Rewitalizacja przestrzeni miasta Poznania

W 2020 r. wdrażano „Gminny Program Rewitalizacji dla Miasta Poznania”.

Gminny Program Rewitalizacji dla Miasta Poznania

W 2017 r. Rada Miasta Poznania podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia „Gminnego Programu Rewitalizacji dla Miasta Poznania” (GPR), który określa kierunki działań rewitalizacyjnych i umożliwia aplikowanie o środki unijne.

Program został opracowany w oparciu o przepisy ustawy o rewitalizacji, a jednocześnie o wymogi zawarte w Wytycznych Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020, co umożliwia staranie się o pozyskanie środków na działania rewitalizacyjne z funduszy europejskich, tj. Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020.

Program jest kontynuacją poprzednich edycji Miejskiego Programu Rewitalizacji oraz Zintegrowanego Programu Odnowy i Rozwoju Śródmieścia Poznania i zawiera 14 planowanych przedsięwzięć grupujących 98 projektów rewitalizacyjnych, zlokalizowanych głównie w Śródmieściu Poznania oraz incydentalnie na terenach bezpośrednio do niego przyległych, których planowana realizacja obejmuje lata 2018-2030.

Po wdrożeniu GPR, obszar Śródmieścia ma stać się obszarem równomiernie rozwiniętym, kształtowanym przez silne społeczeństwo obywatelskie, stanowiącym najlepsze miejsce do zamieszkania, pracy, nauki, prowadzenia działalności gospodarczej, rozwoju kultury oraz wypoczynku.

Głównymi celami strategicznymi GPR są:

• zatrzymanie procesu depopulacji;
• wzmocnienie aktywności gospodarczych (szczególnie handlowo-usługowych), kulturalnych i społecznych;
• przywrócenie ciągłości struktur urbanistycznych i estetyki przestrzeni miejskiej;
• poprawa klimatu akustycznego i jakości powietrza.

Realizacja celów, przedsięwzięć i projektów rewitalizacyjnych założonych w GPR powinna zminimalizować problemy, jakie dotykają miasto i osoby w nim zamieszkujące, oraz pozwolić, by stało się ono miejscem atrakcyjnym i konkurencyjnym w skali krajowej i międzynarodowej.

Komitet Rewitalizacji Miasta Poznania

W 2018 r. powołany został Komitet Rewitalizacji Miasta Poznania, który liczy 26 osób. Komitet stanowi forum współpracy z organami Miasta Poznania w sprawach dotyczących przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji oraz pełni funkcję opiniodawczo-doradczą Prezydenta Miasta Poznania. W skład komitetu weszły osoby:

• z obszaru rewitalizacji;
• mieszkające poza obszarem rewitalizacji;
• zajmujące się przedsiębiorczością;
• aktywne w organizacjach pozarządowych;
• reprezentujące władzę publiczną.

Program dla Śródmieścia

W okresie poprzedzającym uchwalenie GPR, programem, na podstawie którego prowadzono proces rewitalizacji, był „Zintegrowany Program Odnowy i Rozwoju Śródmieścia Poznania na lata 2014-2030”. Program dla Śródmieścia służył integracji działań prowadzonych w centrum Poznania na rzecz ochrony i rozwoju najważniejszych jego wartości. W 2020 r. kontynuowano przedsięwzięcia na rzecz odnowy ścisłego centrum Poznania.

Program Centrum – etap I

W ramach projektu planowane są prace z zakresu przebudowy torowisk tramwajowych i uspokojenia ruchu drogowego w ulicach: Św. Marcin, Fredry, Mielżyńskiego, 27 Grudnia, pl. Wolności, Towarowa. Inwestycja zakłada modernizację sieci tramwajowej, zwężenie jezdni, poszerzenie chodników, powstanie przestrzeni dla rowerów oraz wprowadzenie strefy uspokojonego ruchu samochodowego. Projekt zakłada także wprowadzenie większej ilości zieleni (drzew, krzewów i kwiatów).

