W 2021 r. wydatki Miasta na pomoc mieszkaniową najbardziej potrzebującym mieszkańcom wyniosły ponad 15,2 mln zł.
Dodatek mieszkaniowy
Dodatek mieszkaniowy jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym przez gminę, mającym na celu dofinansowanie do wydatków mieszkaniowych ponoszonych w związku z zajmowaniem lokalu mieszkalnego. Podstawy prawne przyznania dodatku mieszkaniowego regulują:
- ustawa z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (t.j. Dz.U. z 2021 poz. 2021);
- rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 kwietnia 2013 r. w sprawie sposobu przeprowadzania wywiadu środowiskowego, wzoru kwestionariusza wywiadu oraz oświadczenia o stanie majątkowym wnioskodawcy i innych członków gospodarstwa domowego, a także wzoru legitymacji pracownika upoważnionego do przeprowadzenia wywiadu (Dz.U. z 2013 r. poz. 589);
- rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych (Dz.U. 2001 Nr 156, poz. 1817 ze zm.), które obowiązywało do dnia 30 czerwca 2021 r.; rozporządzenie określało m.in. wzór wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego oraz wzór deklaracji o dochodach gospodarstwa domowego;
- uchwała Nr XLVI/836/VIII/2021 Rady Miasta Poznania z dnia 11 maja 2021r. w sprawie wprowadzenia wzoru wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego oraz wzoru deklaracji o dochodach gospodarstwa domowego; uchwała weszła w życie 1 lipca 2021 r.
Przyznanie tej formy pomocy zależy, przede wszystkim, od posiadanego tytułu prawnego do lokalu, miesięcznych dochodów oraz od powierzchni zajmowanego lokalu. Pomoc ta przyznawana jest zawsze na 6 miesięcy i wypłacana z budżetu gminy. Decyzję o przyznaniu dodatku mieszkaniowego wydaje wójt, burmistrz lub prezydent miasta, który ma na jej wydanie jedynie miesiąc od dnia złożenia wniosku w tej sprawie.
Sprawy rozpoznawania wniosków o przyznanie dodatku mieszkaniowego realizuje Poznańskie Centrum Świadczeń (PCŚ), które posiada procedurę przyjmowania i rozpoznawania wniosków, a prawidłowość jej stosowania jest monitorowana zgodnie z przyjętymi wskaźnikami w ramach Systemu Zarządzania w PCŚ. Poprawność i terminowość załatwiania wniosków przedstawiają wskaźniki, które obrazują stosunek procentowy liczby decyzji wydanych w terminie do 23 dni, w stosunku do ogólnej liczby decyzji wydanych w okresach kolejnych kwartałów.
Logo Poznańskiego Centrum Świadczeń
arch. UMP
Wskaźniki do procesu dotyczące załatwiania spraw przed ustawowym terminem
| Rodzaj świadczenia | I kwartał 2021 | II kwartał 2021 | III kwartał 2021 | IV kwartał 2021 |
| Dodatki mieszkaniowe | 92,30% | 84,09% | 94,88% | 94,71% |
źródło: PCŚ
W 2021 r. złożonych zostało 7638 wniosków o dodatek mieszkaniowy. Po rozpoznaniu odrzucono 170 wniosków, w tym: 103 wnioski umorzono, a 67 wniosków pozostawiono bez rozpoznania. Ponadto 355 wniosków otrzymało decyzję odmowną, a w 59 sprawach wstrzymano wypłatę dodatku mieszkaniowego z uwagi na nieopłacanie należnej części czynszu za zajmowany lokal.
W ramach procedury rozpatrywania wniosków o dodatek mieszkaniowy w 2021 r. realizowano następujące działania:
- weryfikację danych klientów z różnych obszarów realizacji zadań przez PCŚ (świadczenia rodzinne, alimentacyjne, pomoc materialna), która pozwala na zbadanie zgodności osób tworzących gospodarstwo domowe;
- przeprowadzono 6 wywiadów środowiskowych dotyczących ustawowych dodatków mieszkaniowych; z uwagi na obowiązujący w kraju stan epidemii, wywiady środowiskowe w roku 2021 r. były rozpisywane i przeprowadzane sporadycznie.
