Wsparcie poznańskich rodzin

W 2019 r. na wsparcie poznańskich rodzin Miasto Poznań wydatkowało 602 mln zł, w tym najwięcej na świadczenia wychowawcze wypłacane w ramach rządowego programu „Rodzina 500+”.

Świadczenia dla rodzin

W 2019 r. w ramach wspierania poznańskich rodzin Poznańskie Centrum Świadczeń wypłaciło różne formy świadczeń zabezpieczenia społecznego, a wśród nich:

• zasiłki rodzinne wraz z dodatkami (254,1 tys. świadczeń)
• świadczenia opiekuńcze (90,9 tys. świadczeń)
• świadczenie wychowawcze „500+” (757 tys. świadczeń)
• świadczenie „Dobry Start” (51,8 tys. świadczeń)
• jednorazową zapomogę z tytułu urodzenia dziecka (2,8 tys. świadczeń)
• dodatek z tytułu wychowania dziecka w rodzinie wielodzietnej (25,1 tys. świadczeń)
• świadczenie rodzicielskie (10,2 tys. świadczeń)
• zasiłek dla opiekuna (0,7 tys. świadczeń)
• świadczenia wynikające z realizacji poznańskiej polityki na rzecz rodziny, w tym: Poznańskie Świadczenie Żłobkowe (1,5 tys. świadczeń) Poznańskie Świadczenie na rzecz Wieloraczków (69 świadczeń)

W 2019 r. wypłacono świadczenia alimentacyjne na łączną kwotę 12,4 mln zł. Otrzymało je 2,1 tys. osób z 1,6 tys. rodzin.

Przeciętnie każdego miesiąca z rządowego programu „Rodzina 500+” korzystało 38,9 tys. dzieci z 28,7 tys. poznańskich rodzin oraz blisko 0,5 tys. dzieci w rodzinach zastępczych oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych w Poznaniu (dane GUS za 2018 r.).

Kwota wypłaconych świadczeń wychowawczych „500+” w 2019 r. wyniosła 378,5 mln zł. Świadczenia „500+” w wysokości 2,9 mln zł wypłacono także dla 621 dzieci przebywających w rodzinach zastępczych i niepublicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych.

Program rozwoju pieczy zastępczej

W Poznaniu w 2019 r. realizowany był „Poznański Program Wspierania Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2017-2019”. Główne cele programu to m.in. rozwój sieci pomocy dziecku i rodzinie. Obejmował zarówno rodziny działające prawidłowo, jak i rodziny zagrożone dysfunkcyjnością oraz rodziny już dysfunkcyjne. Działania programu koncentrowały się na:

• wspieraniu umiejętności wychowawczych rodziców
• profilaktyce społecznej dzieci i młodzieży
• optymalizacji działań związanych ze sprawowaniem pieczy zastępczej
• rozwijaniu i podnoszeniu jakości pieczy zastępczej
• tworzeniu systemu wsparcia dla rodzin zastępczych

Do zadań Miasta należy zapewnianie opieki nad dziećmi z Poznania, umieszczonych (na mocy postanowienia sądowego po śmierci rodziców naturalnych, bądź po pozbawieniu, ograniczeniu lub zawieszeniu im praw rodzicielskich) w rodzinach zastępczych lub placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Zadania te realizowane były przez miejskie jednostki organizacyjne oraz organizacje pozarządowe.

Zadania zrealizowane w 2019 r. w ramach programu obejmowały głównie utrzymanie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, promocję rodzicielstwa zastępczego poprzez zorganizowanie festynu i Pikniku z Rodziną Zastępczą oraz zapewnienie pozostałych usług, w tym:

• usług wolontariatu
• organizację zajęć edukacyjnych, kulturalnych i integracyjnych dla dzieci i rodzin
• rozwoju edukacji małego dziecka
• organizację wypoczynku letniego
• zapewnienie specjalistycznego poradnictwa i terapii rodzinnej

Rodziny zastępcze

W 2019 r. w Poznaniu funkcjonowało 458 rodzin zastępczych, w których przebywało 641 dzieci. Ponad połowę stanowiły rodziny spokrewnione, a 5,7% było rodzinami zawodowymi.

