Poznańska polityka prorodzinna

Kierunki działań Miasta Poznania na rzecz tworzenia warunków do pełnego rozwoju i funkcjonowania rodziny wyznacza uchwalony przez Radę Miasta program „Polityka Prorodzinna dla Miasta Poznania na lata 2016-2020”, w ramach którego za priorytetowe uznaje się zarówno przedsięwzięcia na rzecz rodzin wychowujących dzieci, jak i zapewnienie skutecznej integracji międzypokoleniowej.

Prorodzinne obszary działań

Polityka prorodzinna Poznania  wpływa na poprawę stabilizacji i socjalnego bezpieczeństwa rodzin mieszkających w Poznaniu oraz zmianę niekorzystnych trendów demograficznych poprzez realizację założonych celów:

• ukształtowania w świadomości poznanianek i poznaniaków systemu wartości, w którym rodzina i dzieci są wartościami priorytetowymi;
• polepszenia sytuacji demograficznej i odwrócenia trendu odpływu poznańskich rodzin do gmin ościennych;
• tworzenia warunków do godzenia obowiązków wobec rodziny z indywidualnymi aspiracjami jej członkiń i członków;
• zwiększenia liczby poznańskich rodzin i zmiany ich struktury.

Miasto Poznań bierze udział w międzynarodowym programie UNICEF „Sieć Miast Przyjaznych Dzieciom”, który zakłada realizację długotrwałego procesu, obejmującego zaplanowanie i wprowadzenie w życie działań służących poprawie jakości życia dzieci oraz ich rozwojowi pod względem zdrowotnym, edukacyjnym i społecznym.

Realizacja miejskiej polityki skierowanej do poznańskich rodzin w 2020 r. obejmowała w szczególności:

• zapewnienie i rozszerzenie dostępu do opieki żłobkowej;
• zapewnienie instytucjonalnej opieki oraz ochrony rodzin i dzieci, w tym z problemami, poprzez funkcjonowanie Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie (MOPR) i jednostek podległych;
• wypłatę świadczeń zabezpieczenia społecznego, wykonywaną przez Poznańskie Centrum Świadczeń (PCŚ), w tym: świadczeń rodzinnych (zasiłki rodzinne z dodatkami, jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, „Poznańskie świadczenie żłobkowe” oraz „Poznańskie świadczenie na rzecz wieloraczków”, jednorazowe wsparcie rzeczowe „Wyprawka dla gzubka”), rodzicielskich, opiekuńczych i związanych z niepełnosprawnością, alimentacyjnych, wychowawczych 500+, pomocy mieszkaniowej (dodatki mieszkaniowe i energetyczne, obniżka czynszu), zasiłków i stypendiów szkolnych oraz wyprawki szkolnej, świadczenia „Dobry Start”; ponadto PCŚ ustalało uprawnienia i wydawało Karty Dużej Rodziny, Wielkopolskie Karty Rodziny oraz Poznańskie Złote Karty dla seniorów  (więcej o świadczeniach wypłacanych przez PCŚ na badam.poznan.pl);
• funkcjonowanie Centrum Inicjatyw Rodzinnych (CIR), które – jako innowacyjny i pierwszy taki ośrodek w Polsce – organizowało wydarzenia i wsparcie wychowawcze dla rodzin; poprzez swoją działalność CIR promowało rodzinę i wspierało jej rozwój, wzmacniało inicjatywy międzypokoleniowe, doradzało w zakresie wiedzy o rodzinie i dla rodziny oraz informowało o ofercie dedykowanej rodzinom;
• pomoc dzieciom w poszerzaniu wiedzy oraz organizacji czasu wolnego, w tym m.in.: półkolonie – akcja Lato nie_LETNIE, bezpłatne korepetycje dla uczniów klas 4-8 szkoły podstawowej „Korki w mieście 2020”, projekt „ENIGMA – Wsparcie nauczania matematyki i informatyki w szkołach ponadpodstawowych Metropolii Poznań”, działania dydaktyczne prowadzone przez Ogród Zoologiczny w Poznaniu, w tym m.in.: edukacja przyrodnicza za pomocą Robota Leosia skierowana do dzieci przebywających w szpitalach w ramach programu „Misie Dzieciom”, 145 lekcji online o zasięgu krajowym i międzynarodowym (Wielka Brytania, Ukraina, Armenia, Gruzja) oraz lekcje wyjazdowe i hybrydowe, organizacja Szkolnej Ligi Wolontariackiej;

Grafika promocyjna akcji Lato nie_LETNIE

arch. UMP

• wspieranie rodzin poprzez realizację działań w zakresie transportu zbiorowego i infrastruktury;
• organizowanie zdalnych wydarzeń kulturalno-rozrywkowo-edukacyjnych integrujących poznańskie rodziny, w tym sprzyjających integracji międzypokoleniowej, np.: Poznańskich Dni Rodziny 2020, Gali Rodzin 2020.

