Realizacja programu imprez i wydarzeń organizowanych przez poznańskie instytucje kultury oraz ich bieżąca działalność w 2020 r. zostały podporządkowane kryzysowi wywołanemu pandemią COVID-19 i ograniczeniami wprowadzonymi w Polsce w celu zapobiegania rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Plany i programy wydarzeń kulturalnych realizowane były w formach adekwatnych do warunków sanitarnych, a wszystkie modyfikacje działań uwzględniały priorytet, jakim było zachowanie miejsc pracy.

Konieczność znacznego lub całkowitego ograniczenia działalności kulturalnej, zamknięcie instytucji kultury, brak możliwości bezpośredniego kontaktu z odbiorcą, potrzeba dystansowania społecznego i obostrzenia sanitarne sprawiły, że oferta kulturalna była w większości realizowana online lub w formule hybrydowej. Odpowiedzią na nową sytuację stały się nowe inicjatywy i aktywności, pozwalające utrzymywać kontakt z publicznością.

Wpływ pandemii COVID-19 na realizowaną w Poznaniu działalność kulturalną był widoczny m.in. w:

czasowym całkowitym zamknięciu lub ograniczeniu działalności instytucji kultury;
odwołaniu imprez, wydarzeń, projektów stacjonarnych lub ich przełożeniu na kolejne lata;
przeniesieniu realizacji oferty kulturalnej do Internetu lub jej realizacji w formule hybrydowej;
zmniejszeniu frekwencji na wydarzeniach kulturalnych zorganizowanych stacjonarnie (w tym w plenerze) z zachowaniem reżimu sanitarnego (możliwość zajęcia 50% miejsc w strefie żółtej oraz 25% miejsc w strefie czerwonej).

Wydarzenia kulturalne odwołane z powodu pandemii

Z powodu pandemii i wprowadzonych w związku z nią ograniczeń odwołano lub przełożono na kolejne lata wiele zaplanowanych wydarzeń kulturalnych realizowanych cyklicznie lub mających odbyć się jednorazowo w 2020 r. Wśród imprez i aktywności kulturalnych, które zostały odwołane lub przełożone na kolejne lata, znalazły się wszystkie imprezy masowe (zgodnie z wytycznymi – powyżej 100 osób), w tym m.in. takie wydarzenia organizowane przez poszczególne instytucje kultury, jak:

Biblioteka Raczyńskich:
- impreza odwołana: Festiwal Słowa w Piosence Frazy 2020;
Centrum Kultury ZAMEK:
- impreza odwołana: tradycyjne obchody Imienin ulicy Św. Marcin;
- wydarzenia przełożone na kolejne lata: wystawa „Kongijczyków portret własny. Malarstwo Kongijskie 1960-1990”, wystawa „Antoni Gaudi”, spektakle CANDOCO DANCE COMPANY z Wielkiej Brytanii, hiszpańskiego COMPAÑIA DANZA MOBILE i izraelskiego AKIM’s THEATER GROUP;
Dom Kultury Stokrotka:
- imprezy odwołane: XVI Przegląd Teatrów Szkolnych i Przedszkolnych, Lato z Kulturą 2020, XXIX Bieg Kwiatowy o Puchar Stokrotki, Poznańska Jesień Gitarowa, Czytanie klasyki w ramach XVIII Festiwalu Sztuki Słowa „Verba Sacra”;
Estrada Poznańska:
- imprezy i projekty odwołane: Na Wolnym, Dożynki Miejskie, Zielony Poznań, Koncert z Fundacją Malta, Sylwester Miejski, Magic Festiwal, Scena Muzyczna, Dzieciaki na Piętrze;
Galeria Miejska Arsenał:
- wydarzenia przełożone na kolejne lata: wystawa T/ERROR, projekt „Przybysze” Krzysztofa Wodiczko;
Muzeum Archeologiczne:
- impreza odwołana: Dotknąć Matematyki;
- niemożność kontynuowania wydarzenia: Gotycki Świat;
Poznański Chór Chłopięcy:
- imprezy i aktywności odwołane: udział chóru w Międzynarodowym Festiwalu Chórów Chłopięcych i Męskich w St. John’s w Nowej Funlandii (Kanada), obchody jubileuszu 75-lecia istnienia Poznańskiego Chóru Chłopięcego, koncert „Wielkopolanie śpiewają Niepodległej”, udział solistów Ryszarda i Zbigniewa Przychodzeń oraz Mateusza Kurkowskiego w projekcie artystycznym „Barokowanie z dziećmi i młodzieżą” w ramach XIII edycji Festiwalu „Misiones de Chiquitos” w Boliwii, trasa koncertowa w Chinach;
Poznańskie Centrum Dziedzictwa:
- imprezy i aktywności odwołane: Wielka Majówka, realizacja scenariuszy zwiedzania głównej ekspozycji Bramy Poznania – „Żywioły w swoim żywiole” i „12 Gniewnych Piastów”, program #dziedzictwodlaklimatu, 13 spacerów (z planowanych 24) po Trakcie Królewsko-Cesarskim (Ostrów Tumski, Stare Miasto, Śródmieście), spacery tematyczne w ramach cyklu Zielone Wyspy Poznania („Parki” i „Rzeki”) oraz spacer w języku ukraińskim, większość zajęć i spotkań edukacyjnych realizowanych m.in. w ramach projektów „Małe psoty”, „Eksperymentownia” oraz „Senior – Turysta”;
Teatr Animacji:
- imprezy i aktywności odwołane: jubileusz 75-lecia Teatru Animacji, udział w festiwalach krajowych i zagranicznych;
- wydarzenia przełożone na kolejne lata: premiery spektakli MOMO w reżyserii Mateusza Przyłęckiego oraz „O czym szepcze las” (w ramach Międzynarodowego Festiwalu Sztuki dla Najnajmłodszych „Mapping”);
Teatr Muzyczny:
- imprezy odwołane: Tu Będzie Teatr, część działań Festiwalu „Teatr Na Wolnym”;
- wydarzenie przełożone na 2021 r.: warszawska premiera „Virtuoso”;
Teatr Ósmego Dnia:
- konkurs i aktywności odwołane: VII Ogólnopolski Konkurs Więziennej Twórczości Teatralnej, pokazy spektakli własnych teatru oraz innych zaprzyjaźnionych grup teatralnych, spotkania autorskie, warsztaty skierowane do osób z niepełnosprawnościami oraz dzieci;
- wydarzenie przełożone na 2021 r.: pokaz dla publiczności spektakli wybranych w ramach konkursu OFF:Premiery/Prezentacje;
Teatr Polski:
- impreza odwołana: Modjeska Calling;
- wydarzenia przełożone na 2021 r.: premiery spektakli „4.48 Psychosis” (reż. Paweł Demirski) oraz „Morderstwo (w) Utopii” (reż. Grzegorz Laszuk);
Wielkopolskie Muzeum Niepodległości:
- imprezy i aktywności odwołane: odprawa wart ułańskich na Starym Rynku, inscenizacja wjazdu J.H. Dąbrowskiego do Poznania, IV Konferencja-sejmik regionalistów, inscenizacja wjazdu Ignacego Paderewskiego do Poznania, koncert „Wielkopolanie śpiewają Niepodległej”;
Wydawnictwo Miejskie Posnania:
- imprezy i aktywności odwołane: spotkania dotyczące Łazarza i Wildy realizowane w ramach cyklu „Zez Fyrtla”, wycieczki edukacyjne (m.in. w ramach cyklu „Śladami Kroniki”);
- wydarzenia przełożone na 2021 r.: premiera filmu dokumentalnego o poznańskich rodzinach katyńskich,

Na 2021 r. przeniesiono także wiele wydarzeń międzynarodowych, w których Wydawnictwo Miejskie Posnania planowało wziąć udział w 2020 r. Były to m.in.: spotkania poświęcone książce w Brnie, Festiwal Fantastyki „Pyrkon” w Poznaniu, Warszawskie Targi Książki, Międzynarodowe Targi Książki w Warszawie, Targi Książki Historycznej, XXIII Międzynarodowy Kongres Nauk Historycznych w Poznaniu (z jego okazji wydawnictwo planowało wydać publikację).

Odwołano także wiele imprez organizowanych przez organizacje pozarządowe, w tym:

Międzynarodowy Festiwal Teatralny i Filmowy Młoda Malta 2020;
amerykańska premiera Alicji w Krainie Czarów;
Śpiewajmy Druhowi na sto lat!;
XIV Wiosna Muzyczna u Luteranów;
Święto Wiosny;
Tęcza Nie Obraża;
oprowadzenia kuratorskie po wystawie pt. „Iris van Herpen”;
120-lecie włączenia Łazarza do Poznania;
Jubileuszowy XX Światowy Przegląd Folkloru INTEGRACJE;
Męskie Granie Poznań 2020;
Festiwal Fantastyki Pyrkon;
XI Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Folkloru KIDS FUN FOLK 2020.

Wydarzenia kulturalne online i offline

Zdecydowana większość działań składających się na ofertę kulturalną Poznania została przeniesiona do Internetu lub zrealizowana w formule hybrydowej – informacje o realizacji oferty kulturalnej miejskich instytucjach kultury w wersji online lub w formule hybrydowej zawarto w rozdziałach:

Wydarzenia kulturalne, które mogły odbyć się stacjonarnie, musiały spełnić wymogi sanitarne dotyczące m.in. możliwej liczby uczestników i konieczności zachowania odpowiedniego dystansu między nimi. Ograniczenie to (zależne od wprowadzonej strefy – 50% uczestników w strefie żółtej i 25% w strefie czerwonej) przyczyniło się do znaczącego spadku liczby odbiorców poznańskiej oferty kulturalnej. Miejskie jednostki organizacyjne zmniejszenie frekwencji odnotowały m.in. w przypadku stacjonarnych:

wystaw, m.in.: wystawa czasowa: „Katyń – pamięć ocalona. Wystawa w 80. rocznicę zbrodni na ludziach i prawdzie”, wystawa pokonkursowa Konkursu 30/30 na najlepszą okładkę płytową, wystawa „Poznań stereo” w Fotoplastykonie Poznańskim, wystawa plenerowa „Janowi Pawłowi II w stulecie jego urodzin”;
corocznie organizowanych imprez, m.in. VIII Dni Twierdzy w Muzeum Uzbrojenia i Muzeum Martyrologii Wielkopolan – Forcie VII, Lato z Estradą, Kulturalny Stary Rynek, XIII Światowe Spotkania z Kulturą Romską;
spotkań, wykładów, wycieczek: „Piękny żywot tandeciary. Rzecz o Leni Riefenstahl” – wykład i pokaz filmów Marka S. Bochniarza, wycieczka z przewodnikiem „Śladami powstania wielkopolskiego” w ramach akcji „Senioralny Poznań”;
wydarzeń okolicznościowych: Narodowy dzień pamięci ofiar niemieckich obozów koncentracyjnych, rocznica bitwy warszawskiej 1920 r.

Dom Kultury Stokrotka oraz Teatr Animacji odnotowały spadek frekwencji na organizowanych wydarzeniach kulturalnych o ok. 60%.

Pomoc Miasta Poznania dla sektora kultury

Miasto Poznań, dostrzegając trudną sytuację ekonomiczną, w jakiej znaleźli się przedstawiciele i przedstawicielki sektora kultury, uruchomiło lokalną tarczę #poznanwspiera zawierającą szereg pomocowych inicjatyw stanowiących odpowiedź na potrzeby środowiska. W opracowywaniu i konsultowaniu założeń programu uczestniczyły osoby reprezentujące sektor kultury, tworzące kryzysowe ciało konsultacyjne – przedstawiciele i przedstawicielki Komisji Środowiskowej Pracownic i Pracowników Kultury OZZ IP, Komisji Dialogu Obywatelskiego, instytucji kultury oraz Wielkopolskiego Apelu Artystów.

W ramach lokalnej tarczy #poznanwspiera:

zainicjowano nowy program konkursowy adresowany do lokalnego środowiska artystycznego – konkurs #KULTURANAWYNOS;
we współpracy z miejskimi instytucjami kultury zrealizowano dwie edycje sektorowego konkursu „Ciąg dalszy nastąpi…”;
uruchomiono nowy program stypendiów twórczych dla osób związanych z poznańskim środowiskiem artystycznym, przyjęty uchwałą Rady Miasta Poznania nr XXX/530/VIII/2020;
zrealizowano badania wśród przedstawicieli poznańskiego środowiska kultury w kontekście potrzeb i oczekiwań wynikających z sytuacji pandemicznej pn. „Kultura przyszłości”;
zorganizowano dodatkowy nabór małych grantów z myślą o realizacji najciekawszych projektów w trakcie trwania narodowej kwarantanny oraz po jej zakończeniu;
zakupiono prace poznańskich artystek i artystów do kolekcji Galerii Miejskiej Arsenał.

Prócz realnych form wsparcia finansowego podjęto działania mające na celu podniesienie kompetencji i umiejętności technicznych przedstawicieli i przedstawicielek sektora kultury w zakresie pracy i prezentacji wydarzeń online (projektowanie, produkcja oraz komunikacja wydarzeń realizowanych offline i przeniesionych do Internetu). W ramach tej formy pomocy zorganizowano:

cykl szkoleniowy dotyczący realizacji i produkcji wydarzeń kulturalnych w formule online („Jak tworzyć kulturę w sieci? Cykl edukacyjny”);
cykl szkoleniowy poświęcony edukacji kulturowej („ABC edukacji kulturowej. Szkolenia dla Kadr kultury”),
szkolenie dotyczące dostępności wydarzeń kulturalnych dla osób z niepełnosprawnościami („Kultura dostępna+”).

Miasto zmieniło także tryb przyjmowania wniosków o udzielenie stypendiów artystycznych dla młodych twórców oraz przyznanie Nagrody Artystycznej Miasta Poznania. Składane dotychczas aplikacje w formie papierowej mogły zostać złożone w wersji elektronicznej. Cała procedura przyznania nagrody i stypendiów, tj. posiedzenia Kapituły stypendialnej, komunikacja z laureatami oraz rozstrzygnięcia, odbyły się w formie zdalnej.

Organizacje pozarządowe z obszaru kultury, na projekty których Miasto Poznań przyznało w 2020 r. ponad 11 milionów zł, otrzymały wsparcie w dostosowywaniu zaplanowanych wcześniej działań do warunków pandemicznych lub ich kontynuacji w nowych, innowacyjnych formach. Utrzymano także współfinansowanie przez Miasto kosztów związanych z czynszem i opłatami eksploatacyjnymi.

Więcej informacji na temat pomocowych działań Miasta dla sektora kultury zawarto w rozdziale: Poznański Program dla Kultury.