Według danych Urzędu Transportu Kolejowego w 2020 r. poznański Dworzec Główny obsłużył 12 mln podróżnych, czyli prawie 33 tys. osób dziennie. Na Dworzec wjeżdżało na dobę średnio 180 pociągów.
10 największych stacji pasażerskich w 2020 r.
| stacja | liczba pasażerów (mln) | średnia dobowa wymiana pasażerska (tys.) | średnia liczba pociągów na godzinę | średnia wymiana pasażerska na jedno zatrzymanie |
| Wrocław Główny | 12,43 | 33,97 | 15 | 93 |
| Poznań Główny | 12,01 | 32,81 | 14 | 96 |
| Warszawa Wschodnia | 9,45 | 25,82 | 31 | 34 |
| Gdańsk Główny | 9,18 | 25,08 | 12 | 89 |
| Katowice | 9,08 | 24,8 | 14 | 72 |
| Warszawa Zachodnia | 8,57 | 23,42 | 36 | 27 |
| Kraków Główny | 8,26 | 22,57 | 11 | 87 |
| Warszawa Centralna | 7,68 | 20,98 | 11 | 77 |
| Warszawa Śródmieście | 7,25 | 19,81 | 20 | 42 |
| Gdynia Główna | 6,36 | 17,38 | 16 | 45 |
źródło: Urząd Transportu Kolejowego
Trend wzrostu liczby pasażerów został znacząco spowolniony od marca 2020 r. W połowie tego miesiąca widoczny był już wpływ pandemii COVID-19. Zaczęto wprowadzać ograniczenia w przemieszczaniu oraz funkcjonowaniu połączeń międzynarodowych, które zostały zawieszone lub skrócone tylko do obszaru Polski.
U wszystkich przewoźników największe obniżenie wyników przewozowych wystąpiło w II kwartale 2020 r. Najsłabsze wyniki odnotowano w kwietniu. W bardzo dużym stopniu zmniejszyła się liczba podróży dalekobieżnych. Główny przewoźnik dalekobieżny, PKP Intercity, w kwietniu odnotował spadek liczby pasażerów o ponad 90% w stosunku do kwietnia 2019 r.
Transeuropejska Sieć Transportowa TEN-T
W ramach prac nad zwiększeniem dostępności transportowej i polepszeniem przepustowości połączeń w Poznaniu, będącym miastem bazowym – węzłem transeuropejskiej sieci TEN-T – w którym krzyżują się 2 korytarze transportowe: Bałtyk-Adriatyk (do korytarza należy m.in. linia kolejowa nr E59 na odcinku Krzyż-Rawicz) oraz Morze Północne-Bałtyk (linia E20 od Zbąszynia do Kłodawy, a także autostrada A2), w 2021 r. były realizowane przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. (PLK) m.in. następujące inwestycje:
- modernizacja odcinków linii kolejowej łączącej Poznań ze Szczecinem (E59); w ramach zadania na terenie Wielkopolski zmodernizowany został odcinek linii kolejowej nr 351, łączący stację Poznań Główny z Wronkami; prace wykonane na terenie Poznania obejmowały przebudowę układów torowych prowadzących przez wiadukt nad ul. Roosevelta i nad ul. Niestachowską, wybudowano przejście pieszo rowerowe łączące ul. Bużańską z terenami jeziora Rusałka, zmodernizowane zostały również przejazdy kolejowo-drogowe, między innymi w ciągu ul. Lutyckiej przy przystanku osobowym Poznań Wola; na przystanku osobowym Poznań Wola dwa perony jednokrawędziowe wyposażone zostały w antypoślizgową nawierzchnię, oświetlenie, wiaty punktowe oraz małą architekturę; taki sam standard poprawy komfortu podróżowania został wykonany także na pozostałych stacjach modernizowanych w ramach inwestycji;
Wiadukt nad ul. Niestachowską
arch. PLK
Wiadukt nad ul. Roosevelta
arch. PLK
- dobudowa peronu na stacji Poznań Główny wraz przebudową przejścia podziemnego; zakres prac obejmuje: zabudowę peronu dwukrawędziowego w pełni dostosowanego do potrzeb osób z ograniczoną mobilnością; rozbudowę istniejącego przejścia podziemnego z wyjściem na ul. Składową; przebudowę układu torowego i rozjazdów przyległych do nowego peronu wraz z budową nowego toru; w ramach inwestycji jest projektowana zmiana numeracji peronów rosnąco (od numeru 1 do 11) w kierunku od Galerii Handlowej C.H. Avenida do Dworca Zachodniego.
PLK podpisały umowę na opracowanie koncepcji rozwoju Poznańskiego Węzła Kolejowego z terminem wykonania do połowy 2023 r. Założeniem koncepcji jest zwiększenie liczby pociągów, wyższy komfort podróży, przywrócenie połączeń na nieczynnych trasach oraz budowa nowych linii kolejowych.