Grafika promocyjna wydarzenia Poznańskie Dni Rodziny

arch. UMP

Ze względu na pandemię COVID-19 wiele wydarzeń zaplanowanych na 2020 r. musiało zostać odwołanych. Pomimo tego Miasto Poznań, chcąc zadbać o komfort i rozwój rodzin, przygotowało wiele atrakcji online, zapewniających bezpieczeństwo ich uczestników oraz inspirujących do domowej aktywności.

Zorganizowano VIII edycję Poznańskich Dni Rodziny oferującą ok. 111 wydarzeń i atrakcji dostępnych na stronie internetowej Miasta Poznania oraz na specjalnie utworzonym wydarzeniu na portalu społecznościowym Facebook, w tym m.in.: koncert „Bajkowy Teatr Muzyczny”, bajki, ćwiczenia, warsztaty, eksperymenty, spektakle teatralne, wykłady dla rodziców, quizy, turnieje wiedzy, koncerty, zajęcia sportowe, zniżki dla rodzin przygotowane przez Partnerów wydarzenia np. na: zakup książek, zabawek, asortymentu dla dzieci, kurs prawa jazdy, serwis laptopów i komputerów czy badania lekarskie. W ramach Poznańskich Dni Rodziny przyznano także dotacje na realizację m.in. takich zadań, jak: Wirtualne leśne mikrowyprawy oraz warsztaty dla rodziców o tematyce ekologicznej, warsztaty zdrowego gotowania, zajęcia sportowe, czytanie bajek, konkursy literackie, Turniej pokoleń, prezentacje oraz propozycje rodzinnych gier planszowych, konsultacje i warsztaty dla kobiet po porodzie, wykłady dla młodych rodziców, porady prawne, mediacje, warsztaty nt. udzielania pierwszej pomocy, działania kierowane do rodzin zastępczych, warsztaty arteteterapeutyczne i sensoryczne, warsztaty lektorsko-ruchowe, szkolenie „Jak mądrze pomóc dziecku w nauce?”, Akademia Rozwoju Rodziców, Akademia dla małżeństw, koncerty dla dzieci, pokazy teatralne, Bajkowy Dzień Dziecka.

W przestrzeni wirtualnej, po raz ósmy, odbyła się również Gala Rodzin, promująca działania o charakterze prorodzinnym, podkreślające rolę rodzin w rozwoju Miasta oraz stanowiące formę podziękowań dla Partnerów Karty Dużej Rodziny. Podczas Gali wręczono nagrody dla „Superżłobka publicznego” (Poznański Zespół Żłobków – żłobek „Krecik”), „Superżłobka niepublicznego” (Żłobek „Panda”) oraz „Superprzedszkola” (Przedszkole nr 148 „Mali Europejczycy”). Nagrodzono również partnerów Karty Dużej Rodziny – głosami osób posiadających kartę wyłoniono 6 laureatów nagrodzonych w 2 kategoriach: „Najlepsza oferta partnerska 2020” – Palmiarnia Poznańska, Cukiernia Kandulski, Chata Polska SA oraz „Najciekawsza oferta partnerska 2020 – debiut” – Spaghetteria Avanti, Lodowisko Ligawa, Restauracja Ratuszowa. W 2020 r. pozyskano 9 nowych partnerów Karty Dużej Rodziny, zwiększając tym samym ich liczbę do 135. 

Grafika promocyjna wydarzenia Gala Rodzin

arch. UMP

Akcja LATO nie_Letnie była bezpieczną formą półkolonii, w ramach której dla dzieci do lat 10 i ich rodziców rozdawano bilety wstępu do: zoo, palmiarni, kin, teatrów, muzeów i na basen. Z przygotowanej oferty skorzystało łącznie 5,8 tys. osób. W ramach trwającej 48 dni akcji przygotowano ponad 100 atrakcji.

W ramach polityki prorodzinnej realizowany był pakiet zróżnicowanych zadań skierowanych do rodzin wielodzietnych, rodzin z problemami czy rodzin niepełnych.

