Cudzoziemcy

W Poznaniu przebywali cudzoziemcy z ponad 100 państw z 6 kontynentów, w tym 85% z Europy. Najwięcej cudzoziemców spoza Europy było obywatelami Turcji, Tajwanu, Nigerii, Chin i Indii.

Według szacunków Urzędu Miasta Poznania (UMP), w Poznaniu mieszkało 93 tys. cudzoziemców, w tym 8,5 tys. było zameldowanych na pobyt stały lub czasowy powyżej 3 miesięcy. Największą grupę stanowili obywatele Ukrainy i Białorusi (łącznie ponad 82 tys. osób).

Na poznańskich uczelniach studiowało w trybie stałym lub czasowym – w ramach programu „Erasmus+” – 7,8 tys. cudzoziemców, głównie na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza (UAM), Uniwersytecie Medycznym, Politechnice Poznańskiej oraz w Wyższej Szkole Bankowej. Na pełen program studiów najczęściej przyjeżdżali do Poznania studenci z Azerbejdżanu, Białorusi, Chin, Indii, Kanady, Rwandy, Tajwanu, Turcji i Ukrainy. Na wymianę czasową najwięcej studentów przyjeżdżało z Francji, Hiszpanii, Kazachstanu, Portugalii, Turcji i Włoch.

Wśród cudzoziemców przeważali uchodźcy wojenni z Ukrainy oraz tymczasowi pracownicy zatrudnieni na podstawie oświadczeń pracodawców o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom, zezwolenia na pracę sezonową lub pozwolenia na pracę. Szacuje się, że było ich łącznie 71 tys. Najwięcej pracowników tymczasowych zatrudnionych na oświadczenie pracodawcy miało obywatelstwo ukraińskie, białoruskie lub gruzińskie (29 tys. osób). Obywatele Ukrainy i Białorusi przeważali wśród cudzoziemców zameldowanych (5,4 tys. osób), zagranicznych studentów (3,8 tys.) oraz uczniów szkół i przedszkoli (12 tys. osób).

Szacuje się, że w Poznaniu przebywało 70 tys. obywateli Ukrainy – o około 50% więcej niż przed konfliktem zbrojnym w Ukrainie.

O ponad 40% zmniejszyła się liczba tymczasowych pracowników i studentów z Ukrainy, natomiast do Poznania przybyło ok. 40 tys. uchodźców wojennych. Większość uchodźców stanowiły młode kobiety z dziećmi. Ponad połowa legitymowała się wyższym wykształceniem i większość nie znała języka polskiego. Początkowo większość planowała krótki pobyt w Polsce, natomiast z czasem ponad 1/5 zakładała pozostanie w Polsce na stałe. Uchodźcy oczekiwali wsparcia przede wszystkim w zapewnieniu miejsca zamieszkania i możliwości nauki języka polskiego w celu znalezienia zatrudnienia. Szacuje się, że ponad 18 tys. uchodźców podjęło pracę w Poznaniu. Do poznańskich szkół uczęszczało ok. 5,1 tys. uczniów uchodźczych z Ukrainy (w tym 3,8 tys. do szkół podstawowych), a do przedszkoli ok. 1,3 tys. dzieci uchodźczych z Ukrainy (dane Ministerstwa Edukacji i Nauki na koniec 2022 r.), w tym 2,2 tys. uczniów było objętych dodatkową bezpłatną nauką języka polskiego.

W 2022 r. cudzoziemcy mogli korzystać z konsultacji i porad prawnych, szkoleń i informacji w Poznańskim Ośrodku Integracji POINT, z infolinii dla migrantów Migrant.Info oraz wielojęzycznej aplikacji mobilnej dla migrantów „Aktywator WLKP”, które były realizowane w ramach projektu pn. „#AKTYWATOR WLKP – Wsparcie integracji migrantów w województwie wielkopolskim”, współfinansowanego z Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji. Funkcjonował także Migrant Info Point prowadzony przez Fundację Centrum Badań Migracyjnych oraz Centrum Integracji Cudoziemców prowadzone przez samorząd województwa wielkopolskiego. Cudzoziemcy ze statusem uchodźcy i z ochroną uzupełniającą korzystali z indywidualnych programów integracji (102 obywateli Białorusi, Afganistanu i Turcji).