Ul. Św. Marcin

arch. PIM

Wartość projektu Program Centrum I wynosi 100 mln zł, w tym dofinansowanie z Funduszy Europejskich to 45 mln zł. Zakres pierwszy przedsięwzięcia, prowadzony od września 2017 r. do końca marca 2019 r., obejmował przebudowę ul. Św. Marcin na odcinku od ul. Gwarnej do ul. Ratajczaka. Obecnie następuje realizacja kolejnych etapów inwestycji obejmujących ulice 27 Grudnia, Al. Marcinkowskiego, Św. Marcin, Gwarną oraz skrzyżowanie ulic Fredry i Mielżyńskiego, a także etapu obejmującego skrzyżowanie al. Niepodległości oraz ulic Św. Marcin i Towarowej.

W listopadzie 2020 r. uzyskano zezwolenie na realizację inwestycji drogowej dla zakresu 2.1 i 4 (ul. Św. Marcin na odcinku od Mostu Uniwersyteckiego do al. Niepodległości wraz ze skrzyżowaniem z al. Niepodległości oraz ul. Towarową oraz ul. Św. Marcin na odcinku od al. Niepodległości do ul. Gwarnej). Opracowany został projekt wykonawczy dla zakresu 4; projekt dla zakresu 2.1 znajduje się w fazie końcowej.

Przeprowadzono procedurę przetargową na wybór generalnego wykonawcy zadania pn. „Wykonanie prac budowlanych wraz z opracowaniem projektów wykonawczych dla zadania Rozbudowa ul. Św. Marcin na odcinku pomiędzy ul. Ratajczaka i Alejami Marcinkowskiego wraz z przebudową fragmentu Alej Marcinkowskiego na odcinku od ul. Św. Marcin do pl. Wolności (Zakres 2.2)”. Trwa wybór wykonawcy. Dla tego odcinka w październiku 2020 r. uzyskano zezwolenie na realizację inwestycji.

Wizualizacja Al. Marcinkowskiego po przebudowie

arch. UMP, Studio ADS

Dla zakresów 2.3 (plac Wolności i fragment ul. 27 Grudnia) i 2.4 (ul. 27 Grudnia, Kantaka i Gwarna) powstają projekty budowlane.

Program Centrum – etap II

Kolejny etap prac obejmuje budowę trasy tramwajowej wraz z uspokojeniem ruchu samochodowego w ul. Ratajczaka o wartości 130 mln zł. Program otrzymał dofinansowanie z funduszy europejskich w wysokości 59 mln zł. Docelowo projekt obejmuje:

• budowę dwutorowej trasy tramwajowej w ulicach Niezłomnych i Ratajczaka (na odcinku od skrzyżowania z ulicami Królowej Jadwigi/Wierzbięcice do ul. 27 Grudnia);
• przebudowę węzła rozjazdowego Królowej Jadwigi/Wierzbięcice;
• przebudowę i dostosowanie istniejącego układu drogowego do uwarunkowań lokalizacyjnych wprowadzonych realizacją przedsięwzięcia;
• usunięcie kolizji infrastrukturalnych.

Zakończenie inwestycji planowane jest na grudzień 2022 r.

Rewaloryzacja płyty Starego Rynku

Rewitalizacja płyty Starego Rynku w Poznaniu wraz z przekształceniem fragmentu bloku śródrynkowego (ul. Jana Baptysty Quadro) w pasaż kultury to projekt zakładający utworzenie nowej jakości użytkowania zasobu dziedzictwa Starego Rynku w celach kulturalnych, poprzez przebudowę i modernizację nawierzchni rynku oraz adaptację fragmentu bloku śródrynkowego do potrzeb realizacji różnorodnych funkcji kulturalnych.

Wizualizacja Starego Rynku po przebudowie

arch. PIM, wizualizacja Graphit

W 2020 r. zakończono prace nad aktualizacją Programu Funkcjonalno-Użytkowego, wprowadzono szczegółowe rozwiązania dla przebudowy wszystkich sieci infrastruktury podziemnej. Podpisane zostały porozumienia z gestorami o wspólnej realizacji zadania przebudowy Starego Rynku. Zaktualizowano koncepcję nawierzchni płyty Starego Rynku – wprowadzono m.in. nowy materiał kamienny. Na płycie rynku – w miejscu projektowanego największego zbiornika retencyjnego rozpoczęto wyprzedzające badania archeologiczne. Zorganizowano spotkania konsultacyjne z właścicielami sąsiadujących z rynkiem nieruchomości oraz z przedstawicielami branży restauracyjnej, hotelarskiej i turystycznej. W grudniu 2020 r. ogłoszono przetarg na generalnego wykonawcę etapu Projektuj/Buduj oraz na Inżyniera Kontraktu dla całości zadania przebudowy Starego Rynku. Zakończenie inwestycji planowane jest na III kwartał 2023 r.