Wstępne studium wykonalności określi m.in. możliwość budowy nowej linii kolejowej ze stacji Poznań Główny do Tarnowa Podgórnego i Kaźmierza przez Port Lotniczy Poznań-Ławica; zasadność reaktywacji nieczynnych linii do Śremu i Międzychodu; potrzebę budowy dodatkowych torów z Poznania w kierunku Gniezna, Kościana, Szamotuł, Środy Wielkopolskiej i Piły, co umożliwiłoby oddzielenie ruchu aglomeracyjnego i dalekobieżnego, przy rosnącej liczbie pociągów w ruchu regionalnym; przebudowę torów na stacjach, m.in. Poznań Główny, Poznań Wschód i Poznań Starołęka w celu umożliwienia wjazdu na stacje większej liczby pociągów oraz lokalizacje nowych przystanków, zapewniających mieszkańcom dogodny dostęp do kolei i umożliwiających lepszą integrację pociągów z pozostałymi środkami transportu; planowane dostosowanie kolejowej obwodnicy towarowej do potrzeb ruchu pasażerskiego, przy zachowaniu płynności przewozów cargo.
Ważną częścią koncepcji jest usprawnienie przewozu ładunków z północy na południe i ze wschodu na zachód Polski m.in. przez przebiegające przez Poznań transportowe korytarze europejskie TENT-T Bałtyk – Adriatyk oraz Morze Północne – Bałtyk. Prace studialne uwzględnią konieczność przystosowania Poznańskiego Węzła Kolejowego do obsługi cięższych pociągów cargo o długości przekraczającej 750 m. Zapewni to bardziej efektywny przewóz ładunków. Planowana budowa nowych torów między stacjami: Poznań Franowo, Luboń i Poznań Górczyn umożliwi przewoźnikom uruchomienie większej liczby składów towarowych i zwiększy niezawodność przewozu ładunków.
PLK ogłosiły przetarg na wykonanie dokumentacji wykonawczej oraz roboty budowlane na towarowej obwodnicy Poznania. Zadanie obejmuje prace modernizacyjne (na niektórych liniach także prace dostosowujące do ruchu pasażerskiego) na odcinkach linii kolejowych 272, 352, 354, 394, 395, 801, 802, 803, 804, 805, 806, 823, 824, 853 i 984, z ośmioma nowymi przystankami osobowymi (w tym siedem w granicach Poznania) i łącznicą kolejową na Strzeszynie.
W celu zapewnienia mieszkańcom łatwego dostępu do przystanków, które powstaną na kolejowej ramie Poznania, Miasto planuje zaprojektowanie rozwiązań transportowych, dzięki którym zlikwidowane zostaną kolizje drogowo-kolejowe, a transport publiczny zostanie powiązany poprzez ciągi pieszo-rowerowe oraz wyposażony w parkingi Bike&Ride oraz Park&Ride. Celem projektu jest także integracja różnych form transportu indywidualnego z transportem kolejowym i tramwajowym.
Nowoczesne węzły przesiadkowe pozwolą na szybsze, sprawniejsze i bardziej ekologiczne podróżowanie na terenie Poznania i trasach łączących miasto z sąsiednimi gminami. Pozwoli to na ograniczenie ruchu samochodowego w centrum.
Po przeprowadzeniu konsultacji z radnymi osiedli, na terenie których powstaną nowe przystanki, zdecydowano się na następujące nazwy:
- Poznań Franowo – po północnej stronie obecnej stacji Poznań Franowo, w bezpośrednim sąsiedztwie pętli Franowo;
Stacja Poznań Franowo – stan planowany po modernizacji
arch. PLK
- Poznań Kobylepole – w rejonie ulicy Kobylepole, w niedalekiej odległości od gminy Swarzędz i blisko osiedla domów jednorodzinnych oraz ogrodów działkowych;
- Poznań Zieliniec – w obrębie osiedla Zieliniec, w odległości ok. 1 km od zakładu produkcyjnego Volkswagen Poznań Sp. z o.o.;
- Poznań Koziegłowy – na granicy z gminą Czerwonak, w pobliżu dużego osiedla o zabudowie mieszkaniowej wielorodzinnej; po stronie zachodniej ul. Gdyńskiej znajduje się Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach;
Stacja Poznań Koziegłowy stan planowany po modernizacji
arch. PLK
- Poznań Naramowice – przystanek planowany w okolicach ul. Naramowickiej, w niedalekiej odległości od osiedli; w przyszłości, po wybudowaniu trasy tramwajowej na Umultowo (przedłużenie na północ realizowanej obecnie trasy na Naramowice), stanowić będzie węzeł przesiadkowy z pociągu na tramwaj;
- Poznań Piątkowo/Uniwersytet – na granicy z gminą Suchy Las, w bezpośrednim sąsiedztwie zabudowy jednorodzinnej pomiędzy obecnym węzłem przesiadkowym os. Sobieskiego a Kampusem UAM;
- Swarzędz Nowa Wieś – przystanek, który już istnieje, ale przejdzie modernizację.