W lutym 2023 r. Rada Miasta Poznania (RMP) przyjęła Uchwałą Nr LXXIX/1429/VIII/2023 dokument pn. „Polityka na rzecz integracji migrantek i migrantów w Poznaniu”, który zawiera cele Miasta w zakresie działań na rzecz cudzoziemców.

Po rozpoczęciu konfliktu zbrojnego w Ukrainie i zidentyfikowaniu przez Miasto Poznań zadań związanych z zaspokojeniem podstawowych potrzeb rosnącej liczby uchodźców wojennych z Ukrainy przybywających do Poznania, w marcu 2022 r. RMP przyjęła Uchwałę Nr LXI/1136/VIII/2022 w sprawie zakresu pomocy świadczonej przez Miasto Poznań na rzecz obywateli Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, której czas obowiązywania został następnie przedłużony do czerwca 2023 r. Powołano Samorządowy Zespół Koordynujący Pomoc Uchodźcom z Ukrainy, który koordynował działania pomocowe.

Utworzono Zespół Sterujący koordynujący działania na rzecz uchodźców prowadzone przez NGOs-y. 7 października 2022 r. Zarządzeniem nr 746/2022/P Prezydent Miasta Poznania powołał Zespół ds. wpływu sytuacji na Ukrainie na funkcjonowanie Miasta Poznania, który Zarządzeniem nr 280/2023/P z dnia 25.04.2023 r. został przekształcony w Zespół ds. monitorowania i projektowania działań związanych z sytuacją w Ukrainie. Zaangażowanie Miasta w działania na rzecz uchodźców obejmowały m.in.:

• uruchomienie: Punktu Pomocy dla Uchodźców na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich (MTP) (łącznie w Poznaniu działało wiosną 40 obiektów zbiorowego zakwaterowania dla uchodźców przygotowanych przez Miasto Poznań i Wojewodę Wielkopolskiego); 24-godzinnego punktu recepcyjnego dla uchodźców z Ukrainy na terenie MTP, gdzie uchodźcy otrzymywali pierwsze wsparcie;