Miasto realizowało ponadto wiele mniejszych inicjatyw wspierających rodzinę oraz projekty dofinansowane ze środków unijnych lub rządowych. W 2020 r. miejskie jednostki organizacyjne realizowały m.in. takie przedsięwzięcia, jak:

• „Poprawa dostępu do usług społecznych wspierających rodzinę i rodzinną pieczę zastępczą na terenie Miejskiego Obszaru Funkcjonalnego Poznania” (edycje I i II) – projekt zakładał poprawę dostępu do usług społecznych dla rodzin biologicznych zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz dzieci z poznańskich rodzin zastępczych w zakresie: asystenta rodziny, osoby do pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i przy pracach gospodarskich w rodzinach zastępczych oraz opracowaniu diagnoz i planów pomocy dla dzieci z rodzin biologicznych; w 2020 r. wsparciem objęto łącznie 473 osoby, w tym z asystentury rodzinnej skorzystało 412 osób, z diagnozy psychologiczno-pedagogicznej i planów pomocy – 2 dzieci, ze wsparcia rodziny wspierającej – 3 osoby; pomocy przy sprawowaniu opieki nad dziećmi i w pracach gospodarskich udzielono rodzinom zastępczym, w których przebywało łącznie 25 dzieci;
• „Asystentura rodzin” – projekt obejmujący pracę asystentów skoncentrowanych przede wszystkim na poszukiwaniu rozwiązań trudnej sytuacji życiowej rodzin; w 2020 r. asystenci pracowali z 330 rodzinami (liczącymi 1,4 tys. osób, w tym: 970 dorosłych i 414 dzieci), spośród których 192 rodziny objęto stałym wsparciem asystenta na zasadzie podpisania umowy współpracy;
• „Wolontariat z MOPR w poznańskich rodzinach” – celem projektu było wyrównywanie szans w dostępie do edukacji dzieci i młodzieży z rodzin o niskich dochodach, a także walka z izolacją społeczną i osamotnieniem osób z niepełnosprawnościami, seniorów i seniorek oraz dzieci znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej; w 2020 r. 64 wolontariuszy udzieliło wsparcia 47 osobom; efektem działań wolontariuszy była poprawa wyników nauki w szkole oraz zachowania wśród dzieci i młodzieży, poznanie przez uczestników i uczestniczki nowych form spędzania czasu wolnego, poprawa funkcjonowania w najbliższym otoczeniu i radzeniu sobie z codziennymi czynnościami wśród seniorów i seniorek oraz osób z niepełnosprawnościami.

Ponadto w związku z trwającą pandemią COVID-19 podjęto działania mające na celu zapewnienie pomocy osobom przebywającym na kwarantannie lub izolacji, w ramach których zrealizowano 868 zleceń, takich jak zakup żywności i leków, wyniesienie śmieci czy wyprowadzenie psa.

Wsparcie rodzin wielodzietnych

Logo programu Poznańska Rodzina Duża

arch. UMP

Poprawę warunków życia i możliwości rozwoju rodzin wielodzietnych zapewnia realizacja zaktualizowanego programu „Poznań PRO RODZINA – Promocja, Rozwój i Ochrona Rodzin Wielodzietnych w Poznaniu” (2017 r.), w ramach którego w 2020 r. na rzecz poznańskich rodzin wielodzietnych kontynuowano takie przedsięwzięcia, jak:

• realizacja kart dla rodzin wielodzietnych uprawniających do zniżek:
  • wydano ponad 7 tys. Kart Dużej Rodziny z 53,3 tys. sztuk wystawionych od początku realizacji projektu; dodatkowo wpłynęło 768 wniosków o wydanie Karty Dużej Rodziny w związku z nowelizacją ustawy o Karcie Dużej Rodziny z 2019 r. i rozszerzeniem uprawnień do zniżek dla osób, które wychowały co najmniej troje dzieci, bez względu na ich wiek;
  • wydano 460 Wielkopolskich Kart Rodziny z 24,3 tys. sztuk wystawionych od początku realizacji projektu;
  • dostarczono karty do 13 rodzin w ramach usługi „Wygoda 3+” polegającej na dostarczaniu kart rodzinom w miejscu ich zamieszkania (niskie zainteresowanie usługą wynikało z trudnej sytuacji epidemiologicznej);
• działalność Rady Rodziny Dużej – organu konsultacyjnego, opiniodawczego, doradczego i inicjatywnego dla władz Miasta Poznania powołanego w 2013 r. w celu zapewnienia rodzinom wielodzietnym wpływu na tworzenie i realizację polityki prorodzinnej w Poznaniu; w 2020 r. odbyły się 3 posiedzenia rady w formie zdalnej, podczas których poruszano tematy dotyczące form wsparcia oraz sytuacji materialnej rodzin wielodzietnych, w tym m.in.: ulg na transport komunikacją miejską przysługujących rodzinom wielodzietnym, uproszczenia procedur składania wniosków i doładowywania PEKI, pomocy uczniom i nauczycielom w czasie nauki zdalnej, dostępności miejskich nieruchomości dla rodzin wielodzietnych, a także nowej polityki prorodzinnej Miasta;
• działalność Pełnomocnika Prezydenta Miasta Poznania ds. Rodzin Wielodzietnych (powołanego w 2013 r.), do zadań którego należy: 
  • inicjowanie programów służących poszanowaniu podmiotowości i autonomii rodziny wielodzietnej, tworzenie dobrych warunków dla życia i rozwoju rodziny wielodzietnej, promowanie modelu i marki rodziny wielodzietnej;
  • propagowanie informacji o ofercie usług dla rodzin wielodzietnych, podnoszenie kompetencji rodzin wielodzietnych, wzmacnianie rodziny, wyrównywanie szans rozwojowych i życiowych dzieci i młodzieży z rodzin wielodzietnych;
• realizacja 69 „Poznańskich świadczeń na rzecz wieloraczków” – świadczenie w kwocie 1 tys. zł rocznie wypłacane jest na każde dziecko spośród wieloraczków do ukończenia przez nie 24 roku życia pod warunkiem kontynuacji nauki i braku zmiany stanu cywilnego;
• realizacja 23,9 tys. dodatków z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej – dodatek w  kwocie 195 zł miesięcznie przysługuje rodzicom/opiekunom w przypadku posiadania trojga lub więcej dzieci uprawnionych do zasiłku rodzinnego.