Kolejowa Rama Poznania
arch. UMP
Zgodnie z planami zarządcy infrastruktury kolejowej przystanki zostaną wyposażone w dwustumetrowe perony, na których znajdą się m.in. wiaty przystankowe, ławki i tablice informacyjne. Prace obejmą wymianę szyn, przebudowę przejazdów kolejowych i modernizację budynków nastawni wykonawczych.
Połączenia regionalne
Usługi regionalnego transportu kolejowego na obszarze aglomeracji poznańskiej świadczą 2 spółki:
Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. świadczy usługi transportowe mieszkankom i mieszkańcom wielkopolskich miejscowości z 10 kierunków (w układzie promienistym): Kutno, Zbąszynek, Mogilno, Wolsztyn, Gołańcz, Kępno, Krotoszyn, Kalisz, Piła, a także Łódź, Odolanów i Milicz. Od 1 stycznia zostały uruchomione połączenia do Kościana, Leszna i Rawicza, natomiast od 12 grudnia 2021 r. do stacji Wyrzysk Osiek.
Schemat połączeń Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o.
arch. Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o.
Szacuje się, że na trasach dojazdowych do Poznania spółka przewiozła w 2021 r. łącznie 11,8 mln pasażerów i pasażerek, tj. o 56% więcej w stosunku do 2020 r. Wzrost liczby przewiezionych osób w 2021 r. wynika z przywrócenia kursowania części pociągów, które było tymczasowo ograniczone z powodu wprowadzone obostrzeń związanych z pandemią COVID-19.
Poznańska Kolej Metropolitalna
W 2021 r. Poznańska Kolej Metropolitalna (PKM) obsługiwała połączenia na ośmiu liniach Poznańskiego Węzła Kolejowego. Od 4 stycznia 2021 r. dojeżdża do Kościana, natomiast połączenie do Wronek zaplanowane jest na 2022 r.
Pięć linii połączyło następujące miejscowości:
- PKM 1: Gniezno – Poznań – Kościan;
- PKM 2: Nowy Tomyśl – Poznań – Września;
- PKM 3: Wągrowiec – Poznań – Grodzisk Wielkopolski;
- PKM 4: Poznań – Jarocin;
- PKM 5: Poznań – Rogoźno Wielkopolskie.
PKM to system regularnych, kolejowych połączeń regionalnych oparty na zasadzie solidaryzmu wszystkich samorządów współuczestniczących w projekcie, współfinansowany przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Miasto Poznań, Powiat Poznański oraz – położone wzdłuż 9 linii kolejowych Poznańskiego Węzła Kolejowego – gminy i powiaty.
Realizacja projektu PKM rozpoczęła się w czerwcu 2018 r. od uruchomienia ruchu w systemie PKM na 4 liniach kolejowych: do Nowego Tomyśla, Wągrowca, Jarocina i Grodziska Wielkopolskiego. W godzinach szczytu przewozowego pociągi w systemie PKM kursują z częstotliwością co 30 minut, zapewniając podróżnym odpowiedni komfort podróżowania. PKM obejmie swoim zasięgiem obszar w promieniu ok. 50 km od Poznania.
Schemat linii Poznańskiej Kolei Metropolitalnej
arch. Poznańska Kolej Metropolitalna
PKM to także wspólny bilet okresowy Bus-Tramwaj-Kolej, niższe koszty podróży oraz docelowo mniej korków i ochrona środowiska. Wspólna oferta Bus-Tramwaj-Kolej to:
- kolejowy bilet miesięczny Bus-Tramwaj-Kolej (strefy A-G), który obowiązuje w pociągach osobowych Kolei Wielkopolskich Sp. z o.o. i REGIO uruchamianych przez Polregio Sp. z o.o. oraz w środkach transportu zbiorowego organizowanego przez Zarząd Transportu Miejskiego (ZTM);
- bilety okresowe sieciowe ze strefą A ZTM zakodowane na Poznańskiej Elektronicznej Karcie Aglomeracyjnej (PEKA), Elektronicznej Legitymacji Studenckiej (ELS) lub doktoranckiej (ELD) honorowane w pociągach KW i REGIO na obszarze obejmującym stacje z nazwą Poznań oraz Kiekrz.
Rolę organizatora projektu pełni Marszałek Województwa Wielkopolskiego, a realizuje ją spółka z udziałem Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego – Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. z siedzibą w Poznaniu. Funkcję koordynatora działań informacyjno-promocyjnych pełni Stowarzyszenie Metropolia Poznań.
PKM ma na celu zwiększenie liczby pociągów na poszczególnych liniach kolejowych, integrację jednostek samorządu terytorialnego – tworzących Miejski Obszar Funkcjonalny Poznania – zmniejszenie natężenia indywidualnego ruchu samochodowego na terenie miasta Poznania oraz propagowanie ekologicznego transportu kolejowego.