Miejski Punkt Pomocy na ul. Bukowskiej

Źródło: UMP

Tymczasowy obiekt zakwaterowania dla uchodźców wojennych z Ukrainy

Źródło: UMP

• realizację skierowań Wojewody Wielkopolskiego dotyczących zapewnienia obywatelom Ukrainy miejsc zakwaterowania i wyżywienia w obiektach organizowanych przez Miasto Poznań, m.in. w Hotelu Camping Malta, Hotelu Noclegi, obiektach Poznańskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji w Kiekrzu;
• zorganizowanie dla uchodźców z Ukrainy: punktów zbiorowego żywienia (posiłki i suchy prowiant), miejsc w żłobkach dla dzieci z Ukrainy (dla ok. 60 dzieci w żłobkach prowadzonych przez Miasto), do czerwca przygotowano w placówkach oświatowych (przedszkolnych i szkołach) ponad 12 tys. miejsc (z których wykorzystano ok. 6 tys.), 17 dodatkowych szkolnych oddziałów przygotowawczych (obecnie jest ich 41), dodatkowe zajęcia z języka polskiego, uruchomiono 12 stanowisk asystenta kulturowego ze znajomością języka ukraińskiego;
• zapewnienie adaptacji i integracji dzieci i młodzieży z Ukrainy w wieku od 4 do 18 lat poprzez zapewnienie wsparcia i bezpiecznej przestrzeni do wyrażania emocji związanych z doświadczeniem uchodźczym, zapewnienie dzieciom i młodzieży z Ukrainy animacji czasu wolnego podczas wakacji letnich, miejsca dla dzieci z Ukrainy (poza ustawowym limitem miejsc) w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wsparcie i aktywizacja zawodowa i społeczna kobiet z Ukrainy (zapoznanie z polskim rynkiem pracy, sieciowanie z polskimi przedsiębiorcami i pracodawcami oraz aktywizacja społeczna);
• bezpłatne przejazdy transportem miejskim (skorzystało z nich blisko 60 tys. osób);
  bezpłatny parking przy ul. Pułaskiego 9 (skorzystało z niego 75 osób zameldowanych w Centrum i posiadających samochody);
• akcję wydawania numerów PESEL dla uchodźców z Ukrainy (wydano ich ponad 38 tys.);
• obsługę świadczeń finansowych dla uchodźców przez Poznańskie Centrum Świadczeń (33,6 tys.) oraz wypłaty dla mieszkańców Poznania rekompensat wydatków poniesionych przez osobę fizyczną lub prawną wynikających z udzielenia zakwaterowania i wyżywienia uchodźcom (świadczeniem objętych było 50,6 tys. obywateli Ukrainy);
• realizację programu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych pn. „Pomoc obywatelom Ukrainy z niepełnosprawnością” – Moduł II oraz programu pn. „Trener Osiedlowy” z udziałem tłumacza;
• regularne szkolenia w języku ukraińskim dla osób poszukujących zatrudnienia i chcących rozpocząć działalność gospodarczą w Polsce z doradztwem podatkowym, prawnym i biznesowym;
• wsparcie Powiatowego Urzędu Pracy w Poznaniu w podejmowaniu pracy przez uchodźców (punkt informacyjny dla osób z Ukrainy poszukujących pracy, dotacja na rozpoczęcie działalności gospodarczej, finansowanie nostryfikacji dyplomów, bony na zatrudnienie i zasiedlenie, prace interwencyjne, szkolenie z języka polskiego);
• uruchomienie przez przewoźnika Koleje Wielkopolskie sp. z o.o. 20 specjalnych przejazdów pociągów na trasie Przemyśl–Poznań, Rzeszów–Poznań z wolontariuszami, m.in. z UMP oraz bezpłatnych przejazdów dla cudzoziemców (do 31 maja 2022 r.);
• otwarcie specjalnego konta bankowego na zbiórkę pieniędzy dla uchodźców z Ukrainy (przez rok zebrano niemal 2 mln zł);
• wersja ukraińskojęzyczna kanałów informacyjnych UMP (specjalna skrzynka mailowa, miejska infolinia Biura Poznań Kontakt z połączeniami telefonicznymi obsługiwanymi w języku ukraińskim, wersja ukraińska miejskiej strony internetowej, ukraińska wersja profilu na Facebooku („Czuły Poznań”), dedykowany kanał na portalu „Telegram” z najważniejszymi informacjami dotyczącymi obywateli Ukrainy w języku ukraińskim oraz ukraiński „Przewodnik po mieście”;

Miejska infolinia 61 646 33 44

Źródło: UMP

• utworzenie bazy gotowości mieszkańców Poznania do niesienia pomocy uchodźcom (ankieta online dotycząca deklaracji włączenia się do wolontariatu, tłumaczenia z języka ukraińskiego, przekazania darów materialnych lub gotowości do udzielenia schronienia).

W marcu działało w Poznaniu 5 punktów, w których osoby przybywające z terenu Ukrainy mogły uzyskać bezpłatną pomoc prawną i porady obywatelskie w językach ukraińskim, angielskim lub rosyjskim bez konieczności wcześniejszych zapisów.

W działania pomocowe zaangażowała się MRMP, która zorganizowała w ponad 20 poznańskich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych zbiórkę artykułów pierwszej potrzeby, które dzięki współpracy z Miastem zostały przekazane do Charkowa – miasta partnerskiego Poznania. MRMP podpisała memorandum o współpracy z Młodzieżową Radą przy Merze Miasta Charkowa. MRMP zorganizowała zdalne „YUP! Forum” Polsko-Ukraińskie Forum Młodzieżowych Rad, w którym wzięło udział ponad 50 rad z obu krajów. Spotkanie zaowocowało przygotowaniem 12 wspólnych projektów.