Pomoc finansowa Miasta Poznania udzielona dzieciom umieszczonym w rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 r. wynosząca łącznie 8,6 mln zł, polegała m.in. na:

• wypłacie comiesięcznego świadczenia dla 616 dzieci, w tym dla 3 dzieci cudzoziemskich
• wypłacie świadczenia wychowawczego „500+” dla 520 dzieci
• sfinansowaniu kosztów utrzymania lokalu mieszkalnego dla 11 rodzin zastępczych, w tym dla 1 rodziny pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego dla 2 dzieci cudzoziemskich
• zapewnieniu jednorazowego świadczenia na pokrycie niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka dla 74 dzieci
• przekazaniu pomocy pieniężnej związanej w wystąpieniem zdarzeń losowych dla 20 dzieci
• dofinansowaniu do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dla 124 dzieci
• wypłacie świadczeń dla 13 rodzin pomocowych dla 25 dzieci, w tym dla 1 dziecka cudzoziemskiego

Liczba dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej oraz w rodzinach zastępczych zmniejszyła się. W 2019 r. 111 dzieci przestało być wychowankami poznańskich rodzin zastępczych, w tym 41 podopiecznych opuściło rodziny z powodu osiągnięcia pełnoletności, a 14 powróciło do rodziny naturalnej.

Organizatorzy rodzinnej pieczy zastępczej

W Poznaniu funkcję organizatorów rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 r. pełnili Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie oraz Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”.

Na koniec 2019 r. MOPR zatrudniał 25 koordynatorek i koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej (19 etatów), którzy podjęli współpracę z 251 rodzinami zastępczymi i 51 pełnoletnimi wychowankami rodzin zastępczych. Osoby zatrudnione przez MOPR obejmowały opieką rodziny zastępcze w celu:

• poprawy sytuacji umieszczonych w nich dzieci poprzez wizyty w miejscu ich zamieszkania
• udzielania rodzinom pomocy w realizacji ich zadań (poradnictwo, zapewnianie rodzinom dostępu do specjalistycznej pomocy)

Działania koordynatorek i koordynatorów pieczy zastępczej MOPR-u w 2019 r. polegały m.in. na:

• podejmowaniu regularnej współpracy ze szkołami, przedszkolami i innymi instytucjami
• organizowaniu spotkań ze specjalistkami i specjalistami oraz instytucjami działającymi na rzecz rodzin
• współpracy ze Stowarzyszeniem „Lepszy Świat” w celu pozyskiwania wolontariuszek i wolontariuszy dla rodzin zastępczych
• udzielaniu wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej

Pomoc rodzicom pełniącym funkcję rodzin zastępczych odbywała się m.in. w ramach prowadzonego przez Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda” Klubu dla Rodzin Zastępczych, udzielającego wsparcia psychologicznego, pedagogicznego i prawnego, w tym specjalistycznego.

W 2019 r. odbyła się konferencja pod nazwą „Rodzina zastępcza – lepsze jutro”, którego głównym organizatorem było Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”.

Instytucjonalna opieka nad dzieckiem

Do zadań Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie należy kierowanie dzieci pozbawionych opieki i wychowania rodziców (na podstawie postanowień sądu rodzinnego) do instytucjonalnych form pieczy zastępczej.

W 2019 r. w Poznaniu całodobowo funkcjonowało 15 placówek opiekuńczo-wychowawczych, obejmujących:

• 3 publiczne placówki typu socjalizacyjnego i interwencyjnego, tj. Dom Dziecka nr 2, Dom Dziecka nr 3 oraz Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”
• 2 niepubliczne placówki socjalizacyjne, tj. Dom Opiekuńczo-Wychowawczy dla Dziewcząt im. bł. Marii Karłowskiej oraz Ochronka „Jurek”
• 6 Rodzinnych Domów
• 4 niepubliczne placówki typu socjalizacyjnego i interwencyjnego, tj. Dom Młodzieży im. św. Dominika Savio, Dom Młodzieży im. bł. Laury Vicuni, Dom Młodzieży im. bł. Poznańskiej Piątki, Dom Młodzieży im. Michała Magone

W poznańskich placówkach opiekuńczo-wychowawczych na koniec 2019 r. przebywało łącznie 159 osób, w tym 94 osoby zostały przyjęte w 2019 r. Instytucje opuściły 64 osoby, w tym 8 osób powróciło do rodziny naturalnej, 10 osób usamodzielniło się, a pozostałe osoby umieszczono w innej placówce pieczy zastępczej lub w rodzinie zastępczej.

Koszt funkcjonowania całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych w 2019 r. wyniósł ok. 13,7 mln zł.