Rewitalizacja pl. Kolegiackiego

Celem projektu jest ożywienie przestrzenne, społeczne, kulturalne i gospodarcze pl. Kolegiackiego. Efekt ten zostanie uzyskany przez poprawę jakości przestrzeni publicznej, obejmującą zagadnienia urbanistyczne, architektoniczne, funkcjonalne, estetyczne i techniczne. Plac Kolegiacki po zakończeniu przebudowy będzie placem publicznym i strefą ruchu pieszego. Znikną bariery, które dzieliły tę przestrzeń na kilka części.

W marcu 2019 r. została podpisana umowa z generalnym wykonawcą robót budowlanych, jednak z uwagi na nowe liczne odkrycia archeologiczne nastąpiła konieczność wprowadzenia zmian projektowych, a planowane zakończenie przesunięto na III kwartał 2021 r.

Wizualizacja pl. Kolegiackiego po przebudowie

arch. UMP, Urbantech

Przebudowa Rynku Łazarskiego

Rewaloryzacja Rynku Łazarskiego to działania zmierzające do rewitalizacji centralnej przestrzeni publicznej osiedla Św. Łazarz, z przebudową układu drogowego oraz uspokojeniem ruchu samochodowego. Głównym założeniem organizacji przestrzennej placu jest realizacja przewidywanych dla niego funkcji, takich jak:

• reprezentacyjny plac miejski z funkcją handlową, otoczony miejską zabudową pierzejową;
• przestrzeń publiczna elastycznie dostosowująca się do zmiennych potrzeb organizacji imprez artystycznych/kulturalnych;
• przestrzeń codziennej rekreacji dla mieszkańców.

W styczniu 2020 roku została podpisana umowa z generalnym wykonawcą robót budowlanych. W lutym i marcu 2020 r. zrealizowano tzw. targowisko tymczasowe pomiędzy ul. Głogowską i ul. Kasprzaka, gdzie został przeniesiony handel na czas rewaloryzacji Rynku Łazarskiego. W marcu rozpoczęto roboty budowlane na terenie Rynku Łazarskiego i skwerze im. K. Nowaka. Zakończenie inwestycji planowane jest na jesień 2021 r.

Wizualizacja Rynku Łazarskiego po przebudowie

arch. UMP, Autorska Pracownia Architektoniczna – Jacek Bułat

Palatium „Tu się wszystko zaczęło“

Przedmiotem projektu „Tu się wszystko zaczęło – ekspozycja świadectw początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu” jest renowacja, konserwacja i udostępnienie wnętrza zabytkowego Kościoła Panny Marii in Summo oraz wykonanie ekspozycji Palatium Mieszka I wraz z Kaplicą Dobrawy na Ostrowie Tumskim w Poznaniu. Okres realizacji to lata 2016–2021.

Tereny nadwarciańskie

W sezonie 2020 r. nad Wartą funkcjonowały 4 plaże miejskie: Wilda, Rataje, Chwaliszewo i Szeląg. Odbywały się tam imprezy edukacyjne, proekologiczne i kulturalne.

W 2020 r. zakończono kompleksowe prace modernizacyjne zabytkowych budynków Łazienek Rzecznych. W ramach szeroko zakrojonych prac, zachowano wiele oryginalnych elementów budynku.

W 2018 r. w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego 2014+ uzyskano dofinansowanie na realizację projektu „Rewitalizacja ubezpieczeń betonowych brzegów rzeki Warty na odcinku od mostu Przemysła I do rozwidlenia rzeki Warty w Poznaniu”, w partnerstwie z Państwowym Gospodarstwem Wodnym Wody Polskie Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Poznaniu. Projekt o wartości 30,4 mln zł, z dofinansowaniem z funduszy europejskich, w kwocie 25,8 mln zł, ma się zakończyć w 2021 r.