Działalność Centrum Inicjatyw Rodzinnych

Funkcjonujące od 2016 r. Centrum Inicjatyw Rodzinnych (CIR) było pierwszą tego typu instytucją w Polsce. Zadaniem CIR-u, działającego w strukturach Poznańskiego Centrum Świadczeń, jest w szczególności promowanie rodziny oraz wspieranie jej rozwoju, a także budowanie przestrzeni do dialogu oraz integracji lokalnych społeczności.

W 2020 r. w związku z pandemią COVID-19 większość działań CIR-u realizowana była w formie online, bezpiecznej dla uczestników. W związku z tym placówkę odwiedziło znacznie mniej osób (4 tys.) niż w latach poprzednich. Od początku działalności CIR obsłużył łącznie 29,2 tys. osób, w tym blisko 8,8 tys. dzieci. Wśród działań prowadzonych przez CIR w 2020 r. wyróżnić można:

• 92 spotkania w ramach projektu „Czytam i czuję”, w ramach którego osoby znane z obszaru kultury, polityki i sztuki włączyły się do wspólnego czytania; z inicjatywy skorzystało średnio 1307 osób;

Grafika promocyjna projektu “Czytam i Czuję”

arch. CIR

• 272 spotkania dedykowane rodzinom – spotkania przygotowane we współpracy z organizacjami pożytku publicznego m.in.: Fundacją Matecznik, Fundacją Cali Mali, Stowarzyszeniem Strefa Rodziny;
• projekt „Akademia Zdrowia dla Rodziców”, w którym uczestniczyło ponad 1,2 tys. odbiorców online, a nagranie dotyczące udzielania pierwszej pomocy dzieciom obejrzało 236 osób;
• program Wakacje #wCentrum – oferta wakacyjna dla dzieci przygotowana wspólnie z Poznańskim Ogrodem Zoologicznym; jej celem było zwrócenie uwagi najmłodszych na zwierzęta, które można spotkać w centrum Poznania;

Grafika promocyjna akcji Wakacje w #Centrum

arch. CIR

• program „#Mój wychowawczy challenge – zrozumieć nastolatka!” – program prowadzony online obejmował 3 eksperckie webinaria oraz SmartPoradnik będący kompendium wiedzy pozyskanej podczas programu;
• poradnictwo, w tym: porady prawne „Mamy Prawa” współorganizowane z Fundacją Matecznik, coaching rodzicielski „Dobre Pytanie”, spotkania z psychologiem poświęcone rozwojowi dziecka „Dobre rozmowy”; z porad udzielanych przez CIR skorzystały łącznie 22 rodziny;
• aktywność informacyjna, edukacyjna oraz promocyjna poprzez artykuły zamieszczane na stronie internetowej (w 2020 r. opublikowano 143 artykuły, w tym 27 z cyklu #zostanwdomu), prowadzenie profilu na portalu społecznościowym Facebook (w 2020 r. zamieszczono 664 posty i 84 wydarzenia), dystrybucję cotygodniowego newslettera rodzinnego (w 2020 r. wysłano 52 newslettery do bazy ponad 4 tys. subskrybentów oraz 4 newslettery dla rodzin wielodzietnych).