Wobec braku wystarczającej liczby miejsc w placówkach działających w mieście, MOPR wnioskował o skierowanie dzieci do placówek poza Poznaniem. Na koniec grudnia 2019 r. dotyczyło to 12 dzieci, które stanowiły ok. 9% ogółu dzieci wymagających umieszczenia w odpowiednich placówkach.

W ramach etapowego osiągania standardu opieki i wychowania w 2019 r. (maksymalnie w jednej placówce może przebywać 14 osób), nastąpiła zmiana siedzib niektórych poznańskich całodobowych placówek opiekuńczo-wychowawczych. W efekcie u zbiegu ulic Umultowskiej, Sarmackiej, Aragońskiej wybudowano budynki mieszkalne z przeznaczeniem na siedzibę Salezjańskiego Centrum Opiekuńczo-Wychowawczego Dom Młodzieży (w ramach którego funkcjonowały 4 placówki, tj. Dom Młodzieży im. św. Dominika Savio, Dom Młodzieży im. bł. Laury Vicuni, Dom Młodzieży bł. Poznańskiej Piątki oraz Dom Młodzieży im. Michała Magone). Ponadto pod koniec 2019 r. zakończono budowę nowej siedziby Domu Dziecka nr 2 oraz rozpoczęto prace przygotowawcze do budowy nowej siedziby dla Centrum Wspierania Rodzin „Swoboda”.

Dom Dziecka nr 2

arch. UMP

Poza całodobowymi placówkami opiekuńczo-wychowawczymi w 2019 r. w Poznaniu funkcjonowały także placówki udzielające wsparcia dziennego, oferujące dla dzieci m.in.: opiekę i wychowanie, pomoc w nauce, organizację czasu wolnego, zabawę i zajęcia sportowe, rozwój zainteresowań oraz ciepły posiłek, a rodzicom ścisłą współpracę w zakresie diagnozowania potrzeb, planowania pomocy, monitorowania procesu pomagania (konsultacje wychowawcy z rodzicami) oraz organizowania zajęć edukacyjnych dla nich. W dyspozycji placówek dziennych znajdowało się łącznie 790 miejsc, z których na koniec 2019 r. skorzystało 738 osób. Należały do nich:

• Centrum Wspierania Rozwoju Dzieci i Młodzieży „Klub”, przeznaczone dla 250 dzieci, prowadzone przez Miasto Poznań organizowało specjalistyczne zajęcia: socjoterapeutyczne, terapeutyczne, korekcyjne, kompensacyjne, logopedyczne oraz realizowało indywidualne programy: korekcyjny, psychokorekcyjny, psychoprofilaktyczny, terapię pedagogiczną, psychologiczną i socjoterapię
• Dzienny Ośrodek Adaptacyjny prowadzony przez Miasto Poznań dysponujący 35 miejscami
• 6 placówek prowadzonych przez stowarzyszenia i fundacje, w dyspozycji których znajdowało się 181 miejsc
• 13 świetlic socjoterapeutycznych prowadzonych przez fundacje, stowarzyszenia i parafie, dysponujących 324 miejscami dla dzieci wymagających wsparcia specjalistycznego w formie zajęć korekcyjnych, terapeutycznych, kompensacyjnych i profilaktycznych

Pomoc dla usamodzielniającej się młodzieży

Do zadań Miasta należy pomoc w życiowym usamodzielnieniu się i integracji ze środowiskiem osobom, które po osiągnięciu pełnoletności opuszczają różne formy pieczy zastępczej, w tym rodziny zastępcze i instytucjonalne formy opieki (m.in. placówki opiekuńczo-wychowawcze, domy pomocy, zakłady poprawcze, domy dla matek, ośrodki wychowawcze).

W 2019 r. pełnoletniość osiągnęło 40 wychowanek i wychowanków rodzin zastępczych, a instytucjonalne placówki opiekuńczo-wychowawcze opuściło 46 osób pochodzących z Poznania. Na usamodzielnienie się młodzieży w 2019 r. Miasto wydało 1,1 mln zł, które przeznaczono na:

• kontynuację nauki dla 203 osób
• pomoc finansową na usamodzielnienie się dla 45 osób
• pomoc na zagospodarowanie dla 48 osób

W 2019 r. 22 usamodzielniających się wychowanek i wychowanków pieczy zastępczej mieszkało w 4 mieszkaniach „chronionych”, a na koniec grudnia na miejsce oczekiwało 17 wychowanek i wychowanków pieczy zastępczej.