Wymiana umocnień powiązana jest z wykonaniem remontu istniejących schodów, slipów, tarasów oraz wylotów kanalizacyjnych. Celem projektu jest zabezpieczenie brzegów rzeki przed erozją. Z obecnego ekosystemu zostaną wyeliminowane płyty betonowe, które ograniczają wchłanianie wody do gruntu. Działanie to ma na celu uelastycznienie brzegów rzeki oraz zwiększenie jej retencji. W rezultacie podjętych działań na wskazanym odcinku rzeki nastąpi wzrost objętości retencjonowanej wody o 255 tys. m³. W 2020 r. prace zostały rozpoczęte na odcinku między mostem św. Rocha a mostem Królowej Jadwigi po prawej stronie brzegu Warty (Politechnika Poznańska, Rataje).

Wartostrada

Od 2011 r. Miasto Poznań buduje ciąg pieszo-rowerowy Wartostrada, przebiegający po obu stronach rzeki Warty od mostu Lecha na północy do mostu Przemysła I na południu. Inwestycja uatrakcyjnia tereny nadwarciańskie i zwiększa dostępność do nich przy jednoczesnej rewitalizacji zieleni nadwarciańskiej. W 2020 r. m.in. oddano do użytku nowy odcinek przy Bramie Poznania ICHOT, odcinek między mostem Królowej Jadwigi a parkiem Stare Koryto Warty, a także fragment przy Bramie Poznania. Stopniowo oświetlane i obejmowane monitoringiem są kolejne odcinki, m.in. w rejonie parku Szelągowskiego i Wilczaka.

Nowy odcinek Wartostrady między mostem Królowej Jadwigi a parkiem Stare Koryto Warty

arch. PIM

Budowa Wartostrady odbywa się przy wykorzystaniu funduszy unijnych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. Wartość projektu wynosi 21,6 mln zł, a kwota dofinansowania to 16,4 mln zł.

W 2020 r. podpisano umowę na opracowanie koncepcji wydłużenia trasy pieszo-rowerowej Wartostrada na północ w kierunku gminy Czerwonak oraz budowę kładki pieszo-rowerowej przez rzekę Wartę w Czerwonaku. Wykonano koncepcję wraz z Programem Funkcjonalno-Użytkowym. Zakończenie projektu zaplanowano na koniec 2021 r.

Dzieciniec pod Słońcem

Zrealizowany został projekt rewitalizacji i przystosowaniu zabytkowego kompleksu Dziecińca pod Słońcem na potrzeby Młodzieżowego Domu Kultury nr 1. W wyniku realizacji projektu nastąpiło wprowadzenie do istniejących wnętrz budynków nowych przestrzeni, które zostały dostosowane do różnych funkcji prowadzonej działalności kulturalnej.

Poznański Rejon Wspinaczkowy

Nad Wartą, w rejonie ulicy Hlonda i rzeki Głównej, powstały bezpłatne ścianki wspinaczkowe. Projekt ten powstał dzięki głosom mieszkańców oddanym w Poznańskim Budżecie Obywatelskim.

Ścianka wspinaczkowa przy Wartostradzie

arch. UMP

Ogrody pływające

Powstałe w ramach projektu CONNECTING Nature pływające wyspy to zakotwiczone, unoszące się na wodzie konstrukcje tworzone na bazie lokalnej roślinności wodnej. W 2020 r. ogród pływający powstał na stawie w Parku Wilsona. Ideą wodnych/pływających ogrodów jest poprawa naturalnych ekosystemów i wprowadzanie różnorodności biologicznej w miastach.

Koncepcja ogrodów pływających, utworzona i realizowana w Polsce przez Fundację OnWater, jest innowacyjną metodą wprowadzania zieleni do miast, poprawy estetyki wybrzeży rzeki, a także poprawy jakości wody (tzw. funkcja filtracyjna, polegająca na wyłapywaniu zanieczyszczeń toni wodnej) oraz powietrza. Ogrody mają również funkcję lęgową.

Parki kieszonkowe

Jedną z form tworzenia enklaw spokoju w gęstej zabudowie miasta jest realizacja parków kieszonkowych. Dwa parki powstały w 2019 r., a kolejne zostaną utworzone w 2021 r. Parki kieszonkowe często powstają z inicjatywy społeczności lokalnych.