Miasto we współpracy z Caritas zorganizowało 5 transportów z pomocą humanitarną do Charkowa. Spółka z udziałem Miasta – Aquanet S.A. przekazała do Charkowa sprzęt do utrzymania infrastruktury wodociągowej (drugi raz w kwietniu 2023 r.), natomiast Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu sp. z o.o. przekazało do Lwowa 2 autobusy miejskie marki Solaris i MAN.

Pomoc humanitarna trafi zarówno do miasta Charkowa stolicy obwodu jak i do mniejszych ośrodków regionalnych w Obwodzie Charkowskim

Źródło: UMP

Dwa autobusy z poznańskiego MPK zostały przekazane do Lwowa

Źródło: UMP

We współpracy z Wydziałem Konsularnym Ambasady Ukrainy w Warszawie uruchomiono w Poznaniu dyżury konsularne dla obywateli Ukrainy chcących załatwić sprawy formalne.

W działania pomocowe dla uchodźców z Ukrainy włączyły się, na prośbę Prezydenta Miasta Poznania, współpracujące miasta zagraniczne: Assen, Hanower, Marsylia, Tajwan, Takasaki. UNHCR, Agencja ONZ ds. Uchodźców uruchomiła centrum wsparcia finansowego z punktem „Blue Dot”. UNICEF, Fundusz Narodów Zjednoczonych na Rzecz Dzieci zawarł porozumienie z Miastem Poznaniem, którego celem było zagwarantowanie dzieciom, młodzieży i ich rodzicom oraz opiekunom warunków do rozwoju, dostępu do edukacji, opieki zdrowotnej i psychologicznej. W ramach tego porozumienia UNICEF przekazał środki finansowe na działania wspierające dzieci uchodźcze z Ukrainy oraz ich integrację ze społecznością lokalną. Działania te koordynowane były przez punkt Spilno Hub przy ul. Bukowskiej, działający pod patronatem UNICEF-u. Działania w ramach porozumienia obejmowały m.in. konsultacje psychologiczno-pedagogiczne, wsparcie nieuleczalnie i przewlekle chorych, doposażenie szkół podstawowych, zmodernizowanie publicznych żłobków, zorganizowanie miejsc opieki dla dzieci do 3 lat, zatrudnienie w przedszkolach osób, pomagających nauczycielom w pracy z grupami dzieci z Ukrainy, zapewnienie opieki i zajęć dla dzieci i młodzieży oraz integrację młodych ludzi. W ramach oferty kulturalnej 7 miejskich instytucji kultury organizowało ponad 20 projektów o charakterze festiwalowym, edukacyjnym, społeczno-integracyjnym, dostępnościowym i artystycznym.

Punkt wsparcia finansowego UNHCR w Poznaniu

Źródło: UMP

Poznańskie Spilno to czwarte tego typu miejsce w Polsce

Źródło: UMP

Rashed Mustafa, Krajowy Koordynator Biura UNICEF ds. Reagowania Kryzysowego oraz Prezydent Miasta Poznania w tracie podpisywania porozumienia o współpracy

Źródło: UMP

Poznań był jednym z 36 miast EUROCITIES, które wraz z 10 miastami i aglomeracjami z Ukrainy, brały udział w pilotażowym projekcie pn. „Sustainable rebuilding of Ukrainian Cities” („Zrównoważona odbudowa ukraińskich miast”), którego celem było przekazanie miastom ukraińskim sprawdzonych dobrych praktyk w zakresie zrównoważonego rozwoju miast.

W 2022 r. Miasto Poznań podpisało w Brukseli memorandum o współpracy i wsparciu odbudowy aglomeracji Kijowa.