W ramach realizacji rządowego programu „Dobry start” Miasto Poznań przekazało dla 512 dzieci w pieczy zastępczej (rodzinnej i instytucjonalnej) świadczenia opiewające łącznie na 153,6 tys. zł. Środki te zostały przeznaczone dla:

• 421 dzieci znajdujących się w rodzinach zastępczych
• 62 dzieci przebywających w niepublicznych placówkach opiekuńczo-wychowawczych
• 29 dzieci przebywających w rodzinnych domach dziecka

Wsparcia pełnoletnim wychowankom rodzinnych form pieczy zastępczej udzielali koordynatorki i koordynatorzy MOPR-u poprzez:

• pomoc w nabywaniu umiejętności samodzielnego załatwiania własnych spraw związanych z zamieszkaniem, kształceniem, podjęciem zatrudnienia
• pomoc w rozwiązywaniu sytuacji trudnych i konfliktowych
• pomoc w załatwianiu spraw urzędowych
• monitorowanie postępów w zdobywaniu wykształcenia i kwalifikacji zawodowych
• pomoc w nabywaniu umiejętności społecznych

Wsparcie rodzin z problemami przemocy

W 2019 r. Miasto Poznań kontynuowało realizację Miejskiego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na terenie Miasta Poznania w latach 2011-2020. Celem programu jest przeciwdziałanie przemocy w rodzinie oraz polepszenie skuteczności działań na rzecz osób doświadczających i stosujących przemoc domową. Podejmowane w ramach programu działania przede wszystkim ukierunkowane były na:

• podniesienie świadomości i wrażliwości społecznej poprzez profilaktykę i edukację w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie
• zwiększenie dostępności i zapewnienie kompleksowej pomocy rodzinom doświadczającym przemocy oraz efektywności ochrony ofiar przemocy w rodzinie
• zwiększenie dostępności i skuteczności działań interwencyjnych oraz oddziaływań korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie
• zintegrowanie środowisk i działań na rzecz ograniczania przemocy w rodzinie
• zwiększenie kompetencji pracowniczek i pracowników służb realizujących zadania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie

W 2019 r. prowadzono liczne działania pomagające rodzinom doświadczającym przemocy oraz znajdującym się w sytuacjach kryzysowych, polegające na m.in.:

• udzielaniu pomocy w formie poradnictwa (medycznego, psychologicznego, prawnego, socjalnego, zawodowego i rodzinnego), z którego skorzystało łącznie 2,3 tys. osób, w tym najwięcej z poradnictwa socjalnego (1,5 tys. osób)
• prowadzeniu procedury Niebieskiej Karty, którą objętych było 1,6 tys. rodzin
• prowadzeniu 2 programów edukacyjnych służących wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą, w których uczestniczyło łącznie 479 osób
• prowadzeniu Miejskiego Centrum Interwencji Kryzysowej
• działalności Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie

Działalność Miejskiego Centrum Interwencji Kryzysowej w 2019 r. obejmowała:

• prowadzenie Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie, który zapewnił schronienie i wsparcie terapeutyczne 77 osobom
• prowadzenie Hostelu Interwencji Kryzysowej udzielającego m.in. bezpłatnego schronienia i pomocy terapeutycznej, której wymagało 89 osób
• prowadzenie Hostelu Drugi Dom, który udzielał osobom uzależnionym od alkoholu schronienia i pomocy o charakterze psychologicznym, terapeutycznym, pedagogicznym oraz w zakresie pracy socjalnej; w hostelu przebywało 35 osób
• prowadzenie Mieszkania Chronionego Treningowego, zapewniającego schronienie 8 osobom znajdującym się w sytuacji kryzysowej
• prowadzenie Punktu Interwencji Kryzysowej, obejmującego wyjazdy interwencyjne w celu udzielenia pomocy psychologicznej osobom doświadczającym zdarzeń losowych w związku z przestępstwem, wypadkiem, czy sytuacją kryzysową oraz pełnienie dyżurów, podczas których odebrano 5,7 tys. zgłoszeń
• prowadzeniu 2 infolinii: Telefonu Zaufania oraz Telefonu Zaufania dla Osób Uzależnionych i ich Rodzin, przy których dyżurowali lekarz psychiatra, psychologowie i prawnicy, którzy odebrali łącznie 1,7 tys. zgłoszeń