osobom wykluczonym społecznie. Zajęcia dodatkowe w szkołach z zakresu przeciwdziałania dyskryminacji dają szansę na realizację zadań z zakresu budowania relacji szacunku i poszanowania każdego człowieka, budowania wspólnoty w różnorodnej grupie, poznania podstawowych pojęć dotyczących dyskryminacji i kształtowania umiejętności przeciwdziałania takim postawom. W 2021 r. zrealizowano 72 programy zajęć, w tym 51 w szkołach podstawowych oraz 21 w szkołach ponadpodstawowych.