W 2021 r. wypłacono łącznie 41,9 tys. dodatków ( mniej o 1,9% niż w 2020 r.) na kwotę 13,6 mln zł (więcej o 5,6% niż w 2020 r.). Przeciętna kwota dodatku mieszkaniowego wynosiła 324,60 zł
Struktura wypłaconych dodatków mieszkaniowych w Poznaniu według form własności lokali
| 2020 r. | 2021 r. | |||
| Liczba dodatków ustawowych | Kwota dodatków ustawowych | Liczba dodatków ustawowych | Kwota dodatków ustawowych | |
| Spółdzielcze | 8244 | 2 486 208,99 | 8167 | 2 651 049,88 |
| Komunalne | 16 101 | 4 855 765,25 | 15 909 | 2 651 049,88 |
| Czynszowe | 18 258 | 5 506 223,33 | 17 737 | 5 757 307,61 |
| Zakładowe | 87 | 26 320,18 | 79 | 25 669,72 |
| Ogółem | 42 690 | 12 874 517,75 | 41 892 | 13 598 017,45 |
źródło: PCŚ
Największa liczba dodatków została wypłacona dla mieszkańców lokali prywatno-czynszowych (42,3%), komunalnych (38,0%), spółdzielczych (19,5%) oraz dla mieszkańców lokali zakładowych (0,2%).
Głównym beneficjentem dodatku mieszkaniowego były gospodarstwa domowe jednoosobowe – 38,7% przyznanych dodatków.
Struktura wypłaconych dodatków mieszkaniowych w Poznaniu wg liczby osób w gospodarstwie domowym
| Wyszczególnienie | 2020 r. | 2021 r. | ||
| Liczba gospodarstw, którym przyznano dodatek mieszkaniowy ustawowy | Kwota wypłaconych dodatków ustawowych | Liczba gospodarstw, którym przyznano dodatek mieszkaniowy ustawowy | Kwota wypłaconych dodatków ustawowych | |
| 1 osobowych | 2 728 | 4 936 920,92 | 2700 | 5 258 171,65 |
| 2 osobowych | 1 350 | 2 443 127,45 | 1307 | 2 544 852,50 |
| 3 osobowych | 1 125 | 2 035 386,64 | 1097 | 2 139 104,34 |
| 4 osobowych | 1 013 | 1 832 420,99 | 985 | 1 917 403,54 |
| 5 osobowych | 539 | 975 622,43 | 554 | 1 078 316,33 |
| 6 i więcej osobowych | 360 | 651 039,33 | 339 | 660 169,09 |
| Ogółem | 7 115 | 12 874 517,75 | 6982 | 13 598 017,45 |
źródło: PCŚ
Jeżeli lokal mieszkalny nie jest wyposażony w instalację doprowadzającą energię cieplną do celów ogrzewania, w instalację ciepłej wody lub gazu przewodowego z zewnętrznego źródła znajdującego się poza lokalem mieszkalnym, osobie uprawnionej do dodatku mieszkaniowego przyznaje się ryczałt na zakup opału, stanowiący część dodatku mieszkaniowego. Dodatek mieszkaniowy wraz z należnym ryczałtem wypłacany jest zarządcy budynku lub osobie uprawnionej do pobierania należności za lokal mieszkalny na okres przyznania dodatku mieszkaniowego.
W 2021 r. wypłacono ponad 25 tys. ryczałtów na zakup opału w łącznej kwocie 1,2 mln zł.
Kwota wypłacanych ryczałtów za zakup opału
| Wyszczególnienie |
Kwota wypłaconych ryczałtów w 2020 r. |
Kwota wypłaconych ryczałtów w 2021 r. |
| Ryczałty w dodatku mieszkaniowym ustawowym | 1 151 004,92 zł | 1 194 372,76 zł |
źródło: PCŚ
Dodatkowo, po ostatecznym rozpoznaniu wniosków o przyznanie dodatków mieszkaniowych, PCŚ prowadziło działania mające na celu zapobieganie nieuzasadnionym wypłatom świadczeń, tj.:
- współpracowało z zarządcami budynków w celu ustalenia, czy otrzymujący świadczenie klient na bieżąco opłaca różnicę między wysokością „czynszu” a kwotą przyznanego dodatku mieszkaniowego; niedopłata przez okres co najmniej 2 miesięcy skutkuje wstrzymaniem dalszej wypłaty świadczeń;
- w przypadku zaniechania przez zarządcę obowiązku informowania PCŚ o zaleganiu z opłatą czynszową lub gdy informacja przekazana zostanie po wypłacie przyznanego dodatku mieszkaniowego – administrator otrzymuje wezwanie (art. 8 ust. 4 ustawy) do zwrotu wypłaconego świadczenia;
- w momencie powzięcia informacji, że sprawy ostatecznie zakończone decyzjami o przyznaniu dodatku mieszkaniowego zostały rozpoznane w oparciu o fałszywe dowody bądź gdy strona zataiła informacje mające istotny wpływ na sposób rozstrzygnięcia – wzrusza się te decyzje w trybie wznowienia; z reguły nowe rozstrzygnięcia to odmowy przyznanego świadczenia lub przyznanie ich w znacznie mniejszej wysokości, z jednoczesnym wezwaniem do zwrotu na rzecz gminy niesłusznie pobranych kwot w podwójnej wysokości.