Naturalne place zabaw oraz ogrody otwarte przy poznańskich przedszkolach

Naturalne place zabaw to miejsca, w których oprócz tradycyjnych urządzeń zabawowych dla dzieci wykorzystuje się naturalne elementy przyrody. W 2020 r. naturalne place zabaw powstały w kolejnych 5 przedszkolach. W 11 przedszkolach wdrożono 44 ekodemonstratory. Ogrody otwarte to połączenie idei ogrodu społecznego i naturalnego miejsca zabaw zarządzanego przez instytucję (np. przedszkole), udostępnianego dzieciom przedszkolnym, społeczności lokalnej, organizacjom pozarządowym. W 2020 r. powstał pilotażowy ogród otwarty w Przedszkolu nr 42 na Wildzie.

„Zasadzka na Fyrtle – zazielenienie skwerów na Wildzie”

Zrewitalizowane zostały trzy skwery na Wildzie, jeden w 2019 r. oraz dwa w 2020 r. Całość prac została zrealizowana przy współpracy z Radą Osiedla Wilda oraz zarządcami terenów.

Odnowiony skwer przy ul. Sikorskiego i Umińskiego

arch. UMP

Nasadzenia drzew na śródmiejskich ulicach

W centrum miasta w ramach prac rewitalizacyjnych pojawiły się liczne nowe nasadzenia drzew. Ulicę Wielką i ulicę Paderewskiego ozdobiło 25 donic, które obsadzone zostały kwitnącymi drzewami – wiśniami piłkowanymi odmiany kanzan oraz świdośliwami lamarckimi. Nowe nasadzenia miały także miejsce np. przy ulicach Taczaka, Św. Marcin, Kwiatowej, Karmelickiej Małeckiego i Garbary.

DNA PARIS DESIGN AWARD 2020

Zaprojektowany przez Pawła Grobelnego skwer na Chwaliszewie znalazł się wśród wyróżnionych piętnastu najlepiej zaprojektowanych przestrzeni publicznych z całego świata w paryskim konkursie DNA PARIS DESIGN AWARD 2020.

Poprawa jakości przestrzeni publicznej

W celu polepszenia jakości przestrzeni publicznej realizowano także następujące przedsięwzięcia:

• akcja choinkowa – akcją przekazania świątecznych drzewek, ozdobionych lampkami i gwiazdką z logotypem Poznania objęto ulice Św. Marcin, Gołębią, Szkolną, Wrocławską, pl. Kolegiacki, pl. Wolności, pl. Cyryla Ratajskiego, obszar Śródki i Chwaliszewa, ul. Garbary; choinki przekazano także radom osiedli Łazarz, Jeżyce oraz Wilda; w akcji udział wzięło 200 lokalnych przedsiębiorców i partnerów rewitalizacji;
• w ramach umowy zawartej z firmą ENEA Oświetlenie Sp. z o.o. realizowane były iluminacje świąteczne na terenie miasta; iluminacje podkreślały charakter zabytkowych przestrzeni i oddawały styl tych miejsc; ponadto Miasto przygotowało choinkę miejską, którą ustawiono na Starym Rynku; dodatkowo po raz pierwszy na pl. Adama Mickiewicza oraz ul. Św. Marcin zlokalizowane zostały dodatkowe elementy iluminacji świątecznej sponsorowane przez firmę Enea Oświetlenie;
• od 2013 r. Miasto prowadzi punkt poradnictwa nt. form wsparcia remontów dla właścicieli poznańskich kamienic; interesanci są na bieżąco informowani o formach wsparcia remontów kamienic dostępnych w ramach dotacji miejskich oraz zewnętrznych; łącznie w 2020 r. udzielono ok. 29 porad;
• Miasto we współpracy z lokalną społecznością oraz spółką “Lider Projekt” opracowało “Lokalny plan odnowy Dolnego Łazarza – część diagnostyczna“, mający na celu identyfikację występujących na tym obszarze problemów społeczno-przestrzennych; opracowanie zawiera analizę sytuacji społeczno-gospodarczej, przestrzenno-funkcjonalnej i środowiskowej (z uwzględnieniem infrastruktury zielonej) tego obszaru; diagnoza jest oparta m.in. na danych statystycznych, danych zebranych z opinii publicznej oraz danych z badań terenowych (inwentaryzacja); część diagnostyczna służyć będzie opracowaniu części programowej, która powinna wyznaczyć cele i kierunki działań naprawczych wraz z zaplanowanymi projektami rewitalizacyjnymi (społecznymi, gospodarczymi, przestrzenno-infrastrukturalnymi i środowiskowymi).