Obniżony czynsz
Podstawę prawną dla przyznania obniżonego czynszu stanowi ustawa z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz Uchwała nr LXIX/1274/VII/2018 Rady Miasta Poznania z 3 lipca 2018 r. w sprawie programu gospodarowania mieszkaniowym zasobem Miasta Poznania na lata 2019–2023 ze zmianami.
Obniżka czynszu przysługuje najemcom lokali wchodzących w skład zasobu mieszkaniowego Miasta Poznania, których średni miesięczny dochód w przeliczeniu na członka gospodarstwa domowego w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku nie przekracza 175% kwoty najniżej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym (tj. 2187,50 zł) i 125% tej kwoty w gospodarstwie wieloosobowym (tj. 1562,50 zł) obowiązujących w dniu złożenia wniosku oraz najemcom, którzy zajmują lokal nieprzekraczający odpowiedniej powierzchni.
W 2021 r. o przyznanie obniżonego czynszu zwróciło się 29 najemców. Pozytywnie rozpatrzono 24 wnioski. W 4 przypadkach odmówiono przyznania obniżonego czynszu, a 1 wniosek pozostawiono bez rozpatrzenia.
Zryczałtowany dodatek energetyczny
Podstawę prawną dla przyznania zryczałtowanego dodatku energetycznego stanowi ustawa z 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne.
Zryczałtowany dodatek energetyczny przysługuje osobom, którym przyznano dodatek mieszkaniowy, a które jednocześnie są stronami umowy kompleksowej lub umowy sprzedaży energii elektrycznej, zawartej z przedsiębiorstwem energetycznym, i które zamieszkują w miejscu dostarczania energii elektrycznej.
W 2021 r. wpłynęło 3846 wniosków o wypłatę dodatku energetycznego. Wydano: 3682 decyzje o przyznaniu zryczałtowanego dodatku energetycznego, w 159 przypadkach wydano decyzje odmowne, w 26 sprawach wnioski pozostawiono bez rozpoznania, a w 40 wnioskach umorzono postępowanie. Przeciętna kwota zryczałtowanego dodatku energetycznego wynosiła 14,69 zł. Natomiast łączna kwota wypłat zryczałtowanego dodatku energetycznego wyniosła 317,2 tys. zł.
Dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę do czynszu
Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa (Dz. U. z 2021 r. poz. 11) wprowadziła w okresie od 5 stycznia 2021 r. do 31 marca 2021 r. możliwość ubiegania się przez najemców i podnajemców lokali o przyznanie dodatku mieszkaniowego powiększonego o dopłatę do czynszu. Dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę do czynszu z Funduszu przeciwdziałania COVID-19 przysługiwał najemcom oraz podnajemcom lokali mieszkalnych, którzy utracili całkowicie lub częściowo dochody w wyniku pandemii. Świadczenie skierowane było wyłącznie do osób zajmujących lokal na podstawie umowy najmu lub podnajmu, spełniających warunki przyznania dodatku mieszkaniowego wynikające z ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach mieszkaniowych.
W ww. okresie wpłynęły 132 wnioski w o dopłatę do czynszu. Wydano: 44 decyzje o przyznaniu dopłat do czynszu, w 66 decyzji odmownych. Bez rozpatrzenia pozostawiono wnioski w 8 sprawach, a w 14 wnioskach umorzono postępowanie. Łączna kwota wypłat w ramach dodatku mieszkaniowego powiększonego o dopłatę do czynszu wynosi: 116,5 tys. zł.